Ustawodawca tworząc instytucję prawną zgody drugiego małżonka na dokonanie pewnych czynności miał na celu ochronę dobra rodziny przed decyzjami jednego z małżonków, które mogłyby wywrzeć negatywne skutki w ekonomicznej sferze funkcjonowania całego gospodarstwa domowego. Jest to regulacja stanowiąca wyjątek od zasady, iż każdy z małżonków ma prawo samodzielnie zarządzać majątkiem, wyrażonej w art. 36 § 2 ustawy z 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej K.r.o.).
Przed wprowadzeniem nowelizacji K.r.o. z 17 czerwca 2004 r., ustawodawca rozróżniał zakres czynności zwykłego zarządu oraz czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu. Jednak w praktyce interpretacja przepisów oraz podział wykonywanych czynności rodziły znaczne trudności. Wielokrotnie tematyką tą zajmował się również Sąd Najwyższy, próbując kategoryzować poszczególne czynności oraz tworząc bogate orzecznictwo w tym zakresie.
Potrzeba zapewnienia pewności obrotu prawnego sprawiła, iż odstąpiono od posługiwania się otwartym katalogiem czynności, na rzecz ich enumeratywnego wymienienia. Obecnie ustawodawca określił konkretne czynności, które wymagają zgody drugiego małżonka. Nieistotna jest zatem kwalifikacja danej czynności jako przekraczającej czynności zwykłego zarządu, gdyż art. 37 § 1 K.r.o., stanowi iż zgody drugiego małżonka wymagają:
- czynności prowadzące do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, oddanie nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków;
- czynności prawne prowadzące do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal;
- czynności prowadzące do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego i przedsiębiorstwa,
- darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.
Warto zaznaczyć, iż czynności te wymagają zgody drugiego małżonka także, gdy dokonywane są nieodpłatnie. Wyjątkiem od tej zasady jest tylko nieodpłatne nabycie nieruchomości bądź użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego obejmującego gospodarstwo rolne, budynek, lokal lub przedsiębiorstwo.
Sam zwrot _ czynności prowadzące do zbycia _ użyty przez ustawodawcę w art. 37 § 1 pkt 1 K.r.o., wskazuje, iż dokonanie czynności w wyniku której zostanie dokonane np. zbycie nieruchomości wymaga zgody drugiego małżonka. Zatem zawarcie umowy zobowiązującej do przeniesienia własności nieruchomości, umowy przedwstępnej czy też prowadzenie negocjacji oraz składanie ofert muszą być przeprowadzane za zgodą drugiego małżonka.
Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/76/m111180.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/malzenska;wspolnosc;majatkowa;kiedy;odstepstwa,168,0,1023400.html) *Małżeńska wspólność majątkowa. Kiedy odstępstwa? * Do majątku osobistego, a nie wspólnego, wchodzą przedmioty kupione w zamian za składniki majątku osobistego małżonka. Jest to tzw. surogacja. Trudności w interpretacji przynieść może jednak analiza wymogu zgody małżonka na dokonanie darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych (art. 37 § 4 pkt 4 K.r.o.). O ile sama czynność, jeżeli stanowi darowiznę w rozumieniu art. 888 Kodeksu cywilnego, wymaga zgody drugiego małżonka, o tyle czynność zawierająca się w określeniu _ drobna darowizna zwyczajowo przyjęta _ już nie. W tym przypadku należy zbadać sytuację majątkową rodziny w celu rozstrzygnięcia, czy konkretna
darowizna nie stanowi zbytniego uszczuplenia budżetu gospodarstwa domowego, a także czy czyni zadość przyjętym w danym kręgu kulturowym tradycjom.
Zgoda drugiego małżonka jest wymagana jedynie w sytuacji, gdy dokonujemy czynności bez udziału tego małżonka. Jeżeli czynności prawnej dokonują małżonkowie wspólnie, bądź czynność wykonywana jest przez pełnomocnika w imieniu obydwojga małżonków, zgoda taka nie jest potrzebna.
Zgoda powinna wprost odnosić się do konkretnej czynności prawnej, której dotyczy. Musi również zawierać elementy istotne umowy (_ essentialia negotii _), takie jak cena za jaką ma zostać sprzedana nieruchomość, przedmiot umowy oraz jej strony. Zgoda powinna dotyczyć osobno każdej czynności, do której została udzielona, nie jest więc możliwe wydanie zgody drugiemu małżonkowi na podejmowanie przez niego wszystkich przyszłych czynności. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby jednocześnie zezwolić na kilka, konkretnie sprecyzowanych transakcji. Zgoda taka musi być wyrażona przed dokonaniem czynności lub równocześnie z jej wykonaniem.
Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/240/130544.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/kto;jest;uprawniony;do;zachowku;ze;spadku,18,0,839954.html) *Kto jest uprawniony do zachowku ze spadku * Uprawnionymi do zachowku są jedynie dzieci, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, z tym, że rodzice nabędą do niego prawo jeśli spadkodawca nie zostawił dzieci.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie reguluje w jakiej formie ma zostać wyrażona zgoda dla drugiego małżonka na dokonanie czynności prawnej, przyjmuje się więc zgodnie z art. 63 § 2 Kodeksu cywilnego, który stanowi, iż w przypadku gdy do ważności czynności prawnej wymagana jest forma szczególna, że oświadczenie o wyrażeniu zgody na dokonanie tej czynności powinno być złożone w tej samej formie.
Dokonanie czynności prawnej bez uzyskania zgody drugiego małżonka, w przypadku, gdy należała ona do katalogu z art. 37 § 1 K.r.io. może wiązać się z wieloma negatywnymi skutkami, wliczając w to nieważność zawartej umowy oraz roszczenia odszkodowawcze strony poszkodowanej z powodu nieskutecznego zawarcia umowy. Warto zatem pamiętać o istnieniu instytucji zgody drugiego małżonka na dokonanie czynności prawnej, aby zawczasu dopełnić wszelkich niezbędnych formalności z tym związanych.
| Więcej o prawach dotyczących małżeństw czytaj w Money.pl | |
|---|---|
| Konkubinat i małżeństwo - jakie mamy prawa? Małżonkowie mogą wspólnie się rozliczać z dochodów i dziedziczyć. Po rozstaniu mogą otrzymać alimenty. Konkubenci nie mają takich praw. | |
| Rozliczanie wkładu małżonka do spółki cywilnej Czy w przypadku rozwodu i podziału majątku małżonek-wspólnik może zostać zobowiązany do zwrotu połowy wartości wkładu czy też zwaloryzowanego wkład, a jeżeli tak to na jakiej zasadzie? | |
| Orzekanie winy w procesie rozwodowym Orzeczenie winy jest możliwe kiedy ustali się bezspornie, że małżonek swoim postępowaniem przyczynił się do ustania pożycia małżeńskiego. |
Autor jest radcą prawnym, partnerem w Kancelarii MP&W