Udział pracownika w strajku zorganizowanym zgodnie z przepisami ustawy nie jest naruszeniem obowiązków pracowniczych i nie stanowi podstawy do rozwiązania z nim umowy o pracę.
Istota strajku, jako ostatecznego środka mającego na celu rozwiązanie sporu zbiorowego, przejawia się w odmowie świadczenia pracy celem wymuszenia na pracodawcy spełnienia żądań dotyczących warunków pracy, płacy, interesów socjalnych lub wolności związkowych. Prawo do strajku, mimo niekorzystnych konsekwencji dla pracodawcy, należy do podstawowych praw człowieka oraz wolności związkowych. Wszelkie wątpliwości związane z wykładnią przepisów regulujących strajk powinny być, zgodnie z zasadą in dubio pro libertate rozstrzygane na rzecz, a nie przeciwko wolności strajku (wyr. SN z 7.2.2007 r.,I PK 209/06).
Udział w legalnym strajku
Zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, udział pracownika w strajku zorganizowanym zgodnie z przepisami ustawy nie stanowi naruszenia obowiązków pracowniczych. Udział w strajku – zorganizowanym zgodnie z obowiązującymi przepisami zbiorowego prawa pracy, co do zasady nie wywiera wpływu na sytuację prawną pracownika. Oczywistym jest, że za okres uczestnictwa w strajku pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie, jednakże zachowuje on prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy. Okres przerwy w wykonywaniu pracy wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy.
[
]( http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/dyscyplinarne;zwolnienie;z;pracy,28,0,229916.html )Dyscyplinarne zwolnienie z pracy
Pracownik otrzymujący wypłatę wynagrodzenia "z góry" powinien liczyć się z obowiązkiem zwrotu wynagrodzenia w każdej sytuacji niewykonywania pracy, chyba że za określony czas, z mocy przepisu szczególnego, zachowuje do niego prawo (uchwała SN z dnia 8.12.1994r., I PZP 49/94).
Pracodawca nie posiada zatem żadnych prawnych środków uprawniających do wyciągnięcia sankcji w stosunku do pracowników, w tym do rozwiązania umowy o pracę. Jednakże w przypadku naruszenia przez strajkujących pracowników przepisów bhp i przeciwpożarowych, należy przyjąć jako zasadną możliwość nałożenia na nich kar porządkowych, czy też zastosowanie kar pieniężnych zgodnie z art. 108 k.p.
Strajk wbrew przepisom ustawy
Inaczej wygląda sytuacja, gdy pracownik uczestniczy w nielegalnym strajku, który należy rozumieć jako strajk zorganizowany wbrew przepisom ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Udział pracownika w takim strajku może wiązać się dla niego z wieloma negatywnymi konsekwencjami. Oprócz braku wynagrodzenia za czas uczestnictwa w strajku, takich dni nie wlicza się do stażu pracy, zatem może to się wiązać z utratą niektórych obowiązków pracowniczych, np. premii czy przesunięciem terminu pierwszego urlopu. Pracodawca może również pociągnąć pracownika do odpowiedzialności porządkowej. [ ( http://static1.money.pl/i/h/137/t37257.jpg ) ] (http://msp.money.pl/ksiegowosc-internetowa/artykul/pracownik;ma;prawo;odejsc;z;pracy;bez;uprzedzenia,248,0,701688.html) Pracownik ma prawo odejść z pracy bez uprzedzenia
W myśl art. 108 § 1 kp za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować karę upomnienia bądź nagany. Natomiast § 2 uprawnia pracodawcę do zastosowania wobec pracownika kary pieniężnej w przypadku opuszczenia przezeń pracy w następstwie nielegalnego strajku absencyjnego.
Ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych
Udział w nielegalnym strajku należałby w pewnych sytuacjach zakwalifikować jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych. Jednak decyzję dotycząca potencjalnego rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, wobec nieprecyzyjnych zapisów ustawy oraz bogatego orzecznictwa Sądu Najwyższego, należy przeanalizować indywidualnie.
[ ( http://static1.money.pl/i/h/47/t77359.jpg ) ] (http://msp.money.pl/wiadomosci/kadry/artykul/co;zrobic;gdy;pracownik;bez;wlasnej;winy;nie;wrocil;na;czas;z;urlopu,208,0,672464.html) Co zrobić, gdy pracownik bez własnej winy nie wrócił na czas z urlopu?
Za stanowiskiem SN należy stwierdzić, że postępowanie pracowników organizujących nielegalny strajk powinno być surowiej oceniane, aniżeli zachowanie biernych uczestników tego strajku (wyr. SN z 23.2.2005 r., II PK 201/04). Pracodawca posiadający wiedzę, oczywiście popartą posiadanymi dowodami, o osobie organizującej nielegalny strajk, może rozwiązać z nią umowę o pracę ze względu na ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych. Natomiast w odniesieniu do pozostałych uczestników strajku, zgodnie z jednolitą linią orzecznictwa, rozwiązanie z nimi umów o pracę w trybie dyscyplinarnym jest uzasadnione tylko wtedy, gdy byli oni świadomi udziału w nielegalnym strajku i pomimo otrzymywanych ostrzeżeń - wezwań do zaniechania dalszego udziału w strajku, kontynuowali go (por. wyr. SN z 18.03.1992 r., I PRN 11/92).
W praktyce stosunkowo trudna do udowodnienia jest tu wina pracownika, który brał udział w strajku. Pracownicy, którzy przystąpili do strajku i w nim uczestniczyli, wiedzę o jego legalności, co do zasady, uzyskują od związku zawodowego organizującego taki strajk. Zatem łatwym do wykazania jest ich subiektywne przekonanie o legalności strajku.
Katarzyna Stępnicka jest aplikantką radcowską z Chałas i Wspólnicy Kancelarii Prawnej, Oddział w Gdańsku