*Małżonkowie mogą wspólnie się rozliczać z dochodów, dziedziczyć czy też korzystać obowiązku płacenia alimentów. Konkubenci za to pozostają bez tego typu pomocy ustawodawcy. *
Wobec braku uregulowań prawnych, kwestie dotyczące konkubinatu podnosi w swoim orzecznictwie Sąd Najwyższy oraz doktryna prawa.
W jedynym z najbardziej doniosłych wypowiedzi Sądu Najwyższego zawartych w wyroku z dnia 31 marca 1988r. zdefiniowano konkubinat, nazywając nim wspólne pożycie analogiczne do małżeńskiego, tyle, że pozbawione legalnego węzła. Oznacza ono istnienie ogniska domowego charakteryzującego się duchową, fizyczną i ekonomiczną więzią, łączącą kobietę i mężczyznę. Konkubinat nie odnosi się, więc do związków osób tej samej płci, które najczęściej określa się, jako związki partnerskie. Jednak już inną tezę przyjął Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 23 lutego 2007r., który stwierdził, że _ pod pojęciem konkubinatu należy rozumieć stabilną, faktyczną wspólnotę osobisto-majątkową dwojga osób. _ Bez znaczenia we wspomnianym aspekcie jest płeć. Niezależnie jednak od linii orzeczniczej w tym zakresie, w Polsce przyjęte jest, iż konkubinat to związek osób płci przeciwnej.
Osoby pozostające w konkubinacie łączy wspólne pożycie o charakterze trwałym, obejmujące więź psychiczną i fizyczną oraz gospodarczą. Nie jest, więc konkubinatem związek pozbawiony wyżej wskazanych więzi.
Związki konkubenckie nie podlegają rejestracji, tak jak w przypadku związków małżeńskim, dla których właściwe organy prowadzą stosowne rejestry.
Brak jest możliwości dziedziczenia ustawowego po zmarłym konkubencie, jedynym, więc rozwiązaniem pozostaje sporządzenie testamentu. Inaczej przedstawia się sprawa dziedziczenia dzieci konkubentów. Dziecko urodzone w konkubinacie dziedziczy po swoich rodzicach na równi z dziećmi małżeńskimi. Odbywa się to na zasadach ogólnych wynikających z prawa spadkowego.
Pozostałe aspekty, związane z władzą rodzicielską, świadczeniami alimentacyjnymi, oraz innymi dotyczącymi rodzicielstwa są analogiczne do tych, jakie posiadają małżonkowie - rodzice. Wyjątkiem są sprawy dotyczące domniemania pochodzenia dziecka od jego ojca, oznacza to, że biologiczny ojciec musi uznać dziecko przez kierownikiem stanu cywilnego, składając w tym zakresie stosowne oświadczenie, wtedy dziecko nosi jego nazwisko. Brak jest możliwości wspólnego adoptowania dziecka oraz łącznego sprawowania funkcji opiekuna.
[
Jak skutecznie egzekwować alimenty? ]( http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/jak;skutecznie;egzekwowac;alimenty,99,0,541795.html )
Kwestie dotyczące obowiązku wzajemnego łożenia przez konkubentów świadczeń alimentacyjnych, też są obce tej instytucji, tak samo jak obowiązek wzajemnej opieki i pomocy. Pomiędzy partnerami żyjącymi w konkubinacie nie powstaje również ustrój wspólności ustawowej. *To, co kobieta lub mężczyzna zarobi lub nabędzie staje się osobistą własnością każdego z nich. *Kiedy nabywają cokolwiek wspólnie, ich stosunki własnościowe w tym aspekcie kształtują się na zasadzie zwykłej współwłasności regulowanej w kodeksie cywilnym. Każde z nich ma określony udział w prawie własności, którego jest dysponentem. Przy czym w każdej chwili można dokonać podziału majątku będącego ich współwłasnością, zarówno w drodze dobrowolnej umowy, jak również w przypadku sporu, z możliwością wejścia na drogę sądową.
Rozliczenia majątkowe konkubentów
Współwłasność majątkowa konkubentów może powstać na ogólnych zasadach wynikających z prawa cywilnego, które to zasady z pewnością nie są dostosowane do specyfiki relacji panujących między partnerami.
