W kryzysie coraz więcej podatników poszukuje oszczędności, w tym oszczędności podatkowych. Jednym z kosztów, które ponoszone są przez przedsiębiorstwa w dużej mierze niezależnie od osiąganych przychodów jest amortyzacja. Możliwe zatem, że niektórzy podatnicy, których działalność jest obecnie nierentowna będą rozważać obniżenie kosztów amortyzacji.
Zgodnie z przepisami podatkowymi, w przypadku środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, kosztem uzyskania przychodów są odpisy z tytułu ich zużycia (odpisy amortyzacyjne)
. Ograniczenia odnośnie wysokości odpisów amortyzacyjnych w roku wynikają z wprowadzenia ustawowego Wykazu stawek amortyzacyjnych, w którym określono stawki w podziale na poszczególne kategorie środków trwałych. Stawka amortyzacyjna jest wyrażonym procentowo zużyciem środka trwałego a w wyniku jej przemnożenia przez wartość początkową danego środka trwałego, ustala się jaka część tej wartości może zostać w danym roku podatkowym zaliczona w koszty podatkowe.
Zasadą jest, że stawki amortyzacyjne stosowane przez podatnika nie mogą być wyższe niż stawki wskazane w Wykazie stawek amortyzacyjnych. Od tej zasady przewidziano wyjątki, które umożliwiają stosowanie wyższych stawek, jeśli spełnione zostaną warunki określone w ustawach podatkowych.
Należy zaznaczyć, iż ustawodawca wyraźnie stwierdził, że wyboru metody amortyzacji dla każdego środka trwałego dokonuje podatnik. Przepisy podatkowe przewidują następujące metody amortyzacji: metodę liniową, metodę liniową ze stawkami indywidualnymi i metodę amortyzacji podwyższonej. W praktyce przyjęcie jednej z dwóch ostatnich metod wiąże się ze stosowaniem stawek amortyzacyjnych wyższych niż stawki wskazane w Wykazie stawek amortyzacyjnych. Przed podjęciem decyzji o wyborze metody amortyzacji warto rozważyć korzyści i koszty jakie wiążą się z daną metodą, gdyż podatnik jest zobowiązany stosować jedną metodę do pełnego zamortyzowania środka trwałego. Zatem w odniesieniu do danego środka trwałego wykluczona została możliwość zmiany metody amortyzacji już po rozpoczęciu amortyzacji.
Inaczej jest w odniesieniu do stawek amortyzacji, które mogą być podwyższane lub obniżane. Należy jednak zaznaczyć, że modyfikacja wysokości stawki amortyzacyjnej jest dopuszczalna, jeśli podatnik stosuje liniową metodę amortyzacji. Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji (rozpoczyna się ich amortyzacja) albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.
Prawo do obniżania stawek amortyzacyjnych nie zostało ograniczone a podatnik może nim dowolnie dysponować. Podatnik może przykładowo w jednym roku stosować obniżoną stawkę amortyzacyjną 2%, w kolejnym roku może ją obniżyć do 1% a w następnym roku nawet nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych (stawka 0%). Takie swobodne dysponowanie prawem do obniżania stawek amortyzacyjnych zostało wielokrotnie potwierdzone przez organy podatkowe, które wyrażają pogląd, że wysokość obniżenia stawki dla danego środka trwałego jest dowolna i pozostaje w gestii podatnika. Należy jednak zaznaczyć, iż o ile obniżanie stawek nie zostało ograniczone, to podwyższenie wcześniej obniżanych stawek będzie możliwe, tylko do poziomu nie wyższego niż wynika to z Wykazu stawek amortyzacyjnych.
Jeśli podatnik decyduje się na obniżenie stawki amortyzacyjnej w momencie wprowadzenia środka trwałego do ewidencji (rozpoczęcie amortyzacji), to świadczy to o podjęciu przez niego decyzji o stosowaniu liniowej metody amortyzacji. W konsekwencji aż do całkowitego zamortyzowania danego środka trwałego nie będzie mógł zastosować ani metody amortyzacji liniowej ze stawkami indywidualnymi ani metody amortyzacji podwyższonej. Wynika to ze wskazanego powyżej nakazu stosowania w odniesieniu do danego środka trwałego jednej metody amortyzacji przez cały okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych.
Reasumując jeśli działalność podatnika będzie znowu rentowna i podatnik będzie chciał zwiększyć koszty amortyzacji to w odniesieniu do środka trwałego, dla którego obniżył stawkę amortyzacyjną będzie mógł stawkę podwyższyć, ale maksymalnie do wysokości wskazanej w Wykazie stawek amortyzacyjnych.
Autorka jest specjalistką ds. podatkowych w Kancelarii Prawnej BSO Prawo & Podatki