117/7/A/2013

POSTANOWIENIE

z dnia 29 października 2013 r.

Sygn. akt P 34/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wojciech Hermeliński - przewodniczący

Maria Gintowt-Jankowicz - sprawozdawca

Małgorzata Pyziak-Szafnicka

Stanisław Rymar

Piotr Tuleja,

po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 29 października 2013 r., pytania prawnego Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie:

czy art. 75 § 1a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.) jest zgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 2 oraz art. 31 ust. 3, art. 42 ust. 2 w związku z art. 42 ust. 3 i art. 42 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2, art. 31 ust. 3 w związku z art. 2 i w związku z art. 42 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z 2005 r. Nr 169, poz. 1417, z 2009 r. Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654) umorzyć postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

UZASADNIENIE

I

1. Postanowieniem z 11 lipca 2012 r. (sygn. akt XIV Ko 1939/12/S) Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie, Wydział XIV Karny, przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne, czy art. 75 § 1a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.) jest zgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 2 oraz art. 31 ust. 3, art. 42 ust. 2 w związku z art. 42 ust. 3 i art. 42 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2, art. 31 ust. 3 w związku z art. 2 i w związku z art. 42 ust. 1 Konstytucji.

1.1. Pytanie prawne zostało sformułowane w związku z następującym stanem faktycznym i prawnym.

Przed sądem pytającym - Sądem Rejonowym dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie toczyło się postępowanie (sygn. akt XIV Ko 1939/12/S) o zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności wobec skazanego prawomocnym wyrokiem tego sądu z 28 kwietnia 2011 r. (sygn. akt XIV K 400/11/S). W wyroku tym orzeczono wobec skazanego karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na 3-letni okres próby za przestępstwo z art. 207 § 1 i art. 157 § 1 w związku z art. 11 § 2 k.k., popełnione z użyciem groźby bezprawnej i przemocy wobec osoby najbliższej - żony, wspólnie zamieszkującej ze skazanym. Skazany został również oddany pod dozór kuratora oraz zobowiązany do uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym i powstrzymywania się od nadużywania alkoholu.

Pismem z 13 października 2011 r. kurator zawodowy, który sprawował dozór nad skazanym, wniósł o zarządzenie wykonania wobec skazanego warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności, powołując się na art. 75 § 1a k.k. Przepis ten stanowi: „Sąd zarządza wykonanie kary jeżeli skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą”. Uzasadniając wniosek kurator wskazał, że skazany w okresie próby, tj. 25 sierpnia 2011 r., znajdując się w stanie nietrzeźwości, kierował wobec żony groźby pozbawienia życia. Ponadto - zdaniem kuratora - skazany miał ponownie kierować wobec żony groźby pozbawienia życia i zdrowia 8 października 2011 r.

Postanowieniem z 30 stycznia 2012 r. sąd pytający na podstawie art. 75 § 1a k.k. zarządził wykonanie wobec skazanego kary 1 roku pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem z 28 kwietnia 2011 r. W uzasadnieniu postanowienia sąd stwierdził, że skazany w okresie próby ponownie używał przemocy i kierował groźby bezprawne wobec zamieszkującej wspólnie z nim żony. Sąd wskazał, że odnośnie do czynu z 25 sierpnia 2011 r. wobec skazanego toczy się postępowanie karne przed Sądem Rejonowym dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie, Wydziałem XIV Karnym (sygn. akt XIV K 1121/11/S). Sąd stwierdził również, że z akt dozoru i obdukcji lekarskiej jednoznacznie wynika, iż 23 stycznia 2012 r. skazany, znajdując się w stanie nietrzeźwości, kierował wobec żony groźby pozbawienia życia, a następnie uderzał ją rękami po całym ciele, czym spowodował u niej obrażenia twarzy. Sąd wskazał, że analiza akt dozoru prowadzi do wniosku, iż dalsze tolerowanie aktów lekceważenia przez skazanego nałożonych na niego obowiązków może doprowadzić do tragedii.