Okiem eksperta:[ **
Alimenty: Kto i ile musi płacić?** ]( http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/alimenty;kto;i;ile;musi;placic,95,0,493919.html )
Małgorzata SuperaWobec braku przepisów dotyczących tej instytucji, jedynym rozwiązaniem pozostaje korzystanie z regulacji zawartych w przepisach prawa cywilnego. Konkubenci mogą kształtować swoją sytuację prawną poprzez zawieranie umów, głównie tych, dotyczących sytuacji majątkowej oraz zasad wzajemnych rozliczeń. Mogą w drodze umowy określić sposób wykonywania zarządu nad wspólnym majątkiem, a także na wypadek rozstania, zgodnie określić zasady podziału tegoż majątku.
Dopóki relacje pomiędzy partnerami są poprawne, problem nie istnieje. Pojawia się wówczas, gdy należy podzielić dorobek majątkowy w przypadku rozpadu związku. Dbający o przyszłość konkubenci, powinni pamiętać, by wszelkie umowy dotyczące nabywanych przedmiotów majątkowych podpisywać wspólnie. W innej sytuacji w przypadku sporu, trzeba będzie udowodnić wspólne nabycie. Jak wynika z zasadach procedury cywilnej, gdy dojdzie do procesu sądowego, to osoba podnosząca daną okoliczność obowiązana jest ją uwodnić. Inaczej sąd oddali powództwo. Dobrze jest wszelkie nakłady pieniężne poczynione z majątku jednego z partnerów, na rzecz drugiego z nich dokumentować stosowną umową (np. umową pożyczki)
.
Konkubenci nabywając podczas trwania związku przedmioty majątkowe, pomnażają majątek wspólny, który jednak nie posiada charakteru tożsamego do tego, który łączy małżonków. Przyjmuje się, że podstawą prawną rozliczeń majątkowych pomiędzy osobami konkubentów są: zastosowanie przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych, o spółce cywilnej oraz zastosowanie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Nie ma jednak zgodnej linii orzeczniczej w tym względzie. I znów należy sięgnąć do orzecznictwa Sądu Najwyższego traktującego o tej problematyce.
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1970 r., dokonując rozliczeń między konkubentami sąd stosuje następujące zasady: co do roszczeń z tytułu nieruchomości i rzeczy ruchomych nabytych wspólnie, na własność lub w posiadanie, jak również z tytułu nakładów dokonanych na te przedmioty - przepisy o zniesieniu współwłasności, natomiast co do roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez jedną z wymienionych osób w przedmiotach należących do drugiej, a wchodzących w skład wspólnego gospodarstwa - przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (sygn. III CZP 62/69, LEX nr 6659).
Zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami albo, w przypadku sporu zastąpi je orzeczenie sądu.
Podstawowym sposobem zniesienia współwłasności jest podział rzeczy wspólnej w naturze. Jest on wyłączony zgodnie z ustawą, gdyby był sprzeczny z przepisami prawa lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Dokonując podziału w naturze sąd może zasądzić między byłymi współwłaścicielami dopłaty pieniężne. Jeżeli podział w naturze jest niedopuszczalny, zniesienie współwłasności następuje poprzez przyznanie rzeczy wspólnej jednemu ze współwłaścicieli. W takim przypadku ma on obowiązek spłacić współwłaściciela. Ostatecznie, gdy podział rzeczy wspólnej jest niedopuszczalny, i nie ma podstaw do przyznania jej żadnemu z współwłaścicieli, sąd zarządzi sprzedaż rzeczy.
Warto na koniec wspomnieć o sytuacji, która nierzadko pojawia się w stałych związkach faktycznych, a dotyczy rozliczeń pomiędzy tymi konkubentami, którzy pozostają jednocześnie w związkach małżeńskich, w których nie było zawartych umów o rozdzielności majątkowej. Wtedy majątek konkubentów, wchodzi w skład majątku wspólnego konkubenta z małżonkiem i w przypadku, gdy dojdzie do rozwodu, do połowy tego majątku prawo będzie miał były małżonek jednego z konkubentów. W przypadku, gdy przedmioty majątkowe znajdujące się w ramach związku pozamałżeńskiego, stanowią współwłasność konkubentów objętą reżimem prawa rzeczowego, to do podlegającemu działowi majątku małżeńskiego wchodzi jedynie udział we współwłasności, należący do konkubenta - małżonka.
href="http://prawo.money.pl/aktualnosci/zmiany-w-prawie/">Autorka jest adwokatem z Kancelarii Adwokackciej Hejnar- Zawisza