Wyrok SN - III RN 11/97
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:III RN 11/97
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/20/393
Data wydania:1997-04-17

Wyrok z dnia 17 kwietnia 1997 r.
III RN 11/97

Przepisy gminne wydawane na podstawie art. 14 ust. 6 ustawy z dnia 26
października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
(Dz. U. nr 35, poz.230 ze zm.) w celu wskazania innych aniżeli wymienione w art.
14 ust. 1 - ust. 5 tej ustawy miejsc, obiektów lub obszarów, w odniesieniu do
których dodatkowo wprowadza się (czasowo lub stały) zakaz sprzedaży,
podawania, spożywania oraz wnoszenia napojów alkoholowych, powinny
posługiwać się takimi zwrotami językowymi, które pełnią funkcje semantyczne
nazw jednostkowych lub grupowych określonych miejsc, obiektów i pozwalają je
indywidualizować i odróżniać (także ze względu na ich charakter) od innych tego
samego rodzaju miejsc, obiektów lub obszarów publicznych na terenie gminy.


Przewodniczący SSN: Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Andrzej Wasilewski
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Waldemara
Grudzieckiego, po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 1997 r. sprawy ze skargi Prokuratora
Wojewódzkiego w L. na uchwałę Rady Miejskiej w L. z dnia 25 września 1995 r. [...] w
przedmiocie wprowadzenia zakazu spożywania napojów alkoholowych w miejscach
publicznych na terenie L. na skutek rewizji nadzwyczajnej Prokuratora Generalnego [...]
od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie-Ośrodka Zamiejscowego
we Wrocławiu z dnia 27 sierpnia 1996 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżone orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka
Zamiejscowego we Wrocławiu w części oddalającej skargę i w tym zakresie przekazał
sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania.


