Wyrok z dnia 20 sierpnia 2001 r.
I PKN 591/00

Przeniesienie nauczyciela mianowanego do innej szkoły na podstawie
art. 18 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst:
Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.) nie powoduje rozwiązania dotychczaso-
wego stosunku pracy, a zatem nauczycielowi nie przysługuje odprawa przewi-
dziana w art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela, choćby przyczyną przeniesienia była
likwidacja szkoły.


Przewodniczący SSN Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Sędziowie SN:
Katarzyna Gonera (sprawozdawca), Józef Iwulski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2001 r. sprawy z po-
wództwa Agaty K. przeciwko Urzędowi Gminy i Miasta w D. o odprawę i ekwiwalent,
na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Radomiu z dnia 25 maja 1999 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Przysusze wyrokiem z 19 listopada 1999 r. oddalił
powództwo Agaty K. przeciwko Urzędowi Miasta i Gminy w D. o zasądzenie na jej
rzecz odprawy pieniężnej na podstawie art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela, w wysokości
sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego w kwocie 6.111 złotych.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka była nauczycielem mianowanym zatrudnionym w
Publicznej Szkole Podstawowej w D. Decyzją dyrektora Gimnazjum w D. z 26 maja
1999 r. została z dniem 1 września 1999 r. przeniesiona na podstawie art. 18 ust. 1 i
4 Karty Nauczyciela ze stanowiska nauczyciela w Publicznej Szkole Podstawowej w
D. na stanowisko bibliotekarza w Gimnazjum w D. Przeniesienie nastąpiło w wyniku
uwzględnienia jej pisemnej prośby z 19 maja 1999 r. Z powódką nie rozwiązano sto-
sunku pracy w dotychczasowym miejscu pracy, a nawet nie składała wniosku o takie
rozwiązanie. W związku z tym przepis art. 20 ust. 1 i 2 Karty Nauczyciela przewidują-
cy prawo do sześciomiesięcznej odprawy dla nauczyciela, z którym rozwiązano sto-
sunek pracy, nie ma zastosowania do jej sytuacji.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Radomiu wyrokiem z
25 maja 2000 r. oddalił apelację powódki. W apelacji skarżąca zarzuciła naruszenie
przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie
art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela. Twierdziła, że zostały spełnione w stosunku do niej
przesłanki wymagane przez art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela do otrzymania odprawy,
a mianowicie: jest nauczycielem mianowanym, szkoła, w której dotychczas praco-
wała, została zlikwidowana, złożyła ustny wniosek o rozwiązanie z nią stosunku
pracy, a dyrektorka Publicznej Szkoły Podstawowej w D. wystawiła jej świadectwo
pracy.
Oddalając apelację Sąd Okręgowy stwierdził, że powódka, kwestionując od-
mowę zastosowania wobec niej przez pracodawcę art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela,
przewidującego prawo do sześciomiesięcznej odprawy dla nauczyciela mianowane-
go, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn określonych w ust. 1 tego prze-
pisu, nie bierze pod uwagę tej okoliczności, że w stosunku do niej art. 20 ust. 1 w
ogóle nie mógł mieć zastosowania, ponieważ pracodawca nie rozwiązał z nią sto-
sunku pracy, a jedynie przeniesiono ją do innej szkoły na podstawie art. 18 ust. 1 i 4
Karty Nauczyciela. W aktach osobowych powódki znajdują się dokumenty w postaci
pisma powódki z 19 maja 1999 r., skierowanego do dyrektora Gimnazjum w D., z
prośbą o przeniesienie jej do tej szkoły w trybie art. 18 Karty Nauczyciela oraz pisma
dyrektora Gimnazjum z 26 maja 1999 r. o przeniesieniu powódki zgodnie z jej prośbą
do tejże szkoły na stanowisko bibliotekarki. Dokumenty te stanowią obiektywny do-
wód, iż w przypadku powódki nie doszło do rozwiązania dotychczasowego stosunku
pracy, a jej zatrudnienie w nowej szkole jest kontynuacją stosunku pracy na podsta-
wie mianowania łączącego ją z Publiczną Szkołą Podstawową w D. Przeniesienie
nauczyciela do innej szkoły w trybie art. 18 Karty Nauczyciela nie powoduje rozwią-
zania dotychczasowego stosunku pracy, a zatem nauczycielowi przeniesionemu na
tej podstawie nie przysługuje odprawa pieniężna z art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela.