Postanowienie o zarządzeniu wykonania kary z 30 stycznia 2012 r. zostało zaskarżone przez skazanego w drodze zażalenia. Rozpoznając zażalenie Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział V Penitencjarny i Nadzoru nad Wykonaniem Orzeczeń Karnych, postanowieniem z 19 marca 2012 r. (sygn. akt V Kzw 265/12) uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Sąd Okręgowy stwierdził uchybienia w ustaleniach faktycznych dokonanych przez sąd pierwszej instancji. Sąd Okręgowy wskazał, że z uwagi na to, iż podstawą prawną zaskarżonego postanowienia był obligatoryjnie brzmiący art. 75 § 1a k.k., to muszą mu odpowiadać jednoznaczne ustalenia faktyczne co do wskazanych zdarzeń. Sąd Okręgowy orzekł, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd pierwszej instancji powinien zbadać między innymi, w jaki sposób zakończyło się postępowanie o sygn. akt XIV K 1121/11/S.

Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie, rozpoznając sprawę ponownie, zwrócił się z pytaniem do Trybunału Konstytucyjnego. W pytaniu prawnym sąd wskazał, że w sprawie o sygn. akt XIV K 1121/11/S, która dotyczyła czynu skazanego z 25 sierpnia 2011 r., Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie, Wydział XIV Karny, 28 lutego 2012 r. wydał wyrok skazujący za przestępstwo z art. 190 § 1 k.k. (kierowanie uzasadnionych gróźb pozbawienia życia wobec żony, które z uwagi na okoliczności w jakich były wypowiadane wzbudziły u pokrzywdzonej obawę, że zostaną spełnione) i art. 178a § 1 k.k, za które wymierzono skazanemu karę łączną 8 miesięcy pobawienia wolności. W wyroku nie orzeczono warunkowego zawieszenia wykonania tej kary. Sąd pytający zaznaczył, że na dzień formułowania pytania prawnego wyrok w sprawie o sygn. akt XIV K 1121/11/S nie był prawomocny, a 20 kwietnia 2012 r. zarządzono przyjęcie apelacji skazanego.

1.2. Uzasadnienie pytania prawnego.

Sąd pytający zarzucił naruszenie przez zaskarżony art. 75 § 1a k.k. następujących przepisów Konstytucji.

Po pierwsze, sąd stwierdził niezgodność kwestionowanej regulacji z zasadą równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji) w związku z zasadą proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji) oraz wynikającymi z art. 2 Konstytucji zasadami państwa prawnego i sprawiedliwości społecznej. Sąd pytający podkreślił, że jest to najpoważniejszy zarzut stawiany zaskarżonej regulacji.

Sąd pytający wskazał, że w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego zasada równości nie wyklucza różnicowania sytuacji prawnej adresatów danej normy, ale zakłada racjonalność wyboru określonego kryterium różnicowania. W ocenie sądu pytającego, ustawodawca, wprowadzając art. 75 § 1a k.k., przekroczył granice polityki państwa w kształtowaniu represji karnej, albowiem w sposób nieuprawniony zróżnicował sytuację skazanych znajdujących się w podobnej sytuacji. Sąd wskazał, że na gruncie zaskarżonego przepisu - w przeciwieństwie do art. 75 § 1 k.k. - podstawą obligatoryjnego zarządzenia kary nie musi być przestępstwo. Nie musi także nastąpić skazanie na karę pozbawienia wolności, a nawet w ogóle nie musi nastąpić skazanie. Zarazem - zdaniem sądu pytającego - norma wynikająca z art. 75 § 1a k.k. jest normą zawierającą się w części w art. 75 § 1 k.k.

Sąd pytający stwierdził, że naruszenie zasady równości wobec prawa powiązane jest z naruszeniem zasady proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji). W ocenie sądu pytającego, przewidując dodatkową kategorię obligatoryjnego zarządzenia wykonania kary, które jest sui generis narzędziem represji karnej, niezbędne było wykazanie konieczności tego postępowania, a także tego, iż dotychczasowa regulacja prawna jest niewystarczająca. Zdaniem sądu pytającego, argumenty normatywne i publicznie dostępne źródła nie uzasadniają dostatecznie wprowadzenia art. 75 § 1a k.k.

