Prezes IPN twierdzi, że poświęcenie Ryszarda Siwca ratowało honor Polaków

Poprzez samospalenie na Stadionie X-lecia w proteście wobec inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację w 1968 roku Ryszard Siwiec ratował honor Polaków - mówił dzisiaj na Stadionie Narodowym prezes IPN Łukasz Kamiński.

Na konferencji prasowej zorganizowanej przez Instytut Pamięci Narodowej, Ośrodek Karta i Dom Spotkań z Historią w związku z 45. rocznicą samospalenia Ryszarda Siwca na Stadionie X-lecia przybliżono znaczenie jego dramatycznego protestu, podjętego wskutek interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji.

_ - Tuż przed południem 8 września 1968 r. zaprotestował Ryszard Siwiec płonąc na Stadionie X-lecia. Ten moment sprzed 45 lat można przyjąć jak znak, symbol polskiej drogi do niepodległości _ - tłumaczył prezes Ośrodka Karta Zbigniew Gluza.

Jak podkreślił, symboliczne jest miejsce, w którym zorganizowano konferencję - Stadion Narodowy, powstały w miejsce istniejącego do 2008 r. Stadionu X-lecia. _ - Apeluję do polskiego parlamentu, aby znakiem tego stadionu była polska droga do wolności, od komunizmu do demokracji _ - mówił Gluza popierając pomysł ustanowienia Siwca patronem nowego stołecznego stadionu.

Prezes Karty przypomniał, że dramatyczny czyn Siwca przez długie lata nie był powszechnie znany, a postać filozofa i byłego żołnierza AK, który dokonał w 1968 r. samospalenia, zanim doczekała się upamiętnienia w wolnej Polsce, uczczono w Czechach, gdzie - w Pradze - istnieje jego ulica oraz pomnik. Czesi uhonorowali Siwca przyznając mu pośmiertnie także Order Tomasza Masaryka.

W opinii obecnego pierwszego sekretarza ambasady Czech Jana Krivosa czyn Siwca był aktem wielkiego bohaterstwa. - _ W odpowiedzi na inwazję Wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację postanowił on nie tylko wstrząsnąć sumieniem Polaków, ale także udowodnić, że wolność jest niepodzielna, a ludzkiej godności nie może złamać nawet najokrutniejszy reżim czy agresja _ - mówił w niedzielę Krivos podkreślając, że za przykładem Siwca poszedł czeski student Jan Palach, który dokonał samospalenia w 1969 r., stając się symbolem czeskiej walki o wolność.

_ - 45 lat temu w całej Polsce setki osób decydowały się na to, aby zaprotestować przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji. Żaden z tych protestów nie miał tak wielkiego i głębokiego znaczenia jak samospalenie Ryszarda Siwca. Poświęcenie jednego człowieka ratowało wówczas honor Polski i Polaków _ - podkreślił prezes IPN Łukasz Kamiński.

Jak wyjaśnił, poświęcając swe życie dla upragnionej wolności Siwiec stał się głosem sumienia wielu uciśnionych narodów. _ - Jego czyn nie był tylko protestem, to było głębokie wezwanie do obrony podstawowych wartości i praw człowieka, prawdy, wolności _ - zaznaczył Kamiński.

_ - Mamy kolorowy, piękny stadion, a ja nie wiem dlaczego cały czas widzę przed oczyma Ryszarda Siwca, widzę 100 tys. ludzi i święto dożynkowe, widzę człowieka, który płonie i coś krzyczy. Ten obraz jest silniejszy _ - mówił Maciej Drygas, reżyser filmu dokumentalnego _ Usłyszcie mój krzyk _ z 1991 r. opowiadającego o samospaleniu Siwca.

_ - Ten człowiek, jego czyn, cały jego kodeks moralny jest mi niezwykle bliski _ - przyznał Drygas tłumacząc, że dokument o dramatycznych wydarzeniach sprzed 45 lat jest pokazywany na całym świecie, mają one ponadczasową wymowę. _ - Mamy niezwykłą postać, bohatera. Naszym obowiązkiem jest robić wszystko, aby o nim nie zapomnieć _ - zaakcentował filmowiec.

Podczas konferencji opowiedziano także o idei projektu edukacyjnego IPN _ Krzyk szarego człowieka. Ryszard Siwiec 1909-1968 _. Jak mówił Marcin Krzanicki z rzeszowskiego oddziału IPN, w ramach inicjatywy uruchomiono stronę internetową poświęconą Siwcowi - www.ryszardsiwiec.com; ponadto wydano dostępny w trzech językach (polskim, angielskim i czeskim) e-book, a także płytę CD z zawartością polskiej edycji serwisu internetowego, przeznaczoną dla placówek oświatowych. Poza tym do najnowszego numeru miesięcznika _ pamięć.pl _ dołączono broszurę _ Całopalny _.

Dyrektor Domu Spotkań z Historią Piotr Jakubowski przypomniał, że w DSH prezentowany był film Agnieszki Holland _ Gorejący krzew _ opowiadający o samospaleniu Jana Palacha. W przyszłym tygodniu planowane są projekcje innych filmów, a także - w czwartek - dyskusja dotycząca samospalenia jako formy protestu.

Po konferencji na telebimie Stadionu Narodowego wyświetlono archiwalne materiały filmowe ukazujące samospalenie Siwca. Uczestnicy spotkania usłyszeli także fragment jego przesłania, które nagrał przed śmiercią. _ - Ludzie! Ludzie! Opamiętajcie się! (...) Nie dajcie się mordować! Żeby taka czy inna grupa ludzi zdobyła władzę totalną! (...) Usłyszcie mój krzyk! Krzyk szarego, zwyczajnego człowieka, syna narodu, który własną i cudzą wolność ukochał ponad wszystko, ponad własne życie! Opamiętajcie się! Jeszcze nie jest za późno! _ - krzyczał łamiącym się głosem Siwiec.

Po usłyszeniu tego dramatycznego apelu syn Ryszarda Siwca - Wit nie krył wzruszenia. W rozmowie z dziennikarzami mówił, że słowa ojca, mimo upływu lat, nie straciły na swojej aktualności. Podkreślił, że ojciec zdecydował się na samospalenie pomimo tego, że miał kochającą rodzinę - żonę, dzieci. _ - Nade wszystko jednak kochał wolność _ - podsumował.