Taką interpretację przepisów przedstawiono również w zaleceniach Ministerstwa
Edukacji Narodowej z 30 marca 1999 r., które wbrew zarzutom powódki zostały pra-
widłowo zrealizowane przez pracodawcę. Ustawodawca nie wyłączył możliwości za-
stosowania art. 18 Karty Nauczyciela do uregulowania stosunków pracy nauczycieli
w przypadku likwidacji szkoły, dlatego zastosowanie tego przepisu w stosunku do
powódki było uzasadnione. Z zeznań Ireny G. - byłego dyrektora Publicznej Szkoły
Podstawowej w D. wynika, że powódka składała ustny wniosek o rozwiązanie z nią
stosunku pracy, jednak do jego rozwiązania nie doszło, a tylko taki sposób załatwie-
nia jej prośby mógł skutkować powstaniem roszczenia o odprawę z art. 20 ust. 2
Karty Nauczyciela. Powódka, nie kwestionując ciągłości jej zatrudnienia, domaga się
równocześnie odprawy, która przysługuje wyłącznie w razie ustania zatrudnienia w
wyniku rozwiązania stosunku pracy. Zapis zawarty w świadectwie pracy wydanym
powódce 31 sierpnia 1999 r., zgodnie z którym stosunek pracy ustał w wyniku roz-
wiązania umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony w związku z likwidacją za-
kładu pracy - Publicznej Szkoły Podstawowej w D. - ma drugorzędne znaczenie dla
oceny rodzaju przekształcenia stosunku pracy powódki jako nauczyciela mianowa-
nego. Skoro stosunek pracy z powódką nie został rozwiązany, lecz trwa nadal i za-
trudnienie jest kontynuowane w nowej szkole, to zawarta w świadectwie pracy nie-
zgodna ze stanem faktycznym informacja o jego rozwiązaniu nie może rodzić po
stronie powódki uprawnień przewidzianych w art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela.
Kasację od wyroku Sądu Okręgowego - oraz poprzedzającego go wyroku
Sądu Rejonowego w Przysusze - wniosła powódka, opierając skargę kasacyjną na
zarzucie naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię, polegającą na
nieprawidłowym uznaniu przez Sądy obu instancji, że w stanie faktycznym sprawy -
mając na uwadze okoliczność całkowitej likwidacji szkoły, w której powódka była za-
trudniona w charakterze mianowanego nauczyciela, a także fakt złożenia przez nią
ustnego wniosku o rozwiązanie stosunku pracy, który to wniosek został przyjęty
przez byłą dyrektor likwidowanej szkoły Irenę G. i na tej podstawie wydano powódce
świadectwo pracy - brak jest podstaw do przyjęcia, że w stosunku do powódki mają
zastosowanie przepisy art. 20 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nau-
czyciela, co w konsekwencji doprowadziło do nieuzasadnionego oddalenia jej rosz-
czenia o zasądzenie przysługującej jej odprawy w wysokości sześciomiesięcznego
wynagrodzenia zasadniczego.
Skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonych wyroków Sądu Okręgowego w Ra-
domiu i Sądu Rejonowego w Przysusze oraz orzeczenie co do istoty sprawy przez
zasądzenie na jej rzecz żądanej pozwem kwoty 6.111,00 zł z ustawowymi odsetka-
mi, ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w Radomiu i przekazanie
sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu kasacji skarżąca podniosła, iż nie można zgodzić się z argu-
mentacją Sądów obu instancji, że w przypadku powódki nie doszło do rozwiązania
dotychczasowego stosunku pracy w Publicznej Szkole Podstawowej w D. Samo
oświadczenie woli złożone przez powódkę dotychczasowemu pracodawcy, w osobie
byłej dyrektor zlikwidowanej Publicznej Szkoły Podstawowej w D. Ireny G., w postaci
wniosku o rozwiązanie stosunku pracy spowodowało rozwiązanie stosunku pracy
powódki na podstawie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela, co udokumentowane zostało
wydaniem jej stosownego świadectwa pracy. Stronami kształtującymi stosunek pracy
są pracodawca i pracownik, dlatego też jedynie ustalenia dokonane pomiędzy nimi
powinny mieć kluczowe znaczenie dla oceny, czy stosunek pracy uległ rozwiązaniu.