Zarzut naruszenia zasady równości sąd pytający powiązał także z zarzutem naruszenia wynikających z art. 2 Konstytucji zasad państwa prawnego oraz solidarności społecznej. Sąd pytający podniósł, że na gruncie zaskarżonego przepisu mamy do czynienia z obligatoryjnym zarządzeniem wykonania kary, a zatem sytuacją, w której stwierdzenie wystąpienia określonych przesłanek, po ich prawidłowej subsumpcji, powoduje realne konsekwencje dla skazanego. Tymczasem sąd nie ma możliwości oceny stopnia społecznej szkodliwości zachowania polegającego na ponownym użyciu przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą.

Po drugie, sąd pytający zarzucił naruszenie przez art. 75 § 1a k.k. zasad wskazanych w art. 42 ust. 2 (prawo do obrony), art. 42 ust. 3 (domniemanie niewinności) i art. 42 ust. 1 Konstytucji (nullum crimen sine culpa) w sytuacji, w której dla ochrony porządku prawnego wystarczające jest zastosowanie obowiązujących regulacji prawnych, a kwestionowany przepis godzi w konstytucyjnie chronione dobro, którym jest wolność (art. 31 ust. 3 Konstytucji), naruszając tym samym standardy demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji).

W ocenie sądu pytającego, konstytucyjne prawo do obrony obejmuje etap postępowania wykonawczego. Sąd pytający podniósł, że kodeks karny wykonawczy nie zawiera żadnych szczegółowych procedur dotyczących postępowania dowodowego. Zarazem podkreślił, że postępowanie wykonawcze nie jest i nie może być takim forum jak postępowanie jurysdykcyjne. Zdaniem sądu pytającego, w postępowaniu wykonawczym nie zostają zapewnione skazanemu wszystkie uprawnienia procesowe, jakie przysługują mu w postępowaniu jurysdykcyjnym. Sąd pytający dodał, że na gruncie art. 75 § 1 k.k., w przeciwieństwie do art. 75 § 1a k.k., ocena „rażącego naruszenia prawa” została pozostawiona sądowi orzekającemu co do przestępstwa ponownego. W ocenie sądu pytającego, tylko w takim wypadku może być wszechstronnie ustalone, czy ponowne popełnienie przestępstwa jest na tyle społecznie szkodliwe, że należy oskarżonemu wymierzyć karę pozbawienia wolności.

Sąd pytający stwierdził, że odpowiedzialność karna opiera się na zasadzie winy, a jej zakres obejmuje ustalenia w sprawie pozytywnej prognozy kryminologicznej, która warunkuje represję karną. Zdaniem sądu pytającego, w art. 75 § 1a k.k. ustawodawca ograniczył się do wskazania - jako przesłanek obligatoryjnego zarządzenia wykonania kary - wystąpienia przemocy lub groźby bezprawnej, co automatycznie implikuje rażące naruszenie prawa. A zatem w istocie sąd został pozbawiony możliwości oceny, czy dana osoba może ponieść odpowiedzialność za swoje czyny.

Po trzecie, sąd pytający zarzucił naruszenie przez zaskarżony przepis zasady określoności przepisów prawa. Sąd pytający wskazał, że w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego stanowienie przepisów, zwłaszcza odnoszących się do odpowiedzialności karnej, które byłyby niejasne i wieloznaczne, narusza zasadę państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) albo zasadę określenia ograniczeń w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Ponadto może dojść do naruszenia zasady nullum crimen sine lege scripta, która wynika z art. 42 ust. 1 Konstytucji.

