Reforma sądów może być przeprowadzana tylko za pomocą ustawy

Chodzi obowiązującą od 1 stycznia reformę ministra sprawiedliwości Jarosława Gowina, która przekształciła 79 najmniejszych sądów rejonowych w wydziały zamiejscowe sąsiednich sądów. W Sejmie trwają prace nad obywatelskim projektem ustawy o okręgach sądowych, który ma znieść skutki reformy.

_ - Minister sprawiedliwości nie może w Polsce łamać konstytucji _ - powiedział na konferencji w Sejmie Bury. Jak dodał, jego ocena wynika z ekspertyzy Biura Analiz Sejmowych zleconej na wniosek komisji ustawodawczej, która odpowiada na pytanie czy konstytucja _ wymusza na ustawodawcy ustawową regulację struktury organizacyjnej i właściwości sądów powszechnych _.

_ - Biuro Analiz Sejmowych przesłało opinię 14 stycznia. Ta opinia jest dla ministra Gowina druzgocąca _ - podkreślił Bury. Jak dodał w sposób jednoznaczny dowodzi ona, że reforma sądów może być przeprowadzana tylko za pomocą ustawy, więc minister sprawiedliwości nie może jej wprowadzać _ tylnymi drzwiami _ drogą rozporządzenia.

Według Burego reforma _ wprowadziła w sądach chaos _. _ Czynności procesowe są w wielu sądach powtarzane - przesłuchania świadków, opinie biegłych. 89 sędziów złożyło wnioski o przejście w stan spoczynku - wyliczał. _

_ _

_ Autor opinii, konstytucjonalista prof. Bogusław Banaszak napisał, że konstytucja _wymusza ustawową regulację struktury organizacyjnej i właściwości rzeczowej, miejscowej oraz instancyjnej sądów" i dopuszcza używanie rozporządzeń w przypadku _ spraw szczegółowych _.

Banaszak zaznaczył, że w analizie wziął pod uwagę kilka konstytucyjnych zasad: prawo do sądu, zasadę odrębności i niezależności władzy sądowniczej, zasadę dwuinstancyjności postępowania sądowego oraz zasadę ustawowego określania ustroju i właściwości sądów, zasadę domniemania kompetencyjnego na rzecz sądów powszechnych, a także zasadę nieusuwalności i nieprzenoszalności sędziów.

Według autora ekspertyzy założenie, że określanie struktury organizacyjnej sądów jest możliwe w drodze rozporządzenia rządu czy ministra sprawiedliwości _ naruszałoby ewidentnie odrębność i niezależność władzy sądowniczej _.

Jego zdaniem również konstytucyjna zasada nieusuwalności sędziów _ determinuje obowiązek ustawowej regulacji związanych z nią elementów struktury organizacyjnej sądów powszechnych oraz terytorialnych obszarów właściwości sądów _.

Szef komisji samorządu terytorialnego Piotr Zgorzelski (PSL) zapowiedział w rozmowie z PAP, że w przyszłym tygodniu w Sejm będzie kontynuował prace nad obywatelskim projektem ustawy, która ma znieść efekty reformy. Jak dodał w wtorek dojdzie też do spotkania 79 starostów reprezentujących wszystkie powiaty, których ona dotyczy.

Rzeczniczka ministra sprawiedliwości Patrycja Loose powiedziała PAP, że resort sprawiedliwości _ po uzyskaniu opinii wielu prawników _ stoi na stanowisku, że ustawa o ustroju sądów powszechnych daje prawo ministrowi do reorganizacji sądów w drodze rozporządzenia.

_ Niektórzy mają co do tego wątpliwości. Stąd złożono wniosek do Trybunału Konstytucyjnego i mamy nadzieję, że już niedługo poznamy decyzję TK w tej sprawie _ - zaznaczyła.

Zgodnie z rozporządzeniem od 1 stycznia 2013 r. 79 najmniejszych sądów rejonowych o limicie etatów do dziewięciu sędziów włącznie zostało przekształconych w wydziały zamiejscowe - cywilny, karny, rodzinny i nieletnich oraz ksiąg wieczystych - sąsiednich sądów.

Pomysł reformy Gowina wywołał sprzeciw wśród samorządowców z miejscowości, w których znajdują się sądy przeznaczone do zniesienia. Krytycy reorganizacji oceniają ponadto, że określanie okręgów sądowych w rozporządzeniu jest niekonstytucyjne.

Do TK trafiły wnioski grupy posłów PSL i Krajowej Rady Sądownictwa o stwierdzenie niezgodności z konstytucją upoważnienia ministra do tworzenia i znoszenia sądów oraz ustalania ich siedzib w drodze rozporządzenia.