*Niezbędne jest stworzenie przy polskiej armii profesjonalnego korpusu prawników i pełnomocników reprezentujących żołnierzy i świadczących dla nich pomoc prawną - uważa Helsińska Fundacja Praw Człowieka. MON zapewnia, że trwają w tej sprawie analizy. *
Kwestiom wsparcia prawnego udzielanego polskim żołnierzom, również tym wyjeżdżającym na zagraniczne misje, poświęcona była konferencja prasowa w warszawskiej siedzibie Fundacji Helsińskiej.
_ - Nie powinno być tak, że jak jest głośna sprawa medialna z udziałem żołnierzy to ad hoc jest im zapewniana pomoc prawna. Problem powinien zostać rozwiązany w sposób systemowy _ - powiedział Adam Bodnar z zarządu HFPC. Dodał, że prawnicy, z którymi armia podpisałaby stałe umowy reprezentowaliby żołnierzy np. w sprawach dotyczących odszkodowań i pomagaliby w przypadku postawienia im jakichkolwiek zarzutów.
Wskazał, że fundacja zainteresowała się problemem po zbadaniu opisywanej przed rokiem w mediach sprawy dwóch polskich żołnierzy postrzelonych w 2006 r. przypadkowo podczas misji w Iraku przez amerykańskiego kolegę. Żołnierze ci zwrócili się o pomoc do HFPC i dzięki podjętym działaniom prawnym otrzymali w październiku zeszłego roku od strony amerykańskiej łącznie 100 tys. dolarów odszkodowania.
_ - Od strony prawnej sprawa odszkodowania dla tych żołnierzy była dość banalna, należało się zastosować do przepisów, nie było nawet potrzeby dodatkowych ekspertyz amerykańskich lekarzy, bo uznana została polska dokumentacja medyczna _ - powiedziała reprezentująca żołnierzy mec. Ewa Don-Siemion.
Zaznaczyła, że obecnie, jej zdaniem, wsparcie ze strony polskiej armii dla takich osób nie jest wystarczające i muszą one często zabiegać o pomoc prawną we własnym zakresie.
Rzecznik MON Janusz Sejmej powiedział w czwartek PAP, iż postulaty fundacji są słuszne, a w sprawie trwają analizy i konsultacje. _ Muszę jednak zapewnić, że pomoc prawna dla żołnierzy możliwa jest także obecnie, choć ideałem byłoby, gdyby powstało takie biuro prawne _ - zaznaczył.
_ - To nie jest jednak tak, że teraz nie ma żadnej pomocy prawnej dla żołnierzy, prawnicy ministerstwa i poszczególnych rodzajów sił zbrojnych są dostępni i mogą udzielać również tego typu wsparcia _ - dodał Sejmej.
Według Bodnara, prawnicy funkcjonujący obecnie w ramach polskiego wojska lub armię reprezentujący, w większym stopniu zajmują się doradztwem prawnym na rzecz jednostek i dowództwa. _ Wykonują usługi na rzecz instytucji, nie ma prawników pomagających żołnierzom _ - dodał. Zaznaczył, iż dlatego powinna istnieć grupa kilku prawników, znających się m.in. na prawie wojskowym i humanitarnym, i będących niezależnymi od dowódców wojskowych.
HFPC poinformowała, że w sprawie tej już dwukrotnie w zeszłym roku spotkała się z przedstawicielami MON m.in. z biura prawnego ministerstwa. Obecnie fundacja czeka na wyznaczenie terminu rozmów z jednym z wiceministrów. Rzecznik MON zapewnił natomiast, że kolejne spotkania są planowane.
Jako przykład Fundacja Helsińska wskazała rozwiązania funkcjonujące w innych krajach NATO. Instytucje w ramach armii świadczące także pomoc prawną dla żołnierzy istnieją w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie: Judge Advocate General's Corps (JAG) i Legal Branch of the Canadian Forces. Specjalne korpusy prawne funkcjonują także w ramach m.in. wojsk Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Holandii.
Zdaniem Bodnara problemem może być kwestia reprezentacji żołnierzy w sprawach karnych, gdyż według obowiązujących przepisów adwokat nie może być zatrudniony na etacie. _ Być może w Polsce nie byłoby potrzebne tworzenie korpusu w ramach MON, tylko przeznaczenie przez ministerstwo stałej kwoty na stworzenie grupy mecenasów działających w ramach Naczelnej Rady Adwokackiej _ - dodał Bodnar.