Pracodawca przyjął ustne oświadczenie powódki o rozwiązaniu stosunku pracy,
które nigdy nie zostało przez powódkę skutecznie cofnięte, wobec czego uznać nale-
ży, że wola stron była jednoznaczna. Przepis art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela przewi-
duje w przypadku likwidacji szkoły dwie możliwości - przeniesienie nauczyciela w
stan nieczynny lub rozwiązanie z nim stosunku pracy. Powódka nigdy nie złożyła
wniosku o przeniesienie jej w stan nieczynny, tak więc zachodziła konieczność roz-
wiązania z nią stosunku pracy przez dyrektora likwidowanej Publicznej Szkoły Pod-
stawowej w D., który taką decyzję podjął. Nieuzasadnione jest stanowisko Sądu
Okręgowego, że zapis w świadectwie pracy o ustaniu stosunku pracy w wyniku likwi-
dacji zakładu pracy ma znaczenie drugorzędne. Dalsze działania władz szkolnych,
wymuszające na powódce złożenie wniosku o przeniesienie w trybie art. 18 ust. 1
Karty Nauczyciela, należy uznać za niedopuszczalną próbę obejścia prawa przez
pozbawienie powódki odprawy gwarantowanej w art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela.
Fakt, że powódce zapewniono możliwość podjęcia pracy w nowo organizowanym
Gimnazjum w D. nie unicestwia prawa powódki do domagania się sześciomiesięcz-
nej odprawy. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 13 czerwca 1995
r., I PRN 29/95 (OSNAPiUS 1995 nr 22, poz. 277). Składając pierwsze wnioski do
Dyrektora tworzonego Gimnazjum w D. powódka wnosiła o rozwiązanie z nią
stosunku pracy, nie było więc mowy o kontynuacji stosunku pracy i przeniesieniu.
Wniosek swój zmodyfikowała na skutek błędnego pouczenia zawartego w piśmie
Dyrektora Gimnazjum w D. z 6 maja 1999 r., iż zatrudnienie jej nastąpić może ,,jedy-
nie" na podstawie art. 18 ust. 1 Karty Nauczyciela. Dodatkowym argumentem prze-
mawiającym przeciw uznaniu, że nastąpiło przeniesienie powódki w trybie art. 18 ust.
1 Karty Nauczyciela, jest niespełnienie wymogu ,,przeniesienia" w ramach trwania
stosunku pracy. Stosunek pracy powódki w zlikwidowanej szkole ustał z dniem 31
sierpnia 1999 r. Przeniesienie jej nie mogło nastąpić po tej dacie, dlatego też akt
przeniesienia nie może odnieść skutków prawnych. Powódce w nowym zakładzie
pracy - w Gimnazjum w D. - ustalono warunki pracy i płacy, które zostały przez nią
zaakceptowane. Brak wydania nowego aktu mianowania konwalidują czynności no-
wego pracodawcy zwłaszcza, że powódka będąc nauczycielem mianowanym speł-
niała warunki z art. 10 ust. 2 i 5 Karty Nauczyciela do uznania, że stosunek pracy z
nią został w nowej szkole nawiązany przez mianowanie z mocy prawa, pomimo
braku stosownego dokumentu.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 39311 KPC, Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach ka-
sacji biorąc pod rozwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania. Ponieważ
skarżąca nie wskazała jako podstawy kasacyjnej naruszenia przepisów postępowa-
nia odnoszących się do dokonywania przez sąd orzekający ustaleń faktycznych i
oceny materiału dowodowego, tym samym nie zakwestionowała skutecznie ustaleń
stanowiących faktyczną podstawę rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyro-
ku. W związku z tym ustalenia te należy uznać za niewadliwe i jest nimi związany
także Sąd Najwyższy przy rozpoznaniu kasacji.