U z a s a d n i e n i e

Rada Miejska w L. działając na podstawie upoważnienia wynikającego z art.14
ust.6 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz.230 ze zm.) oraz z art.40 ust.1
ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 16, poz.95 ze
zm.) podjęła Uchwałę [...] w sprawie wprowadzenia zakazu spożywania napojów
alkoholowych w miejscach publicznych w L. § 1 uchwały stanowi, że: AWprowadza się
na terenie L. zakaz spożywania napojów alkoholowych w miejscach publicznych takich
jak: 1/ulice 2/place 3/parki 4/skwery 5/obiekty sportowe 6/obiekty rekreacyjne 7/sklepy
8/place zabaw 9/wnętrza blokowe 10/klatki schodowe 11/cmentarze@, a § 4 uchwały
wprowadzono normę, w myśl której: AWinnym naruszenia przepisów niniejszej uchwały
wymierza się karę grzywny orzekaną w trybie i na zasadach określonych w prawie o
wykroczeniach@.
Po bezskutecznym wezwaniu Rady Miejskiej w L. do usunięcia zaistniałego
naruszenia prawa, Prokurator Wojewódzki w L. zaskarżył wspomnianą uchwałę do
Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego we Wrocławiu, wnosząc
o stwierdzenie nieważności postanowień obu wyżej wymienionych przepisów: § 1 i § 4.
W uzasadnieniu skargi dotyczącym dyspozycji § 1 uchwały Prokurator Wojewódzki w L.
podniósł, że miejsca publiczne, w których obowiązuje zakaz sprzedaży, podawania i
spożywania napojów alkoholowych wymienione zostały już w art.14 ust.1 ustawy o
wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Natomiast przepis art.14
ust.6 tej ustawy zawiera delegację dla rady, na podstawie której może ona wprowadzić
analogiczny zakaz także Aw innych nie wymienionych miejscach ze względu na
charakter obiektu lub miejsca@. Oznacza to, zdaniem Prokuratora, że rada może
poszerzyć wymieniony w art.14 ust.1 katalog miejsc publicznych, w których
obowiązywać będzie zakaz, ale nie może tego uczynić w sposób generalny. Musi zin-
dywidualizować miejsce ze względu na jego charakter. Czyli, że działając na podstawie
art.14 ust.6 tej ustawy rada nie może wprowadzić bliżej nie sprecyzowanego, ge-
neralnego zakazu tego typu, który miałby dotyczyć właściwie wszystkich miejsc pub-
licznych miasta. Z kolei w uzasadnieniu zarzutu dotyczącego § 4 uchwały Prokurator
podniósł, że w art.43 ust.3 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alko-
holizmowi określona została szczególna podstawa odpowiedzialności z tytułu naru-
szenia zakazów wynikających z art.14 tej ustawy, która stanowi lex specialis względem
przepisów Kodeksu wykroczeń i z tego względu postanowienie § 4 uchwały błędnie
wskazuje jakoby podstawy prawne odpowiedzialności były w tym wypadku określone
przepisami Kodeksu wykroczeń.
Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu wyrokiem z
dnia 27 sierpnia 1996 roku [...] uwzględnił w części zarzuty Prokuratora dotyczące
wspomnianej uchwały Rady Miejskiej w L. oraz stwierdził nieważność § 4 zaskarżonej
uchwały. Natomiast oddalił skargę Prokuratora w zakresie w jakim dotyczyła ona § 1
zaskarżonej uchwały argumentując w szczególności, że: AZaskarżona uchwała
wprowadzając w § 1 zakaz spożywania alkoholu na ulicach, placach, skwerach,
parkach itd., wskazuje jednak, że dotyczy on terenu miasta L. Przyjąć zatem można, iż
tym samym ów postulat konkretności tego rodzaju zakazu zostaje w dostatecznej
mierze spełniony@.
Prokurator Generalny RP w dniu 25 lutego 1997 r. wniósł rewizję nadzwyczajną
od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego we Wrocławiu
w tej części, w której Sąd oddalił skargę Prokuratora Wojewódzkiego w L. [...] W
uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej zarzucającym, że dyspozycja § 1 zaskarżonej
uchwały stanowi rażące naruszenie prawa, powtórzona została argumentacja powołana
uprzednio w skardze Prokuratora Wojewódzkiego w L. Ponadto podnosi się, że wbrew
ustalonemu w tym względzie orzecznictwu sądowemu (Sądu Najwyższego oraz
Naczelnego Sądu Administracyjnego) co do wymogów prawnych jakim winna czynić
uchwała podejmowana na podstawie upoważnienia wynikającego z art.14 ust.6
powołanej ustawy, stylizacja zakazu sformułowanego w § 1 zaskarżonej uchwały nie
tylko nie konkretyzuje miejsc lub obiektów, których dotyczy, ale raczej sugeruje, że
wymienione tu ogólnie Aulice, place, parki, skwery i obiekty sportowe są jedynie
przykładowym wyliczeniem >miejsc publicznychĘ w mieście@. W rezultacie zaś
Prokurator Generalny jest zdania, że: ATak sformułowany zakaz ma więc niejasny
zakres zastosowania, nie mówiąc już o tym, że jeśli traktować go dosłownie i odnosić
do >miejsc publicznychĘ w mieście, to pochłania on znaczną część zakazów sformuło-
wanych w ustawie o wychowaniu w trzeźwości@.
Tym samym rewizja nadzwyczajna zarzuca, że sformułowanie § 1 zaskarżonej
uchwały wykracza poza granice upoważnienia ustawowego określone w art.14 ust.6
ustawy o trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi i to tym bardziej, że przepis ten
upoważnia do wprowadzenia tego typu zakazu w innych miejscach Aze względu na
charakter obiektu lub miejsca@.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Rewizja nadzwyczajna jest zasadna. Kompetencja gmin do stanowienia pow-
szechnie obowiązujących przepisów prawnych (tzw. przepisów gminnych) ma charakter
nadzwyczajny i organy gmin mogą z niej korzystać wyłącznie na podstawie i w
granicach wyraźnych upoważnień ustawowych (art.40 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o
samorządzie terytorialnym, jednolity tekst: Dz. U. 1996 r., Nr 13, poz.74 ze zm.). W
