Wyrok SN - II PK 160/07
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:II PK 160/07
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/97
Data wydania:2008-02-07

Wyrok z dnia 7 lutego 2008 r.
II PK 160/07

Wyznaczenie przez Ministra Gospodarki - na podstawie art. 31 ustawy z
dnia 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funk-
cjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnie-
niach i zadaniach gmin górniczych (Dz.U. Nr 162, poz. 1112 ze zm.) - jednostki
organizacyjnej zobowiązanej do wypłacania świadczeń wynikających z urlopu
górniczego byłym pracownikom zlikwidowanego przedsiębiorstwa górniczego
nie może być traktowane jako równoznaczne z przejściem zakładu pracy lub
jego części na innego pracodawcę w rozumieniu art. 231 k.p., jeżeli wyznacze-
niu tej jednostki organizacyjnej nie towarzyszy przejęcie przez nią składników
majątkowych albo zadań dotychczasowej placówki zatrudnienia umożliwiające
wykonywanie obowiązków pracowniczych.

Przewodniczący SSN Jolanta Strusińska-Żukowska, Sędziowie SN: Katarzyna
Gonera (sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 lutego
2008 r. sprawy z powództwa Ryszarda G. przeciwko Spółce Restrukturyzacji Kopalń
S. w K. Oddział w S. Zakład KWK w całkowitej likwidacji Rejon KWK ,,W. - N.R." o od-
prawę emerytalną, na skutek skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowe-
go-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy z dnia 15 lutego 2007 r. [...]

o d d a l i ł skargę kasacyjną.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Wałbrzychu wyrokiem z 17 października 2006 r.
[...] oddalił powództwa o odprawę emerytalną wniesione przez Ryszarda G. i Ryszar-
da Z. przeciwko Spółce Restrukturyzacji Kopalń SA w K. Oddziałowi w S. Zakładowi
Kopalnie Węgla Kamiennego w całkowitej likwidacji Rejonowi KWK ,,W. - N.R.". Sąd
Rejonowy ustalił, że powód Ryszard G. był zatrudniony u strony pozwanej od 1
sierpnia 1968 r. do 31 maja 1981 r. i od 8 kwietnia 1978 r. do 30 września 1996 r. Od
1 października 1996 r. podjął pracę w Zakładzie Wydobywczo-Przeróbczym Antra-
cytu SA w W. (zwanym dalej ZWPA SA), gdzie pracował nieprzerwanie do 30 kwiet-
nia 1998 r. Od 1 maja 1998 r. do 28 lutego 2001 r. przebywał na urlopie górniczym, a
z dniem 1 marca 2001 r. przeszedł na emeryturę. Z kolei powód Ryszard Z. był za-
trudniony u strony pozwanej od 13 lutego 1976 r. do 11 września 1994 r. Od 12
września 1994 r. do 16 sierpnia 1998 r. pracował w ZWPA SA w W., a od 17 sierpnia
1998 r. rozpoczął urlop górniczy, na którym przebywał do 1 marca 2001 r. Z dniem 2
marca 2001 r. przeszedł na emeryturę. W związku z przejściem na emeryturę po za-
kończeniu urlopów górniczych powodowie wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od
strony pozwanej - jako (ich zdaniem) następcy prawnego zlikwidowanego ZWPA SA
w W. - odpraw emerytalnych. Strona pozwana nie uznała roszczeń powodów, pod-
nosząc brak legitymacji biernej i twierdząc, że nigdy nie stała się następcą prawnym
zlikwidowanego ZWPA SA w W.
Sąd Rejonowy ustalił, że postanowieniem z 11 marca 1998 r. Sąd Rejonowy w
W. ogłosił upadłość ZWPA SA w W., a następnie postanowieniem z 23 stycznia 2001
r. stwierdził ukończenie postępowania upadłościowego w stosunku do ZWPA SA w
W. Spółka ta została zlikwidowana i wykreślona z rejestru przedsiębiorców w dniu 18
czerwca 2001 r. Jeszcze przed zakończeniem postępowania upadłościowego (28
czerwca 1999 r.) ZWPA SA w upadłości w W. oraz Przedsiębiorstwo Państwowe W.
