Kiedy wygasa mandat członka zarządu?

W odróżnieniu od spółek akcyjnych, co do których obowiązuje zasada, że okres sprawowania funkcji przez członka zarządu nie może być dłuższy niż 5 lat (art. 369 kodeksu spółek handlowych), w spółkach z o. o. możliwe jest elastyczne kształtowanie kadencji zarządu. O tym, na jak długo powoływany jest zarząd, decyduje bowiem wola wspólników (umowa spółki), a dopiero w sytuacji, gdy umowa spółki w ogóle nie określa długości kadencji zarządu, zastosowanie znajdą przepisy art. 202 § 1 lub § 2 ksh regulujące zasady wygasania mandatu członków zarządu.

Umowa spółki z o. o. może przewidywać zarówno terminową (na z góry określony okres czasu), jak i bezterminową (na czas nieokreślony) kadencję zarządu. Może także w ogóle nie regulować kwestii okresu, na jaki powoływany będzie zarząd. Przyjęcie jednej z powyższych opcji ma swoje praktyczne implikacje w sposobie ustalania momentu, w którym następować będzie wygaśnięcie mandatu członka zarządu.

Co do zasady bowiem, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu (art. 202 § 1 ksh), a w przypadku powołania członka zarządu na okres dłuższy niż rok, mandat wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji (art. 202 § 2 ksh). Ponadto - niezależnie od długości okresu kadencji - mandat członka zarządu wygasa również wskutek śmierci, rezygnacji albo odwołania ze składu zarządu (art. 202 § 4 ksh).

Jakie są plusy i minusy takiej formy organizacyjnej

Przepisy art. 202 § 1 i § 2 ksh mają charakter dyspozytywny, co pozwala w umowie spółki wprowadzić odmienne od ustawowych zasady wygaśnięcia mandatu członka zarządu. Niestety, nadal wiele umów spółek pomija tę możliwość, a ustalenie okresu, na jaki powoływany jest zarząd, następuje bezpośrednio w uchwale wspólników, co nie wyłącza stosowania art. 202 § 1 i § 2 ksh.

O ile w przypadku powołania zarządu na czas określony ma to mniejsze znaczenie, gdyż stosowanie zasad z art. 202 § 1 lub § 2 ksh nie budzi w takim przypadku wątpliwości, o tyle praktyczne problemy z ustaleniem mandatu członka zarządu do sprawowania funkcji pojawiają się w sytuacji, gdy umowa spółki nie określa w ogóle **długości kadencji zarządu, a uchwała wspólników powołuje zarząd na czas nieokreślony. I chociaż kwestia ta została rozstrzygnięta w uchwale Sądu Najwyższego z 21 lipca 2010 r. (III CZP 23/10), który przesądził, że w takich przypadkach należy stosować regułę z art. 202 § 1 ksh, czyli mimo powołania członków zarządu na czas nieokreślony, ich mandat wygasa tak jakby kadencja zarządu była jednoroczna, a dla wyłączenia zasady z art. 202 § 1 ksh konieczne jest, aby powoływanie zarządu na czas nieokreślony przewidywała bezpośrednio umowa spółki, to nadal wiele umów spółek takich postanowień nie zawiera.

Jak nie odpowiadać za długi niewypłacalnej spółki

Wspólnicy takich spółek nie zdają sobie sprawy, że bezterminowe powołanie zarządu tylko na podstawie ich uchwały w istocie skutkuje powołaniem zarządu na jeden rok, a to oznacza, że po upływie każdego roku (art. 202 § 1 ksh) powinni pamiętać o podjęciu uchwały o powołaniu zarządu. W przeciwnym razie spółka będzie funkcjonować bez właściwie umocowanego organu.

Negatywnych konsekwencji takiego stanu można uniknąć, zamieszczając w umowie spółki postanowienie o powoływaniu zarządu na czas nieokreślony, co - zgodnie z wymienioną wcześniej uchwałą SN z 21 lipca 2010 r. - będzie równoznaczne z wyłączeniem stosowania przewidzianej w art. 202 § 1 ksh reguły wygaśnięcia mandatu z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji. W takim wypadku mandat członka zarządu wygaśnie jedynie w razie zaistnienia zdarzeń określonych w art. 202 § 4 ksh, czyli wskutek jego rezygnacji, odwołania lub śmierci.

Autorka jest radcą prawnym, partnerem w Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna, Oddział w Krakowie