Zdaniem sądu pytającego, pojęcia występujące w art. 75 § 1a k.k., w szczególności: „rażące naruszenie porządku prawnego, poprzez ponowne użycie przemocy lub groźby bezprawnej”, „przemoc”, „groźba bezprawna”, „wspólne zamieszkiwanie”, charakteryzuje szereg wieloznaczności. W ocenie sądu pytającego, pojęcia te są semantycznie niejasne i nie mają określonych powiązań systemowych z pozostałymi pojęciami funkcjonującymi na gruncie kodeksu karnego. W pytaniu prawnym sąd podjął próbę wykładni tych przepisów, aczkolwiek zaznaczył, że było to problematyczne, a rezultaty tej wykładni muszą budzić liczne wątpliwości.

1.3. W załączeniu do pisma z 12 września 2013 r. sąd pytający przesłał Trybunałowi Konstytucyjnemu odpis prawomocnego postanowienia tego sądu z 20 marca 2013 r. wydanego w sprawie o sygn. akt XIV Ko 780/13/S. Postanowieniem tym Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie, Wydział XIV Karny, zarządził na podstawie art. 75 § 1 k.k. wykonanie wobec skazanego kary 1 roku pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem z 28 kwietnia 2011 r. (sygn. akt XIV K 400/11/S).

Z uzasadnienia postanowienia wynika, że wydany wobec skazanego wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie, Wydziału XIV Karnego, z 28 lutego 2012 r. (sygn. akt XIV K 1121/11/S) został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie, Wydziału IV Karnego Odwoławczego z 4 października 2012 r. (sygn. akt IV Ka 557/12). W konsekwencji wobec skazanego prawomocnie orzeczono popełnienie w okresie próby umyślnego przestępstwa podobnego (tj. przestępstwa z art. 190 § 1 k.k.) do przestępstwa popełnionego poprzednio, za które wymierzono prawomocnie karę pozbawienia wolności wyrokiem z 28 kwietnia 2011 r. W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie uznał, że obligatoryjne stało się zarządzenie wobec skazanego wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności na podstawie art. 75 § 1 k.k.

2. Pismem z 30 września 2013 r. Marszałek Sejmu wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Marszałek Sejmu stwierdził, że nie została spełniona przesłanka funkcjonalna pytania prawnego. Sąd pytający prawomocnym postanowieniem z 20 marca 2013 r. (sygn. akt XIV Ko 780/13/S) definitywnie zakończył sprawę dotyczącą zarządzenia wobec skazanego wykonania kary pozbawienia wolności wymierzonej przez Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie wyrokiem z 28 kwietnia 2011 r. W ocenie Marszałka Sejmu, prawomocne zakończenie tej sprawy oznacza, że aktualnie w żaden sposób nie można mówić o istnieniu zależności między odpowiedzią na pytanie prawne a rozstrzygnięciem sprawy rozpatrywanej przez sąd pytający. A zatem odpowiedź na pytanie prawne, nawet gdyby potwierdzała podniesione przez sąd pytający zarzuty, nie może mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy, w związku z którą pytanie zostało postawione.

Ponadto Marszałek Sejmu wskazał, że również gdyby sąd pytający nie wydał postanowienia z 20 marca 2013 r., nie wstąpiłaby zależność między odpowiedzią na pytanie prawne a rozstrzygnięciem sprawy rozpatrywanej przez sąd pytający. Marszałek Sejmu uznał, że uwzględnienie wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie z 28 lutego 2012 r., który uprawomocnił się 4 października 2012 r., nakazuje stwierdzić, iż toczące się przed sądem pytającym postępowanie w przedmiocie zarządzenia wykonania kary orzeczonej wyrokiem z 28 kwietnia 2011 r. powinno zakończyć się orzeczeniem o jej zrządzeniu na podstawie art. 75 § 1 k.k. Zdaniem Marszałka Sejmu, sąd pytający, w realiach rozpatrywanej sprawy, zobligowany był do zastosowania art. 75 § 1 k.k., a nie art. 75 § 1a k.k., który został zaskarżony pytaniem prawnym.