Kopalnie Węgla Kamiennego w W. (zwane dalej PP WKWK) zawarły umowę, na
mocy której PP WKWK zobowiązało się przejąć w całości, między innymi, obowiązki
ZWPA SA w W. wobec byłych pracowników tej Spółki oraz pracowników przebywają-
cych na urlopach górniczych, stanowiące odpowiednik praw nabytych przez pracow-
ników w stosunku do ZWPA SA w W. na podstawie ustawy z dnia 26 listopada 1998
r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach go-
spodarki rynkowej (Dz.U. Nr 162, poz. 112 ze zm.). Warunkiem skuteczności prze-
niesienia tych obowiązków było jednak przekazanie PP WKWK odpowiednich środ-
ków budżetowych lub pochodzących z innych źródeł. Niezbędne środki dla PP
WKWK na realizację obowiązków będących przedmiotem umowy miał gwarantować
Minister Gospodarki. Postanowieniem wydanym 2 sierpnia 1999 r. Sąd Rejonowy w
W. zezwolił syndykowi ZWPA SA w upadłości w W. na dokonanie przeniesienia na
PP WKWK obowiązków wynikających z tej umowy. Do wykonania tej umowy osta-
tecznie nie doszło, ponieważ nie została ona zatwierdzona przez Ministra Gospodar-
ki. Jak ustalił Sąd, postanowienia umowy z dnia 28 czerwca 1999 r. nie były realizo-
wane, a środki na ich realizację nie zostały przekazane do PP WKWK, ponieważ pi-
smem z 12 sierpnia 1999 r. PP WKWK odstąpiło ze skutkiem natychmiastowym od
wszystkich ustaleń i zobowiązań wynikających z powołanej umowy z uwagi na pod-
jętą przez Ministra Skarbu decyzję o postawieniu PP WKWK w stan likwidacji z
dniem 1 września 1999 r.
Sąd Rejonowy ustalił również, że rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia
24 lipca 2000 r. (Dz.U. Nr 61, poz. 714) wyznaczono Przedsiębiorstwo Państwowe
W. Kopalnie Węgla Kamiennego w likwidacji jako jednostkę organizacyjną zobowią-
zaną do wypłacania świadczeń wynikających z uprawnień, o których mowa w art. 20
ust. 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamienne-
go do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej, byłym pracownikom Za-
kładu Wydobywczo-Przeróbczego Antracytu SA w upadłości, a rozporządzeniem
Ministra Gospodarki z dnia 2 kwietnia 2001 r. (Dz.U. Nr 32, poz. 370) wyznaczono do
tego celu stronę pozwaną. Wcześniej, umową z dnia 1 marca 2001 r., strona pozwa-
na zakupiła przedsiębiorstwo PP WKWK w likwidacji i z chwilą zawarcia tej umowy
wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki zakupionego przedsiębiorstwa.
Strona pozwana, wykonując obowiązki nałożone na nią przez Ministra Gospo-
darki w rozporządzeniu, wypłacała jako płatnik byłym pracownikom ZWPA SA świad-
czenia wynikające z uprawnień, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26
listopada 1998 r., oraz przejęła całość dokumentacji pracowniczej byłych pracowni-
ków ZWPA SA przebywających na emeryturach i urlopach górniczych, wykonując
wszelkie niezbędne czynności formalne na rzecz tych osób, związane z ich wcze-
śniejszym zatrudnieniem w zlikwidowanym ZWPA SA, w tym między innymi wysta-
wianie świadectw pracy, kompletowanie dokumentacji i przesyłanie jej do ZUS. Sąd
ustalił, że pracownikom ZWPA SA na mocy zakładowego Układu Zbiorowego Pracy
z 1 maja 1997 r. przysługiwała jednorazowa odprawa emerytalna w razie rozwiązania
stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę. Po 25 latach pracy wysokość
odprawy wynosiła 300% jej podstawy. U strony pozwanej - na mocy porozumienia z
20 maja 1993 r. w sprawie zakładowego systemu wynagradzania w PP WKWK w W.
