Stan faktyczny sprawy
Mój brat zmarł dwa lata temu. Do dzisiaj nie zostało przeprowadzone postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym (brak orzeczenia o stwierdzeniu nabycia spadku). W tym roku okazało się, że brat zaciągnął w banku pożyczkę, która nie została spłacona. Zapłaty kwoty pożyczki bank dochodzi od krewnych zmarłego tj. matki oraz rodzeństwa.
Odpowiedź
Zgodnie z art. 922 KC prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Zgodnie zaś z art. 926 KC powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. W sytuacji, gdy spadkodawca nie sporządził, jak w realiach niniejszej sprawy testamentu, zastosowanie znajdą reguły dziedziczenia ustawowego. Art. 932 § 1 KC stanowi zaś, iż w braku zstępnych (tj. dzieci oraz małżonka) do spadku z ustawy powołani są małżonek, rodzice i rodzeństwo. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z rodzeństwem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą część tego, co przypada łącznie dla rodziców i rodzeństwa (art. 933 § 1 KC).
Zgodnie z art. 1012 KC spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może zostać złożone w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
Termin ten jest terminem zawitym prawa materialnego, co oznacza, iż po jego upływie uprawienie to bezpowrotnie wygasa. Przyjmuje się, iż termin ten, w odniesieniu do spadkodawcy ustawowego rozpoczyna się w dniu, w którym dowiedział się on o śmierci spadkodawcy. W realiach niniejszej sprawy przyjąć, więc należy, iż termin ten rozpoczął swój bieg dwa lata temu.
Termin jest zachowany, gdy przed jego upływem zostanie złożone oświadczenie w sądzie lub przed notariuszem. Złożenie oświadczenia po upływie terminu nie rodzi żadnych skutków prawnych. Upływ terminu, bowiem powoduje powstanie skutków przewidzianych w art. 1015 § 2. Zgodnie z tym przepisem brak oświadczenia jest równoznaczny z prostym przyjęciem spadku, a więc z przyjęciem spadku bez ograniczenia za długi spadkowe.
Przenosząc powyższe w realia przedstawionego przez Pana stanu faktycznego stwierdzić należy, iż upłynął już termin, w którym mogli Państwo złożyć oświadczenie woli o odrzuceniu spadku. Upłynął już, bowiem okres 6 miesięcy od daty śmierci spadkodawcy. Powyższe oznacza, iż w wyniku wszczętego przez bank postępowania zostaną Państwo uznani za spadkobierców ustawowych dziedziczących spadek wprost, a więc z odpowiedzialnością za długi spadkowe.
Jest to sukcesja generalna, co oznacza, iż spadkobiercy wstępują w sytuację prawną spadkodawcy i zobowiązani są do uszczelnia należności, do których zapłaty zobowiązany był/ byłby spadkodawca.
Dodać należy, iż od chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe z całego swego majątku (art. 1030 KC). Do chwili działu spadku odpowiedzialność ta jest solidarna, zaś od momentu działu spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność w stosunku do wielkości swoich udziałów (art. 1034 KC).
Zauważyć w tym miejscu należy, iż bank domagając się zapłaty, zobowiązany jest wykazać okoliczności uzasadniające dochodzone przez niego roszczenie. Bank winien, więc wykazać, iż spadkodawca zaciągnął kredyt/ pożyczkę, winien wykazać, jak część należności została spłacona oraz ile pozostało do spłacenia. Mają Państwo prawo domagać się przedstawienia stosownych dokumentów. Tylko, bowiem w ten sposób możliwa będzie ocena, czy żądania bank są zasadne.
Sugestia
Po zakończeniu postępowania sądowego w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku, jeżeli zostaną Państwo uznani za spadkobierców ustawowych zmarłego, dziedziczących spadek wprost, sugerowałabym wystąpienie do banku z wnioskiem o wykazanie zasadności dochodzonego roszczenia poprzez przedstawienie stosownych dokumentów potwierdzających fakt zaciągnięcia przez spadkodawcę pożyczki, jej wysokości, kwoty spłaconej przez spadkodawcę, a co za tym idzie kwoty pozostałej do spłacenia wraz z wszelkimi dodatkowymi oraz ubocznymi należnościami wraz ze wskazaniem podstawy ich naliczenia.
Autorka pełni funkcję Senior Lawyer w Kancelarii Siwek, Gaczyński, Kałusiński