Po zawarciu małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy prawa wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.
Przedmioty majątkowe nie objęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Podstawą wspólnej odpowiedzialności współmałżonka wobec firmy za zaciągnięte zobowiązania przez jednego z nich są przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków.
_ Podstawą odpowiedzialności z majątku małżonka za zobowiązania i długi wobec firmy zaciągnięte przez współmałżonka jest pojęcie ustawowego ustroju majątkowego między małżonkami, a także zasady odpowiedzialności małżonków z majątku wspólnego. _ Jeżeli jednak małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej.
Istotnym jest, że jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa - także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.
W praktyce sądowej wygląda to tak, iż w razie wydania wyroku przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim, Sąd nada klauzulę wykonalności przeciwko jej małżonkowi, z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową.
Przepis kodeksu postępowania cywilnego dotyczy realizacji uprawnień wierzyciela do zaspokojenia się z majątku wspólnego małżonków. Taka regulacja stanowi ułatwienie dla wierzyciela, albowiem w razie uzyskania wyroku przeciwko jednemu małżonkowi nie trzeba wytaczać odrębnego postępowania przeciwko drugiemu małżonkowi, a jedynie wystąpić do Sądu o nadanie klauzuli wykonalności przeciw drugiemu z nich.
Istotnym pozostaje, iż jeżeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności ustawowej Sąd nie nada klauzuli wykonalności do majątku objętego wspólnością ustawową.
Wydaje się bardzo istotnym, iż z przepisu dotyczącego nadawania klauzuli wykonalności przeciwko współmałżonkowi wynika, iż nie ma on zastosowania w razie śmierci małżonka będącego dłużnikiem, w stosunku do którego został wydany wyrok, jak również przepis ten nie ma zastosowania w wypadkach ustania małżeństwa po wydaniu tytułu egzekucyjnego.
Sąd w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności bada, czy osoba wskazana przez wierzyciela pozostaje w związku małżeńskim z dłużnikiem oraz czy istnieje między małżonkami wspólność ustawowa. Warunkiem jest, iż małżeńska wspólność ustawowa musi istnieć w chwili powstania tytułu egzekucyjnego jak i w chwili nadawania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika.
Warto zaznaczyć, co nadal pozostaje rzadkością w polskich uwarunkowaniach, iż małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej pozwala uniknąć ryzyka i negatywnych skutków działalności gospodarczej współmałżonka.
Dlatego warto rozważyć kwestię rozdzielności majątkowej w kontekście negatywnych zdarzeń, które mogą powstać w okolicznościach wskazanych powyżej.
Autor jest adwokatem i partnerem w kancelarii BSO Prawo & Podatki - Bramorski Szermach Okorowska Kancelaria Prawna Sp. k.