3. Pismem z 17 grudnia 2012 r. Prokurator Generalny wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK z powodu niedopuszczalności wydania wyroku.

Zdaniem Prokuratora Generalnego, nie została spełniona przesłanka funkcjonalna pytania prawnego. Prokurator Generalny stwierdził, że dla oceny jej spełniania istotne znaczenia ma stadium postępowania karnego, w którym pytanie prawne zostało sformułowane. W niniejszej sprawie pytanie zostało zadane w postępowaniu ponownym po uchyleniu przez sąd odwoławczy - na skutek zażalenia - postanowienia sądu pytającego o zarządzeniu wobec skazanego wykonania warunkowo zawieszonej kary jednego roku pozbawienia wolności. Prokurator Generalny wskazał, że zgodnie z art. 442 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.), ponowne rozpoznanie sprawy następuje jedynie w granicach przekazania, a sąd rozpoznający sprawę związany jest zapatrywaniami prawnymi i wskazaniami co do dalszego postępowania przedstawionymi przez sąd odwoławczy.

Prokurator Generalny podkreślił, że sąd pytający w uzasadnieniu postanowienia sądu odwoławczego otrzymał dokładne wskazówki, jakie dowody oraz w jakim trybie należy przeprowadzić. Sąd pytający jest tymi wskazówkami związany. Zdaniem Prokuratora Generalnego, sąd pytający ponownie rozpoznając sprawę nie może jej badać od początku na zasadach ogólnych. Wykonanie „wytycznych” sądu odwoławczego jest obowiązkiem sądu pierwszej instancji, od którego sąd ten nie może się w żaden sposób uchylić. W ocenie Prokuratora Generalnego, skierowanie przez sąd pytania prawnego do Trybunału można by uznać za próbę obejścia dyrektywy zawartej w art. 442 § 3 k.p.k.

W związku z powyższym Prokurator Generalny uznał, że otrzymanie odpowiedzi na pytanie prawne nie jest sądowi pytającemu potrzebne do rozstrzygnięcia sprawy. A zatem nie zachodzi prawnie doniosła relacja między odpowiedzią na pytanie prawne a rozstrzygnięciem sprawy zawisłej przed sądem pytającym, co - zdaniem Prokuratora Generalnego - przesądza o niedopuszczalności pytania prawnego.

II

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Przedmiot zaskarżenia.

Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie zarzucił, że art. 75 § 1a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.) jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 2 oraz art. 31 ust. 3, art. 42 ust. 2 w związku z art. 42 ust. 3 i art. 42 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2, art. 31 ust. 3 w związku z art. 2 i w związku z art. 42 ust. 1 Konstytucji.

Zaskarżony art. 75 § 1a k.k. stanowi: „Sąd zarządza wykonanie kary jeżeli skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą”.

2. Dopuszczalność pytania prawnego.

Art. 193 Konstytucji przewiduje, że „Każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem”. Unormowanie to zostało powtórzone w art. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego utrwalone jest, że powołane przepisy formułują trzy przesłanki, które łącznie warunkują dopuszczalność przedstawienia pytania prawnego. Są to przesłanki: a) podmiotowa - pytanie prawne może przedstawić jedynie sąd, rozumiany jako państwowy organ wymiaru sprawiedliwości; b) przedmiotowa - przedmiotem pytania prawnego może być wyłącznie ocena zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą; c) funkcjonalna - wystąpienie z pytaniem jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy od odpowiedzi na nie zależy rozstrzygnięcie konkretnej sprawy toczącej się przed sądem pytającym (zob. postanowienie TK z 19 kwietnia 2011 r., sygn. P 17/09, OTK ZU nr 3/A/2011, poz. 30, cz. II, pkt 3.1 uzasadnienia oraz powołane tam orzecznictwo).

