Afera korupcyjna w Czechach. Prezydent mianował premiera rządu ekspertów

_ - Jirzi Rusnok cieszy się moim absolutnym zaufaniem. To idealny premier na trudne czasy. Sprawdził się jako minister finansów i jest w stanie przygotować ustawę budżetową na 2014 rok _ - powiedział prezydent.

_ - Rząd Rusnoka stanowi również gwarancję bezstronnego przeprowadzenia śledztwa w sprawie afery korupcyjnej na szczytach władzy _ - dodał Zeman.

Dotychczasowy premier Petr Neczas podał się do dymisji, gdy w związku z rozległą aferą korupcyjną zatrzymano pięć osób, w tym szefową gabinetu premiera Janę Nagyovą.

_ - Mogłem pozwolić na kontynuację prac obecnego gabinetu bez Neczasa, ale jestem przekonany, że większość Czechów nie życzyłaby sobie tego _ - mówił Milosz Zeman na konferencji prasowej na Hradczanach. Zapewnił, że _ nie chciał doprowadzić do politycznego tsunami _.

_ - Mianowanie premiera było jedynym sposobem, by zmusić polityków do rozpisania przedterminowych wyborów. Inne rozwiązanie byłoby czekaniem na Godota. Koalicja nie chciała oddać władzy, a opozycja nie mogła zebrać 120 głosów, aby rozwiązać parlament _ - wyjaśniał prezydent swoją decyzję.

Zaskoczyła ona polityków. Wcześniej Zeman przeprowadził konsultacje z liderami ugrupowań parlamentarnych; wszyscy politycy odrzucali taki sposób rozwiązania kryzysu. Podczas wystąpienia prezydenta deputowani przerwali posiedzenie Izby Poselskiej, słuchając w napięciu argumentów Zemana.

_ - Przypuszczam, że gabinet Rusnaka będzie rządził do końca września. Jedno jest pewne - jego rząd ma czyste ręce. Nie doprowadził do kryzysu politycznego. To ekipa strażaków, która musi gasić pożar _ - mówił prezydent.

Wyjaśnił też, że jeszcze przed wyborami prezydenckimi był przekonany, że centroprawicowy rząd Neczasa _ powinien jak najszybciej zakończyć swoją działalność _. Rusnok zapewnił, że nowy rząd sformuje w ciągu 14 dni. _ Kraj potrzebuje pilnie odnowy centralnych instytucji państwowych _ - dodał.

Zdaniem Josefa Kopecky'ego, komentatora dziennika _ Mlada Fronta Dnes _, nowy rząd kierowany przez Rusnoka wzmocniłby pozycję prezydenta. _ Znajdą się w nim politycy bliscy Zemanowi. - Już wkrótce rząd musi podjąć kluczowe decyzje ekonomiczne: m.in. wyłonić zwycięzcę przetargu na dobudowanie dwóch bloków siłowni jądrowej w Temelinie i ewentualnie przedłużyć kontrakt na leasing szwedzkich myśliwców Gripen _ - powiedział Kopecky.

Decyzję prezydenta skrytykowali przedstawiciele partii, które tworzyły koalicję rządową. _ Prezydent usiłuje wprowadzić tylną furtką system prezydencki ignorując wolę parlamentarzystów. To skandal. Prezydent nie respektował woli większości parlamentarnej _ - oświadczył z oburzeniem Martin Kuba z władz Obywatelskiej partii Demokratycznej (ODS).

_ Absolutnie nie udzielimy poparcia temu rządowi ani jego budżetowi. Nie chcemy również przedterminowych wyborów. To katastrofa. Czesi będą mieli prowizorium budżetowe. Grozi to zablokowaniem finansów z Unii Europejskiej _ - mówił wiceprzewodniczący partii TOP 09 Miroslav Kalousek.

ODS, będąca najsilniejszym ugrupowaniem dotychczasowej koalicji rządowej, wyraziła wolę kontynuowania obecnego sojuszu z TOP 09 i partią LIDEM. Nominowała na stanowisko premiera przewodniczącą Izby Poselskiej Miroslavę Niemcovą. We wtorek koalicja zgromadziła 101 podpisów deputowanych, którzy postanowili poprzeć przyszły rząd Niemcowej.

_ Dysponujemy większością parlamentarną. Wyrazimy wotum nieufności rządowi ekspertów. Nie przegłosujemy żadnej decyzji tego rządu. Decyzja prezydenta jest wyrazem braku szacunku dla deputowanych, a co za tym idzie, pogwałceniem zasad demokracji _ - podkreśliła Niemcova na konferencji prasowej.

Decyzję Zemana skrytykowała również opozycja. _ Rząd ekspertów to ślepa uliczka demokracji. Żądamy jak najszybszego rozpisania przedterminowych wyborów parlamentarnych i sformowania rządu z jasnym mandatem politycznym od obywateli _ - oświadczył lider socjaldemokratów Bohuslav Sobotka. Wezwał centroprawicę, by jak najszybciej poparła wniosek opozycji w sprawie rozwiązania parlamentu.

Zgodnie z czeską konstytucją 200-osobowa Izba Poselska ulega rozwiązaniu, gdy fiaskiem zakończą się trzy kolejne głosowania w sprawie utworzenia rządu lub jeśli zażąda tego co najmniej 120 deputowanych. Trzy ugrupowania opozycji dysponują w tej chwili tylko 79 mandatami.

Zdaniem czeskich komentatorów decyzja prezydenta przyśpieszy istotnie porozumienie koalicji z opozycją w sprawie przedterminowych wyborów. Jeśli tak się stanie, wybory muszą się odbyć najpóźniej 60 dni po głosowaniu w parlamencie, a prezydent musi decyzję deputowanych respektować. Jirzi Rusnok był socjaldemokratycznym ministrem finansów w latach 2001-2002 i przemysłu w latach 2002-2003.