Sądy często uwzględniają zażalenia sprawców przemocy na areszt

Gdy sprawca przemocy w rodzinie wystąpi o zadośćuczynienie za bezzasadne zatrzymanie, płaci je z własnych funduszy policja; a sądy często takie zażalenia uwzględniają. To jedna z przyczyn słabości systemu pomocy ofiarom - uważa prokurator Jarosław Polanowski.

Jarosław Polanowski z warszawskiej prokuratury okręgowej był jednym z panelistów piątkowej konferencji poświęconej przeciwdziałaniu przemocy wobec dzieci w Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie.

Choć jego zdaniem z rozpoznawaniem spraw dot. przemocy jest coraz lepiej, wskazał na braki systemowe w tym zakresie. Według niego sądy w ok. 70 proc. uwzględniają zażalenia sprawców na areszt. _ A to oznacza, że sprawca ma prawo wystąpić o zadośćuczynienie za zatrzymanie. Za 24 godziny w areszcie są to kwoty od 1,5 do 3 tys. zł. Musi zapłacić to policja z własnych funduszy, czyli policjant, który zatrzymał sprawcę, może się pożegnać z premią _ - wyjaśnił Polanowski.

Według niego trzeba szkolić sędziów, by wiedzieli, że zatrzymanie sprawcy przemocy należy oceniać w innych kategoriach niż zatrzymanie włamywacza czy złodzieja. Za konieczne uznał wpisanie do kodeksu postępowania karnego i ustawy o policji, że przemoc w rodzinie jest przesłanką do natychmiastowego zatrzymania.

Jak mówił, system pomocy ofiarom opiera się na założeniu, że najważniejsze jest oddzielenie sprawcy od ofiary na prawach ofiary. _ Przepisy o tym mówią, są nakazy wykwaterowania, zakazy zbliżania, eksmisje. Ale tak naprawdę sprawcę trudno jest tymczasowo zatrzymać. Przy zatrzymaniu istnieją konkretne reguły: żeby kogoś tymczasowo aresztować czy zatrzymać, musi być spełniony choć jeden wymóg: brak ustalonych personaliów, stałego adresu w Polsce, zagrożenie surową karą. Nie funkcjonuje samodzielna przesłanka do zatrzymywania sprawcy przemocy _ - zaznaczył.

Dodał, że jeśli przy zatrzymaniu okazuje się, że sprawca ma jakieś obrażenia, to policjant dyżurny nie zostawi go w izbie zatrzymań, tylko będzie musiał wezwać pogotowie. Za to także płaci policja.

Polanowski mówił, że radzi ofiarom przemocy domowej, by wymieniały zamki w drzwiach, bo póki co w polskim prawie nie ma za to odpowiedzialności karnej, a policja nie może sforsować drzwi.

O nowej, coraz częściej stosowanej formie przemocy wobec dzieci, jaką jest izolacja dziecka od jednego z rodziców, gdy dochodzi do ich rozstania i konfliktu, mówiła sędzia rodzinny Agnieszka Wiśniewska-Kaluta. Jak mówiła, im lepiej sytuowana jest rodzina, bardziej wykształcona i finansowo lepiej sobie radzi, tym więcej jest takich spraw. _ Dziecko bardzo przeżywa taką izolację, boi się opowiedzieć po jednej ze stron, najczęściej coś ukrywa albo jest tak manipulowane, że odmawia kontaktu z drugim rodzicem _ - powiedziała.

Wyjaśniła, że jeśli jest prawomocne postanowienie sądu o kontaktach z jednym z rodziców, a drugie te kontakty utrudnia, sąd może nałożyć na niego nawet karę finansową i postraszyć ewentualnym wglądem we władzę rodzicielską. Jeśli jest to nagminne i zdaniem sądu może być krzywdzące dla dziecka można wszcząć postępowanie o ograniczenie władzy rodzicielskiej.

Piotr Hartman z Fundacji Rozwoju Pediatrii przekonywał, że przemoc należy traktować jak chorobę, tak samo niebezpieczną jak nowotwór. _ Jeśli nikt tego nie zauważy, nie podejmie odpowiednich działań, to może doprowadzić nawet do śmierci dziecka _ - przekonywał. Według niego lekarze za mało reagują w przypadku podejrzenia przemocy domowej, bo albo nie wiedzą, co zrobić albo nie wierzą, że ich interwencja przyniesie pozytywny skutek. Hartman uważa, że może zmienić to projekt opracowywany przez _ Niebieską Linię _ wskazujący algorytm postępowania w przypadkach przemocy w rodzinie.

Projekt jest realizowany przez 60 osób w całym kraju, od lutego ma mieć charakter ogólnopolski. Narzędzie obejmie dwa rodzaje sytuacji - przemoc wobec osoby dorosłej oraz wobec dzieci; składa się z kwestionariusza do diagnozowania eskalacji przemocy oraz algorytmu postępowania interwencyjnego (adekwatnego do poziomu zdiagnozowanego ryzyka). Pozwoli to zwiększyć liczbę skutecznych interwencji w przypadkach przemocy w rodzinie.