danym wypadku Rada Miejska w L. podjęła uchwałę w sprawie przepisów gminnych na
podstawie upoważnienia ustawowego (art.40 ust.1 ustawy o samorządzie terytorialnym)
wynikającego z art.14 ust.6 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w
trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. Nr 35, poz.230 ze zm.), który
stanowi, że: AW innych nie wymienionych miejscach, obiektach lub na określonych
obszarach gminy, ze względu na ich charakter, rada gminy może wprowadzić czasowy
lub stały zakaz sprzedaży, podawania, spożywania oraz wnoszenia napojów
alkoholowych@. Sposób sformułowania tego upoważnienia ustawowego (chodzi w
szczególności o słowa początkowe: AW innych nie wymienionych miejscach...@)
wskazuje jednoznacznie, że nie stanowi ono ani wyłącznej, ani nawet niezależnej z
punktu widzenia całokształtu regulacji ustawowej, podstawy prawnej dla wprowadzania
tego typu zakazów prawnych w drodze przepisów gminnych. Przeciwnie, omawiana
delegacja ustawowa dla wprowadzania stosownych zakazów prawnych w drodze
przepisów gminnych ma wyraźnie charakter komplementarny względem innych
uregulowań tej samej ustawy. Stąd poprawna interpretacja art.14 ust.6 ustawy i
ustalenie granic upoważnienia wynikającego z tego przepisu może być dokonana
jedynie w kontekście pozostałych postanowień tej ustawy, a w szczególności z
uwzględnieniem dyspozycji art.14 ust.1, który stanowi, że: AZabrania się sprzedaży,
podawania i spożywania napojów alkoholowych: 1/ na terenie szkół oraz innych
zakładów i placówek oświatowo-wychowawczych, opiekuńczych i domów studenckich,
2/ na terenie zakładów pracy oraz miejsc zbiorowego żywienia pracowników, 3/ w
miejscach i czasie masowych zgromadzeń, 4/ w środkach i obiektach komunikacji
krajowej, 5/ -, 6/ w obiektach zajmowanych przez organy wojskowe i spraw wew-
nętrznych, jak również w rejonie obiektów koszarowych i zakwaterowania przejściowego
jednostek wojskowych@. Wynika stąd, że na podstawie art.14 ust.1 powołanej ustawy (i
odpowiednio także na podstawie art.14 ust.3 - ust.5 tej ustawy) wprowadzony został (ex
lege
) powszechnie obowiązujący zakaz prawny dotyczący sprzedaży, podawania i
spożywania napojów alkoholowych w odniesieniu do ściśle określonych kategorii
miejsc, obiektów lub obszarów, które zostały określone enumeratywnie w ustawie
poprzez użycie sformułowań językowych pozwalających na ich odróżnienie od ogółu
pozostałych miejsc, obiektów lub obszarów publicznych. W tej sytuacji redakcja art.14
ust.6 ustawy wskazuje, że upoważnienie rady gminnej do wprowadzenia stosownych
zakazów służyć ma nie generalizacji, ale jedynie poszerzeniu zakresu stosowania tego
typu zakazów także na inne miejsca, obiekty lub obszary, nie objęte wyliczeniem
określonym w art.14 ust.1 ustawy i to wyłącznie o tyle, o ile okaże się to uzasadnione ze
względu na ich charakter. Należy więc przyjąć, że przepisy gminne wydawane na
podstawie art.14 ust.1 powołanej ustawy nie mogą być formułowane jako normy ogólne
w stosunku do norm samej ustawy, w tym także w stosunku do normy określonej
przepisem art.14 ust.1 ustawy. Oznacza to, że przepisy gminne wydawane na
podstawie art.14 ust.6 powołanej ustawy w celu wskazania miejsc, obiektów lub
określonych obszarów gminy, na które rozciągać się ma obowiązywanie czasowego lub
stałego zakazu sprzedaży, podawania, spożywania oraz wnoszenia napojów
alkoholowych, nie mogą posługiwać się sformułowaniami pełniącymi funkcję
semantyczną tzw. nazw ogólnych i generalnych zarazem (jak np. ulice, place, parki,
skwery, obiekty sportowe, obiekty rekreacyjne, sklepy, place zabaw, wnętrza blokowe,
klatki schodowe, cmentarze), którym przyporządkowany jest ogół desygnatów danego
rodzaju, bez możliwości ich indywidualizacji i uwzględnienia ich charakteru. Przeciwnie,
przepisy gminne wydawane na podstawie art.14 ust.6 powołanej ustawy w celu
wskazania innych aniżeli wymienione w art.14 ust.1 - ust.5 tej ustawy miejsc, obiektów
lub obszarów, w odniesieniu do których dodatkowo wprowadza się (czasowy lub stały)
zakaz sprzedaży, podawania, spożywania oraz wnoszenia napojów alkoholowych,
zasadniczo powinny się posługiwać takimi zwrotami językowymi, które pełnią funkcje
semantyczne nazw jednostkowych lub grupowych określonych miejsc, obiektów lub
obszarów i zarazem pozwalają je indywidualizować i odróżniać (także ze względu na ich
charakter) od innych tego samego rodzaju miejsc, obiektów lub obszarów publicznych
na terenie gminy. Wymogowi temu nie czyni zadość sformułowanie §1 Uchwały [...]
Rady Miejskiej w L. z dnia 1995 r. w sprawie wprowadzenia zakazu spożywania
napojów alkoholowych w miejscach publicznych na terenie L.
W tej sytuacji, Sąd Najwyższy na podstawie art.39315 KPC w związku z art.10
ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego,
rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o pos-
tępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz.189)
orzekł jak w sentencji.

========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] III RN 135/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/16/274
2003-12-12 
[IA] III RN 45/03   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/11/185
2003-07-22 
[IA] III RN 36/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/201
2003-07-31 
[IA] III RN 17/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/11/186
2003-07-31 
[IA] III RN 12/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/13/218
2003-08-12 
  • Adres publikacyjny: