Wyrok SN - II UKN 425/99
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:II UKN 425/99
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 2001/16/521
Data wydania:2000-02-16

Wyrok z dnia 16 lutego 2000 r.
II UKN 425/99

Ukąszenie przez kleszcza powodujące zachorowanie na boreliozę może
być traktowane jako nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które
wiąże się z pracą i może być kwalifikowane jako wypadek przy pracy (art. 6 ust.
1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze
zm.).


Przewodniczący SSN Roman Kuczyński, Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar (spra-
wozdawca), Stefania Szymańska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 16 lutego 2000 r. sprawy z powództwa
Zenaidy S. przeciwko Szkole Podstawowej w M. o zapłatę, na skutek kasacji powód-
ki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białym-
stoku z dnia 27 maja 1999 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Wyrokiem z dnia 30 czerwca 1998 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Bielsku
Podlaskim zasądził od pozwanej Szkoły Podstawowej w M. na rzecz powódki Zenai-
dy S. kwotę 7.102,50 zł tytułem jednorazowego odszkodowania w związku z 25%
uszczerbkiem na zdrowiu spowodowanym chorobą zawodową. Na skutek apelacji
pozwanej, Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku
uchylił ten wyrok w części przewyższającej kwotę 1.420,50 zł i w tym zakresie prze-
kazał sprawę Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, przyjmując, że
stwierdzona u powódki borelioza jest następstwem pokłucia jej przez kleszcza pod-
czas wycieczki szkolnej w maju 1996 r. i spowodowała ona 5% uszczerbek na zdro-
wiu. Brak natomiast dowodów dla przyjęcia istnienia związku przyczynowego między
odkleszczowym zapaleniem mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych u powódki, a wy-
konywaną przez nią pracą w charakterze nauczycielki, bowiem chorobę tę wywołało
następne ukłucie przez kleszcza w okresie wakacyjnym, kiedy nie wykonywała ona
swoich obowiązków (wyrok z dnia 13 listopada 1998 r. [...]).

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy oddalił powództwo (wyrok z
dnia 21 stycznia 1999 r. [...]) i ustalił, że w dniu 18 maja 1996 r., kiedy powódka opie-
kowała się młodzieżą uczestniczącą w Zlocie Młodzieży Prawosławnej na górze G.,
została ukłuta przez kleszcza, co spowodowało boreliozę i 5% uszczerbek na zdro-
wiu (stosownie do decyzji Państwowego Terenowego Inspektora Sanitarnego w H. z
dnia 7 sierpnia 1997 r. oraz decyzji lekarza orzecznika ZUS z dnia 3 grudnia 1997 r.).

W trakcie wakacji ponownie została pokłuta przez kleszcza, doznając przewle-
kłego zapalenia mózgu i opon rdzeniowo-mózgowych powodujących 20% uszczer-
bek na zdrowiu, przy czym schorzenie to zostało tą samą decyzją Państwowego Ins-
pektora Sanitarnego zakwalifikowane jako zawodowe. Stanowiska tego Sąd Rejo-
nowy nie podzielił na podstawie opinii biegłego lekarza z zakresu chorób zakaźnych,
który stwierdził, że kleszczowe zapalenie opon mózgowych nie miało związku z uką-
szeniem przez kleszcza w dniu 18 maja 1996 r. Schorzenie to więc nie jest chorobą
zawodową według art. 3 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30,
poz. 144 ze zm.).

Stanowisko to podzielił Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,
który oddalił apelację powódki - wyrok z dnia 27 maja 1999 r. [...].

Powyższy wyrok zaskarżyła kasacją powódka i zarzucając naruszenie prawa
materialnego - art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. - przez jego błędną
wykładnię oraz naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik
sprawy - art. 386 w związku z art. 382 i 328 § 2 KPC - wniosła o jego uchylenie i
przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Według skar-
żącej zachorowanie na zapalenie opon mózgowych pozostawało w związku z bore-
liozą, będącą skutkiem ukąszenia przez kleszcza w maju 1996 r., która nie została
wówczas wyleczona, prowadząc - po kolejnym ukąszeniu - do II fazy choroby. Ka-
sacja powołała się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 1998 r., I PKN 72/98
(OSNAPiUS 1999 nr 9, poz. 303). W odpowiedzi na kasację pozwana Szkoła wniosła
o jej oddalenie, powołując się na opinię biegłych i poglądy literatury fachowej stwier-
dzające, że okres wylęgania się kleszczowego zapalenia mózgu i opon mózgowo-
rdzeniowych wynosi od 7 do 14 dni od momentu ukąszenia i w związku z tym scho-
rzenie to nie mogło pozostawać w związku z ukąszeniem w dniu 18 maja 1996 r.


Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:


Kasacja nie jest uzasadniona. Na wstępie należy zauważyć, że nie zostały w
sposób prawem przewidziany zakwestionowane ustalenia faktyczne, będące pods-
tawą wyrokowania, stąd też wiążą one Sąd Najwyższy rozpoznający kasację (art.
39315 KPC). Powołane jako naruszone przez Sąd Okręgowy przepisy postępowania
nie dotyczą oceny zebranych dowodów, ograniczając się do zakwestionowania pra-
widłowości sporządzonego uzasadnienia wyroku (art. 328 § 2 KPC) - i przez powo-
łanie jako naruszonego art. 382 KPC - sugerują, że Sąd Okręgowy pominął ustalenia
dokonane w pierwszej instancji oraz poczynione przez Sąd Wojewódzki w toku roz-
poznania sprawy po raz pierwszy. Zarzuty te jednak nie są uzasadnione, nadto zaś
nie podważają ustalonych faktów, w tym i tego, że zapalenie mózgu i opon mózgo-
wo-rdzeniowych było wynikiem ukąszenia przez kleszcza na przełomie lipca i sierp-
nia 1996 r., a więc w czasie wakacji. Powstanie choroby zawodowej w związku z za-
trudnieniem (art. 3 ust. 1 ustawy wypadkowej) oznacza wystąpienie objawów cha-
rakterystycznych dla danej jednostki chorobowej, związanej z wykonywaniem zatrud-
nienia i oddziaływaniem przez dłuższy czas przyczyny zewnętrznej pozostającej w
związku z pracą. Choroba zawodowa jest więc następstwem zatrudnienia w warun-
kach narażających na tę chorobę określoną przepisami rozporządzenia Rady Minis-
trów z dnia 18 listopada 1983 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. Nr 65, poz.
294 ze zm.). W myśl § 1 ust. 1 rozporządzenia nie tylko musi to być choroba określo-
na w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia, ale nadto musi zostać spo-
wodowana działaniem (przez dłuższy czas) czynników szkodliwych dla zdrowia,
występujących w środowisku pracy. W kontekście tych uwag, nie może być sku-
tecznie podważone ustalenie Sądów, że przebyte przez powódkę kleszczowe za-
palenie opon mózgowo-rdzeniowych nie zostało spowodowane chorobą zawodową,
było ono bowiem wynikiem ukąszenia przez kleszcza w okresie wakacji (przełom
lipca i sierpnia).

Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach kasacji, co oznacza, że jest
on związany jej podstawami i kierunkiem wniosków (art. 39311 KPC). W sytuacji więc
gdy zarzuty kasacyjne w ramach wskazanych podstaw nie są usprawiedliwione, na-
leżało orzec jak w sentencji po myśli art. 39312 KPC.

Na tle niniejszej sprawy nasuwają się pewne uwagi dotyczące sposobu postę-
powania, które jednak nie mają wpływu na treść orzeczenia, zasądzającego należne
powódce jednorazowe odszkodowanie. Nie jest wątpliwe, że zachorowanie powódki
na boreliozę było wynikiem (skutkiem) ukąszenia przez kleszcza w dniu 18 maja
1996 r. W tych warunkach ukąszenie to, nie zaś jego skutek w postaci choroby,
winno być kwalifikowane jako nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną.
Nagłość zdarzenia wywołana przyczyną zewnętrzną, oznacza, że nie może ono
przejawiać się w postaci powolnego rozwoju objawów chorobowych, co jest charak-
terystyczne dla chorób zawodowych lub pracowniczych, ale oznacza krótkie, naj-
częściej jednorazowe, gwałtowne działanie przyczyny zewnętrznej. Przyczyną tą było
w tym wypadku ukąszenie przez kleszcza, a więc zdarzenie mające charakter nagły,
które wiążąc się z pracą winno być kwalifikowane jako wypadek przy pracy w
rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy wypadkowej, nie zaś jako choroba (zachoro-
wanie) zawodowa, w sensie postępującego procesu chorobowego. Stanowisko to
jest także wynikiem podzielenia poglądu Sądu Najwyższego zawartego w uchwale z
dnia 10 lutego 1984 r., III UZP 21/83 (OSP 1985 z.1, poz. 20), w myśl którego: ,,Za-
grożenie epidemiologiczne pracownika chorobą wścieklizny wywołane narażeniem
się przez niego na styczność z zakażonym zwierzęciem, w związku z wykonywanymi
obowiązkami zawodowymi (...) jest wypadkiem przy pracy".

Nie ma takiego charakteru - brak związku z pracą - ukąszenie powódki przez
kleszcza w czasie wakacji w 1996 r., a więc jego skutek w postaci zapalenia opon
rdzeniowo-mózgowych, nie jest objęty ochroną przewidzianą przez ustawę z dnia 12
czerwca 1975 r.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] II UKN 582/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/4/71
2002-09-27 
[IA] II UKN 581/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 2002/23/581
2002-09-27 
[IA] II UKN 565/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/4/69
2002-08-20 
[IA] II UKN 524/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/4/68
2002-08-20 
[IA] II UKN 512/01   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/4/67
2002-08-20 
  • Adres publikacyjny: