Konsument, który zawiera umowę na odległość ma więcej praw niż podpisując umowę w siedzibie firmy. Może odstąpić od umowy w terminie 10 dni, bez konieczności podawania przyczyny.
Przy umowach zawieranych w lokalu przedsiębiorstwa takie prawo nie przysługuje, chyba że wynika z zawartej przez strony umowy.
Kto może skorzystać?
Konsumentem jest osobą fizyczną dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Zatem osoba fizyczna nabywająca towar na odległość, ale na potrzeby prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej lub zawodowej, nie będzie mogła skorzystać ze szczególnych praw przyznanych konsumentom.
*Umowy zawierane na odległość *
Cechę charakterystyczną umów zawieranych na odległość jest brak jednoczesnej obecności obu stron, tj. konsumenta i przedsiębiorcy, który zorganizował działalność na zasadzie zawierania umów na odległość. W takiej sytuacji konieczne jest skorzystanie przez strony ze środków porozumiewania się na odległość. W ustawowym katalogu takich środków wskazane są:
- drukowane lub elektroniczne formularze zamówienia niezaadresowanego lub zaadresowanego,
- listy seryjne w postaci drukowanej lub elektronicznej,
- reklamy prasowe z wydrukowanym formularzem zamówienia,
- reklamy w postaci elektronicznej,
- katalogi, telefon, telefaks, radio, telewizja, automatyczne urządzenia wywołujące, wizjofon, wideotekst,
- poczta elektroniczna lub inne środki komunikacji elektronicznej
Katalog ten nie jest zamknięty, stanowi jedynie przykładowe wyliczenie środków komunikacji na odległość.
_ Cechę charakterystyczną umów zawieranych na odległość jest brak jednoczesnej obecności obu stron, tj. konsumenta i przedsiębiorcy, który zorganizował działalność na zasadzie zawierania umów na odległość. _Obowiązki przedsiębiorcy
Konsument zawierający umowę na odległość powinien najpóźniej w chwili złożenia mu propozycji zawarcia umowy zostać poinformowany o:
- imieniu i nazwisku (nazwie), adresie zamieszkania (siedziby) przedsiębiorcy oraz organie, który zarejestrował działalność gospodarczą przedsiębiorcy, a także numerze, pod którym przedsiębiorca został zarejestrowany,
- istotnych właściwościach świadczenia i jego przedmiotu,
- cenie lub wynagrodzeniu obejmującym wszystkie ich składniki, a w szczególności cła i podatki,
- zasadach zapłaty,
- kosztach oraz terminie i sposobie dostawy,
- prawie do odstąpienia od umowy,
- kosztach wynikających z korzystania ze środków porozumiewania się na odległość, jeżeli są one skalkulowane inaczej niż wedle normalnej taryfy,
- terminie, w jakim oferta lub informacja o cenie albo wynagrodzeniu mają charakter wiążący,
- minimalnym okresie, na jaki ma być zawarta umowa o świadczenia ciągłe lub okresowe,
- miejscu i sposobie składania reklamacji,
- prawie wypowiedzenia umowy o świadczenie ciągłe lub okresowe, jeżeli umowę zawarto na czas nie oznaczony lub na okres dłuższy niż rok.
Informacje te, powinny być sformułowane jednoznacznie, w sposób zrozumiały i łatwy do odczytania.
Uprawnienia konsumenta
Konsument ma prawo do odstąpienia od zawartej umowy bez podania przyczyn w terminie 10 dni, poprzez złożenie stosownego oświadczenia na piśmie. W przypadku umów zawieranych na odległość bieg terminu liczy się od dnia wydania rzeczy, a jeśli przedmiotem umowy było świadczenie usługi - od dnia zawarcia umowy. Termin uznaje się za zachowany, jeśli przed jego upływem wysłano oświadczenie, bez znaczenia jest data w której dotarło ono do przedsiębiorcy.
_ Niewywiązanie się przez przedsiębiorcę z obowiązków informacyjnych powoduje, co do zasady, przedłużenie terminu do odstąpienia od umowy maksymalnie do 3 miesięcy. _
Prawo do odstąpienia od umowy nie może zostać skutecznie wyłączone. Niedopuszczalne jest również naliczenie przez przedsiębiorcę jakichkolwiek kwot z tytułu tzw. odstępnego.
*Skutki odstąpienia od umowy *
Skorzystanie przez konsumenta z prawa do odstąpienia od umowy powoduje następujące skutki:
- umowa jest uważana za niezawartą,
- konsument jest zwolniony ze wszystkich zobowiązań, to, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu, zwrot powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni,
- jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty.
W wypadku odstąpienia od umowy przez konsumenta przedsiębiorca ma obowiązek poświadczyć na piśmie zwrot świadczenia.
Kiedy nie zastosujemy prawa do odstąpienia od umowy?
Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, prawo do odstąpienia od umowy nie przysługuje konsumentowi w przypadku:
- gdy rozpoczęcie świadczenia usług nastąpiło, za zgodą konsumenta, przed upływem terminu do odstąpienia,
- nagrań audialnych i wizualnych oraz zapisanych na nośnikach programów komputerowych po usunięciu przez konsumenta ich oryginalnego opakowania,
- umów dotyczących świadczeń, za które cena lub wynagrodzenie zależy wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym,
- świadczeń o właściwościach określonych przez konsumenta w złożonym przez niego zamówieniu lub ściśle związanych z jego osobą,
- świadczeń, które z uwagi na ich charakter nie mogą zostać zwrócone lub których przedmiot ulega szybkiemu zepsuciu,
- dostarczania prasy,
- usług w zakresie gier i zakładów wzajemnych.
Spod szczególnej ochrony zostały wyłączone przez ustawodawcę niektóre rodzaje umów. Obowiązki informacyjne przedsiębiorcy i uprawnienie konsumenta do odstąpienia nie dotyczą zatem:
- umów z wykorzystaniem automatów sprzedających,
- umów z wykorzystaniem innych automatów umieszczonych w miejscach prowadzenia handlu,
- rent,
- umów zawartych z operatorami telekomunikacji przy wykorzystaniu publicznych automatów telefonicznych,
- umów dotyczących nieruchomości, z wyjątkiem najmu,
- sprzedaży z licytacji.
Wprowadzone regulacje mają na celu zabezpieczenie interesów konsumenta w sytuacji, kiedy umowa zawierana jest na odległość, a więc klient może mieć ograniczoną możliwość zapoznania się z faktycznymi właściwościami nabywanych przedmiotów lub usług. Szczególny charakter takich transakcji uzasadnia przyznanie klientowi prawa do odstąpienia od zawartej umowy. Decyzja konsumenta o odstąpieniu nie wymaga uzasadnienia i nie podlega w żadnym stopniu weryfikacji przez przedsiębiorcę.
Autor jest aplikantem radcowskim z Kancelarii Prawnej BSO Prawo i Podatki we Wrocławiu.