Najpełniej specyfikę pytania prawnego oddaje przesłanka funkcjonalna. Wymóg istnienia zależności między odpowiedzią na pytanie prawne a rozstrzygnięciem sprawy toczącej się przed sądem determinuje charakter pytania prawnego jako środka tzw. konkretnej kontroli konstytucyjności. Z uwagi na konieczność spełnienia przesłanki funkcjonalnej przedmiotem pytania prawnego może być tylko taki przepis (norma prawna), który zostanie zastosowany przy orzekaniu w sprawie, w której przedstawione zostało pytanie prawne (zob. postanowienie TK z 7 grudnia 2012 r., sygn. P 43/10, OTK ZU nr 11/A/2012, poz. 139, cz. II, pkt 1 uzasadnienia oraz powołane tam orzecznictwo). Art. 193 Konstytucji wyklucza możliwość inicjowania przez organy sądowe abstrakcyjnej kontroli konstytucyjności lub przedstawiania pytań prawnych w istocie zmierzających do uzyskania wykładni zakwestionowanego przepisu.

3. Umorzenie postępowania ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Pytanie prawne zostało zadane przez Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie w toku postępowania o zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności (sygn. akt XIV Ko 1939/12/S) orzeczonej prawomocnym wyrokiem tego sądu z 28 kwietnia 2011 r. (sygn. akt XIV K 400/11/S), której wykonanie zostało zawieszone na 3-letni okres próby. Przedstawiając pytanie prawne Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie stwierdził, że spełnione zostały przesłanki zarządzenia wykonania orzeczonej wobec skazanego kary na podstawie art. 75 § 1a k.k. Zarazem sąd uznał, że przepis ten budzi wątpliwości prawnokonstytucyjne.

Po przedstawieniu Trybunałowi pytania prawnego uprawomocnił się wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie, Wydziału XIV Karnego, z 28 lutego 2012 r. (sygn. akt XIV K 1121/11/S), w którym wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności za przestępstwa z art. 190 § 1 k.k. i art. 178a § 1 k.k. Następnie Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie - nie czekając na rozpatrzenie pytania prawnego, które skierował do Trybunału Konstytucyjnego - prawomocnym postanowieniem z 20 marca 2013 r. (sygn. akt XIV Ko 780/13/S) zarządził wykonanie wobec skazanego kary orzeczonej wyrokiem z 28 kwietnia 2011 r. Postanowienie o zarządzeniu wykonania kary zostało wydane na postawie art. 75 § 1 k.k., a nie na podstawie zaskarżonego art. 75 § 1a k.k.

W uzasadnieniu postanowienia z 20 marca 2013 r. sąd wskazał, że wyrokiem z 28 lutego 2012 r. orzeczono wobec skazanego karę pozbawienia wolności, bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, za czyn, którego skazany dopuścił się 25 sierpnia 2011 r., a zatem w okresie próby wyznaczonym prawomocnym wyrokiem z 28 kwietnia 2011 r. Popełnione przez skazanego przestępstwo z art. 190 § 1 k.k. było podobnym przestępstwem umyślnym do przestępstwa, za które wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności wyrokiem z 28 kwietnia 2011 r. W związku z uprawomocnieniem się wyroku z 28 lutego 2012 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie uznał, że zobligowany jest zarządzić wykonanie kary orzeczonej wobec skazanego wyrokiem z 28 kwietnia 2011 r. nie na podstawie zaskarżonego art. 75 § 1a k.k., ale na podstawie art. 75 § 1 k.k. Ten ostatni przepis stanowi: „Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności”.

Podsumowując, Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie zarządził już prawomocnym orzeczeniem wykonanie kary pozbawienia wolności wymierzonej skazanemu wyrokiem z 28 kwietnia 2011 r., co było przedmiotem postępowania, na tle którego przedstawione zostało pytanie prawne. Tym samym od orzeczenia Trybunału w sprawie zgodności z Konstytucją art. 75 § 1a k.k. nie zależy rozstrzygnięcie sprawy, w związku z którą przedstawione zostało pytanie prawne. W konsekwencji pytanie prawne nie spełnia przesłanki funkcjonalnej, a postępowanie konstytucyjne podlega umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.

7