Sąd Okręgowy ustalił, że z powódką nie rozwiązano stosunku pracy w dotych-
czasowym miejscu pracy oraz że powódka nie składała dyrektorowi likwidowanej z
dniem 31 sierpnia 1999 r. Publicznej Szkoły Podstawowej w D. wniosku o rozwiąza-
nie stosunku pracy. Tym samym przepisy art. 20 ust. 1 i ust. 2 Karty Nauczyciela nie
miały do powódki zastosowania.
Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela
(jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm., w brzmieniu obowiązującym
przed jego nowelizacją wprowadzoną ustawą z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie
ustawy - Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 19,
poz. 239, w tym również w brzmieniu obowiązującym w maju 1999 r., czyli w chwili
dokonywania przez powódkę oraz dyrektorów Publicznej Szkoły Podstawowej w D.
oraz Gimnazjum w D. czynności istotnych z punktu widzenia przedmiotu sporu), w
razie całkowitej likwidacji szkoły dyrektor szkoły przenosi nauczyciela w stan nie-
czynny lub, na wniosek nauczyciela, rozwiązuje z nim stosunek pracy, przy czym
zgodnie z art. 20 ust. 3 rozwiązanie stosunku pracy następuje z końcem roku szkol-
nego po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu. Z kolei zgodnie z art. 20 ust. 2
Karty Nauczyciela, nauczycielowi mianowanemu, z którym rozwiązano stosunek
pracy z przyczyn określonych w ust. 1, przysługuje odprawa w wysokości sześcio-
miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Jak wynika z przytoczonej regulacji
odpowiednich przepisów Karty Nauczyciela, warunkiem uzyskania odprawy jest
rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem mianowanym.
W rozpoznawanej sprawie Sądy obu instancji ustaliły - i to ustalenie nie jest
skutecznie kwestionowane w kasacji - że z powodu likwidacji szkoły nie doszło ani do
rozwiązania z powódką stosunku pracy, ani do przeniesienia jej w stan nieczynny.
Powódka została bowiem, na jej pisemny wniosek z 19 maja 1999 r., skierowany do
dyrektora Gimnazjum w D., przeniesiona z dniem 1 września 1999 r., na podstawie
art. 18 Karty Nauczyciela, na stanowisko nauczyciela bibliotekarza w Gimnazjum w
D. aktem dyrektora tej szkoły z dnia 26 maja 1999 r.
Stosunek pracy nauczyciela nie rozwiązuje się z mocy prawa na podstawie
art. 20 Karty Nauczyciela z powodu likwidacji szkoły, lecz jego rozwiązanie wymaga
podjęcia przez dyrektora likwidowanej szkoły czynności prawnych przewidzianych w
art. 20 ust. 1 , a te w stosunku do powódki podjęte nie zostały. Sam ustny wniosek
powódki o rozwiązanie z nią stosunku pracy, skierowany do dyrektora Publicznej
Szkoły Podstawowej w D., nie mógł wywołać takiego skutku, ponieważ zgodnie z art.
20 ust. 1 i ust. 3 Karty Nauczyciela to dyrektor likwidowanej szkoły składa oświad-
czenie o rozwiązaniu stosunku pracy z nauczycielem po uprzednim trzymiesięcznym
wypowiedzeniu. W rozpoznawanej sprawie nie zostało ustalone, aby doszło do zło-
żenia przez dyrektora Publicznej Szkoły Podstawowej w D. oświadczenia woli o roz-
wiązaniu stosunku pracy z powódką, powódka nawet nie przedstawiała takiego
twierdzenia. Dyrektor likwidowanej szkoły nie podjął czynności mającej na celu roz-
wiązanie z powódką - na jej wniosek - stosunku pracy za trzymiesięcznym wypowie-
dzeniem. Samo oświadczenie powódki - złożone ustnie - nie mogło wywrzeć skutku
takiego, jaki próbuje skarżąca przedstawić w kasacji. Również wydane powódce
świadectwo pracy nie mogło zastąpić oświadczenia woli dyrektora o rozwiązaniu sto-
sunku pracy. Świadectwo pracy zawiera jedynie oświadczenie wiedzy pracodawcy co
do faktów w nim stwierdzonych i jak każde tego rodzaju oświadczenie może zawie-
