Do dnia 19.04.2010 r. sądy dokonywały doręczeń za pomocą poczty, komornika, woźnego sądowego oraz sądowej służby doręczeniowej. Obecnie doręczeń mogą dokonywać wszystkie osoby zatrudnione w sądzie, a nie tylko woźni, jak to było do tej pory.
Długo oczekiwaną zmianą było zniesienie dotychczasowego monopolu Poczty Polskiej na doręczanie pism sądowych. Po wejściu w życie nowelizacji, sądy mogą korzystać z usług innych uprawnionych operatorów pocztowych w rozumieniu ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. - Prawo pocztowe (Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1159 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97 i Nr 168, poz. 1323).
Nie zmienił się natomiast tryb dokonywania doręczeń w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Doręczeń powodowi dokonuje się więc za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego elektroniczne postępowanie upominawcze (doręczenie elektroniczne), a pozwanemu, w przypadku gdy wniesie pismo drogą elektroniczną.
W dniu 19 kwietnia 2010 roku weszła w życie ustawa z dnia 17 grudnia 2009 roku o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010 roku, nr 7, poz. 45). Wprowadzone nowelizacją zmiany stosuje się do spraw wszczętych po dniu 18.04.2010 r. W sprawach wszczętych przed dniem 19 kwietnia 2010 r. do momentu zakończenia postępowania w danej instancji, stosuje się dotychczas obowiązujące przepisy K.P.C. o doręczeniach.
Na podstawie powyższej nowelizacji zmianie uległy m.in. przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 roku, nr 43, poz. 296 ze zm.) („K.P.C."), stanowiące o zasadach doręczania pism przez sąd i profesjonalnych pełnomocników.
Nowelizacja określiła precyzyjnie już na poziomie ustawowym sposób awizowania przesyłek w przypadku niemożności ich doręczenia w sposób właściwy lub zastępczy. I tak, pismo przesłane za pośrednictwem operatora publicznego lub innego operatora pocztowego należy złożyć w placówce pocztowej tego operatora, a doręczane w inny sposób - w urzędzie właściwej gminy, umieszczając zawiadomienie o tym w drzwiach mieszkania adresata lub w oddawczej skrzynce pocztowej ze wskazaniem, gdzie i kiedy pismo pozostawiono wraz z pouczeniem, że należy je odebrać w terminie siedmiu dni od dnia umieszczenia zawiadomienia. W przypadku bezskutecznego upływu tego terminu, czynność zawiadomienia musi zostać powtórzona- art. 139 § 1 K.P.C.
Przed wejściem w życie nowelizacji zgodnie z art. 139 § 2 K.P.C. jeżeli adresat lub jego domownik odmówił przyjęcia pisma, pozostawiało się je w miejscu doręczenia, a gdyby to było niemożliwe, pismo przesłane pocztą było składane, po uprzednim zawiadomieniu adresata, w placówce pocztowej operatora publicznego lub, w przypadku pism doręczanych w inny sposób, w urzędzie właściwej gminy.
Datą doręczenia pisma przesyłanego drogą pocztową była wówczas:
- data pozostawienia pisma w miejscu doręczenia, gdy adresat lub jego domownik odmówili przyjęcia pisma (art. 139 § 2 K.P.C. i art. 142 § 1 K.P.C. w zw. z § 5 pkt 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie szczegółowego trybu doręczania pism sądowych przez pocztę w postępowaniu cywilnym z dnia 17 czerwca 1999 r. (Dz.U. Nr 62, poz. 697 ze zm.) – dalej jako DorPismR) – zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 10.5.1971 r. (7) III CZP 10/71, OSNC 1971, Nr 11, poz. 187;
a jeżeli pozostawienie pisma w miejscu doręczenia było niemożliwe:
- data odebrania pisma przez adresata w placówce pocztowej, gdy odbiór nastąpił w ciągu siedmiu dni od dnia następnego po złożeniu pisma w tej placówce (art. 139 § 1 i 2 K.P.C. w zw. z § 9 pkt 3 DorPismR)
- albo data, w której upłynął siedmiodniowy termin do odbioru przesyłki w placówce pocztowej, jeżeli przed upływem tego terminu adresat nie zgłosił się po odbiór (art. 139 § 1 i 2 K.P.C. w zw. z § 9 pkt 4 DorPismR).
Aktualna zmiana przepisów polegająca na założeniu, że fakt odmowy przyjęcia przez adresata przesyłki wystarcza dla uznania, że przesyłka ta została doręczona prawidłowo, ujednolica i upraszcza postępowanie doręczeniowe. W takim przypadku doręczający zwraca pismo do sądu z adnotacją o odmowie jego przyjęcia. Nowelizacja wprowadziła więc fikcję doręczenia, w której datą doręczenia będzie po prostu data odmowy przyjęcia pisma przez adresata.
Należy podkreślić, że art. 139 § 1 i § 2 K.P.C. n**ie mają zastosowania do osób prawnych, organizacji i osób fizycznych podlegających wpisowi do rejestru albo ewidencji na podstawie odrębnych przepisów. **Do tych podmiotów stosuje się przepis § 3. Jednak możliwość zastosowania § 3 przepisu uzależniona jest od odpowiedniego pouczenia przez sąd rejestrowy zgodnie z art. 139 § 4 K.P.C.
Przypomnijmy, że na podstawie art. 139 § 3 K.P.C. pisma dla osób prawnych, organizacji, osób fizycznych podlegających wpisowi do rejestru albo ewidencji na podstawie odrębnych przepisów - w razie niemożności doręczenia w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających z uwagi na nieujawnienie w rejestrze albo w ewidencji zmiany adresu, a w przypadku osób fizycznych miejsca zamieszkania i adresu - pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba że nowe miejsce zamieszkania i adres są sądowi znane. Zgodnie zaś z § 4 powyższego artykułu, Sąd rejestrowy przy ogłoszeniu lub doręczeniu postanowienia o pierwszym wpisie poucza wnioskodawcę o skutkach zaniedbania ujawnienia w rejestrze zmian określonych w § 3.
Reasumując, należy uznać, że zmienione zasady dokonywania przez sądy doręczeń stanowią pozytywny krok na drodze usprawnienia postępowania cywilnego i przejrzystości procedury cywilnej.
Autorka jest radcą prawnym z Kancelarii K&L Legal Żurek i Spółka Sp.k.