Ochrona stosunku pracy przy zwolnieniach grupowych podlega pewnym ograniczeniom.
Regulują to przepisy ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, zwanej także _ ustawą o zwolnieniach grupowych. _Ustawa konkretyzuje przypadki, w których stosunek pracy jest chroniony w ograniczonym zakresie tj. odmiennie niż przewidują to przepisy Kodeksu pracy.
Do takiej grupy zaliczają się:
- 1) pracownicy, którzy są w wieku przedemerytalnym, czyli takim którym brakuje im nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia im nabycie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku,
- 2) kobiety w ciąży i na urlopie macierzyńskim,
- 3) ojcowie w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego,
- 4) pracownicy będący członkami rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego,
- 3) pracownicy będący członkami zarządu zakładowej organizacji związkowej,
- 4) pracownicy będący członkami zakładowej organizacji związkowej, upoważnieni do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy,
- 5) pracownicy będący członkami specjalnego zespołu negocjacyjnego lub europejskiej rady zakładowej;
- 6) pracownicy będący członkami specjalnego zespołu negocjacyjnego, organu przedstawicielskiego lub przedstawicielami pracowników w spółce europejskiej,
- 7) pracownicy będący członkami specjalnego zespołu negocjacyjnego, organu przedstawicielskiego lub przedstawicielami pracowników w spółdzielni europejskiej,
- 8) pracownicy będący członkami specjalnego zespołu negocjacyjnego, zespołu przedstawicielskiego albo przedstawicielami pracowników w radzie nadzorczej spółki powstałej w wyniku połączenia transgranicznego spółek,
- 9) pracownicy będący społecznymi inspektorami pracy,
- 10) pracownicy powołani do odbycia czynnej służby wojskowej, służby zastępczej, zasadniczej służby wojskowej albo przeszkolenia wojskowego,
- 11) pracownicy będący członkami rady pracowników lub określonymi w porozumieniu, o którym mowa w art. 24 ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji, przedstawicielami pracowników uprawnionymi do uzyskiwania od pracodawcy informacji i prowadzenia z nimi konsultacji.
Osoby powyżej wymienione - w czasie trwania okresu ochronnego - objęte są ochroną podlegającą na tym, że pracodawca nie może z nimi rozwiązać stosunku pracy, ale może wypowiedzieć im dotychczasowe warunki pracy i płacy (art. 5 ust. 5 ustawy o zwolnieniach grupowych). Wypowiedzenie zmieniające będzie sprowadzać się do zmiany warunków pracy, polegającej na zaproponowaniu np. innego stanowiska lub innego wynagrodzenia. Jeżeli zmiana stanowiska będzie wiązać się z obniżeniem wynagrodzenia wówczas pracownikowi przysługiwać będzie dodatek wyrównawczy. Dodatek ten obliczany jest zgodnie z przepisami Kodeksu pracy.
Ponadto pracodawca może - w razie zwolnień grupowych - zastosować wypowiedzenie zmieniające wobec pracowników nieobecnych w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, np. podczas urlopu trwającego, co najmniej trzy miesiące lub podczas innej usprawiedliwionej nieobecności, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 53 kodeksu pracy. W tym jednak przypadku obniżenie wynagrodzenia (w związku z wypowiedzeniem zmieniającym) nie daje prawa do dodatku wyrównawczego.
Dodać należy, że w razie zwolnień grupowych ochroną przed wypowiedzeniem nie są objęci pracownicy będący nieetatowymi członkami kolegium izb obrachunkowych, członkami rady naukowej w jednostce badawczo-rozwojowej i inni, którzy nie zostali wymienieni w art. 5 ust. 5 ustawy o zwolnieniach grupowych.
Autorka jest radcą prawnym w Kancelarii Rachelski