rać błędną informację co do rzeczywistych okoliczności ustania stosunku zatrudnie-
nia, co podlega sprostowaniu w stosownym trybie przewidzianym w przepisach Ko-
deksu pracy. Wydane powódce świadectwo pracy zawiera informacje nie odpowia-
dające rzeczywistości. Powódka nie była zatrudniona na podstawie ,,umowy o pracę
zawartej na czas nie określony", lecz była nauczycielem mianowanym. Stosunek
pracy powódki nie ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę, bo nie zaszły oko-
liczności wskazane w art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela - powódka nie została przenie-
siona w stan nieczynny i nie rozwiązano z nią stosunku pracy, została natomiast
przeniesiona na podstawie art. 18 ust. 1 i 4 Karty Nauczyciela do innej szkoły. Świa-
dectwo pracy nie podaje podstawy prawnej wygaśnięcia stosunku pracy, nie powo-
łuje się na przykład na przepis art. 20 Karty Nauczyciela, a skoro nie było ani roz-
wiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem przez dyrektora likwidowanej szkoły,
ani przeniesienia powódki w stan nieczynny powodującego wygaśnięcie stosunku
pracy z mocy prawa po sześciu miesiącach, to nie nastąpiło rozwiązanie stosunku
pracy, a jedynie zmiana placówki zatrudnienia z zachowaniem ciągłości i trwałości
stosunku zatrudnienia nauczyciela mianowanego.

Przytoczony w kasacji pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z 13
czerwca 1995 r., I PRN 29/95 (OSNAPiUS 1995, nr 22, poz. 277), zgodnie z którym
nauczyciel, z którym rozwiązano stosunek pracy w trybie art. 20 ust. 1 Karty Nauczy-
ciela, ma prawo do odprawy pieniężnej, przewidzianej w ust. 2 tego artykułu, choćby
niezwłocznie podjął inne zatrudnienie, nie ma odniesienia do stanu faktycznego roz-
poznawanej sprawy, skoro z powódką nie rozwiązano stosunku pracy.
Przewidziana w art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela odprawa stanowi przede
wszystkim swego rodzaju rekompensatę - odszkodowanie i zadośćuczynienie - za
utratę pracy. Nauczycielowi, którego stosunek pracy wygasł wskutek upływu sze-
ściomiesięcznego okresu pozostawania w stanie nieczynnym (art. 20 ust. 6 Karty
Nauczyciela), odprawa nie przysługuje, ponieważ równoważy ją otrzymywane w tym
czasie wynagrodzenie. Odprawa nie przysługuje także nauczycielowi przeniesione-
mu na podstawie art. 18 Karty Nauczyciela do innej szkoły. Przeniesienie nauczy-
ciela na podstawie art. 18 Karty Nauczyciela jest zwykłym sposobem zmiany sto-
sunku pracy nauczyciela mianowanego. Po przeniesieniu pozostaje on z nowym pra-
codawcą w tym samym stosunku pracy, choć niekiedy na innych warunkach niż
uprzednio. Jest to specyficzna czynność pracodawcy w stosunku do mianowanego
nauczyciela powodująca zachowanie ciągłości zatrudnienia mimo zmiany pracodaw-
cy. Jak wynika z ustaleń Sądów obu instancji, w przypadku powódki zostały wypeł-
nione wymagania przewidziane w art. 18 ust. 1 i ust. 4 Karty Nauczyciela, co po-
zwala uznać przeniesienie jej do innej szkoły za dokonane prawidłowo i skutecznie.
Akt przeniesienia określa datę rozpoczęcia pracy w ,,nowej" szkole, która na ogół - ze
względów organizacyjnych - jest zbieżna z dniem rozpoczęcia roku szkolnego. Za-
warte w kasacji wywody skarżącej dotyczące rozwiązania stosunku pracy z Publicz-
ną Szkołą Podstawową w D. wskutek wydania przez jej dyrektora świadectwa pracy i
nawiązania stosunku pracy w Gimnazjum w D. na podstawie mianowania z mocy
ustawy (art. 10 ust. 2 Karty) są pozbawione racji ze względu na to, że nie odpowia-
dają ustalonemu stanowi faktycznemu.
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312 KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================