- również przysługiwała pracownikom odchodzącym na emeryturę odprawa w wyso-
kości 300% podstawy po przepracowaniu 25 lat. Zarówno ZWPA SA jak i strona po-
zwana przystąpiły do Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy z 21 grudnia
1991 r., który również przewidywał przyznanie jednorazowej odprawy pieniężnej w
razie rozwiązania stosunku pracy w związku z nabyciem prawa do emerytury według
zasad określonych w zakładowej umowie zbiorowej. Sąd stwierdził, że powodowie w
związku z przejściem na emeryturę nie otrzymali odpraw emerytalnych.
Sąd pierwszej instancji oddalił powództwo, stwierdzając, że z dniem 1 sierpnia
2000 r. ma mocy rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 24 lipca 2000 r. wyda-
nego na mocy delegacji z art. 31 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu
górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej
(Dz.U. Nr 162, poz. 1112) wyznaczono Przedsiębiorstwo Państwowe W. Kopalnie
Węgla Kamiennego w likwidacji jako jednostkę organizacyjną zobowiązaną do wy-
płacania świadczeń wynikających z uprawnień, o których mowa w art. 20 ust. 1 po-
wołanej ustawy, dla byłych pracowników ZWPA SA. W związku z likwidacją PP
WKWK, kolejnym rozporządzeniem (z dnia 2 kwietnia 2001 r.) Minister Gospodarki
wyznaczył stronę pozwaną jako jednostkę organizacyjną zobowiązaną do wypłacania
wspomnianych świadczeń, w tym także świadczeń powodów wynikających z przeby-
wania przez nich na urlopach górniczych. Środki finansowe na realizację tego obo-
wiązku w całości pochodziły z budżetu państwa. Zakres przedmiotowy świadczeń dla
pracowników przebywających na urlopach górniczych został wyczerpująco określony
w art. 22 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r.; brak wśród nich odpraw emerytalnych.
Oznacza to, że strona pozwana nie została zobowiązana rozporządzeniem Ministra
Gospodarki do wypłacenia byłym pracownikom ZWPA SA odpraw emerytalnych.
Powołując się na rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 24 października 1934 r. -
Prawo upadłościowe, Sąd Rejonowy stwierdził, że z chwilą ukończenia postępowa-
nia upadłościowego roszczenia wierzycieli w stosunku do upadłego wygasły, a usta-
lenie ogólnego następcy prawnego podmiotu niebędącego osobą fizyczną możliwe
byłoby wówczas, gdyby nastąpiło przejęcie majątku tego podmiotu przez inny pod-
miot posiadający zdolność prawną. Z zebranego materiału dowodowego wynika
jednoznacznie, że postępowanie upadłościowe prowadzone w stosunku do ZWPA
SA zakończyło się w formie faktycznej likwidacji tej Spółki bez pozostawienia jakie-
gokolwiek majątku. Pozwana Spółka nie przejęła żadnego majątku po ZWPA SA, nie
stała się zatem jego następcą prawnym. Następstwo to nie wynikało także z umowy
zawartej 28 czerwca 1999 r. pomiędzy PP WKWK a ZWPA SA w upadłości, ponie-
waż warunkiem skuteczności tej umowy miało być zatwierdzenie jej przez Ministra
Gospodarki, co nie nastąpiło. Wobec rozpoczęcia własnej likwidacji, PP WKWK pi-
smem z 12 sierpnia 1999 r. odstąpiło ze skutkiem natychmiastowym od realizacji tej
umowy. O wstąpieniu przez pozwaną w obowiązki byłego pracodawcy powodów nie
świadczą też ustalenia z narady z 24 sierpnia 1999 r., ponieważ nie przyjęły one
formy prawnej, od której zależałaby ich skuteczność prawna. Sąd uznał, że umowa
pomiędzy pozwaną a ZWPA SA nie odniosła żadnego skutku wobec braku zatwier-
dzenia jej przez Ministra Gospodarki i braku przekazania środków na jej realizację.

Od powyższego wyroku powodowie wnieśli apelacje, zarzucając naruszenie:
1) art. 32 Konstytucji RP w związku z ustawą z dnia 26 listopada 1998 r. o dostoso-
waniu górnictwa i węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki
rynkowej, polegające na nierównym traktowaniu powodów w porównaniu z innymi
górnikami przebywającymi na urlopach górniczych; 2) art. 9 § 2 k.p., poprzez jego
niezastosowanie i przyjęcie za podstawę niekorzystnych dla powodów uregulowań
prawnych; 3) art. 231 k.p. poprzez jego niezastosowanie i błędną wykładnię; 4) prze-
pisów ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamien-
nego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej: a) art. 1 pkt 8 ppkt b,
poprzez jego niezastosowanie, b) art. 3 w związku z rozporządzeniem Rady Mini-
strów z dnia 27 kwietnia 1999 r. w sprawie wykazu przedsiębiorstw górniczych, po-
przez jego niezastosowanie, c) art. 12, poprzez jego niezastosowanie, d) art. 19 ust.
1 pkt 2 lit. c w związku z § 1 pkt 26 Protokołu dodatkowego nr 9 z dnia 17 sierpnia
1998 r. do układu zbiorowego z 21 grudnia 1991 r., poprzez jego niezastosowanie, e)
art. 21, poprzez jego niezastosowanie, 5) art. 4 § 11 umowy z dnia 1 marca 2001 r.,
poprzez jego niezastosowanie. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono również naru-
szenie przepisów postępowania cywilnego, a mianowicie art. 316 § 1 k.p.c., poprzez
jednostronną ocenę istniejącego stanu rzeczy w chwili zamknięcia rozprawy i rozwa-
żenie argumentów tylko strony pozwanej. Powodowie wnieśli o zmianę zaskarżone-
go wyroku w części oddalającej powództwo i uwzględnienie ich roszczeń, ewentual-
nie o uchylenie wyroku celem ponownego rozpoznania sprawy przez Sąd pierwszej
instancji.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy wyrokiem z
15 lutego 2007 r. [...] oddalił apelacje powodów. Sąd Okręgowy podzielił w całości
ustalenia faktyczne i oceny prawne Sądu Rejonowego. W szczególności Sąd Okrę-
gowy podkreślił, że powodowie posiadali status pracowników w rozumieniu Kodeksu
pracy tylko i wyłącznie do czasu zakończenia bytu prawnego ich pracodawcy, czyli
ZWPA SA, natomiast okres urlopu górniczego przypadający po tej dacie był trakto-
wany jak okres zatrudnienia jedynie na potrzeby związane ze świadczeniami z ubez-
pieczenia społecznego. Sąd Okręgowy przyjął, że ustawodawca stworzył swoistą
,,fikcję prawną" pozostawania w stosunku pracy tych pracowników przedsiębiorstw
górniczych, których pracodawcy ulegli likwidacji, ale tylko w pewnych, ustawowo
określonych granicach. Poza uprawnieniami z ubezpieczenia społecznego dotyczyło
to tylko wyraźnie przewidzianych w ustawie świadczeń. Tych wyjątków nie można
traktować rozszerzająco. Sąd drugiej instancji wyraził pogląd, że nie narusza zasady
równego traktowania odmienne uregulowanie sytuacji osób przebywających na urlo-
pach górniczych w czynnych kopalniach oraz osób, których pracodawca uległ likwi-
dacji bez wskazania następcy prawnego. W tym ostatnim przypadku powinno dojść -
najpóźniej z chwilą zakończenia likwidacji - do rozwiązania stosunków pracy. Usta-
wodawca jednak uprzywilejował w szczególny sposób górników przebywających na
urlopach górniczych w zlikwidowanych kopalniach, wprowadzając fikcję prawną kon-
tynuowania zatrudnienia w już zlikwidowanym - a więc nieistniejącym ani faktycznie,
ani prawnie - przedsiębiorstwie górniczym. Miał zatem prawo uczynić to na określo-
nych przez siebie warunkach. Zamiast przerwania urlopu górniczego i rozwiązania z
nimi stosunków pracy (z powodu likwidacji pracodawcy), ustawodawca zachował
pewne uprawnienia (urlop górniczy pozwalający na osiągnięcie wieku uprawniające-
go do otrzymania emerytury). Tym samym zezwolił na kontynuowanie przebywania
tych pracowników na urlopie górniczym, mimo likwidacji ich pracodawcy, oraz za-
pewnił im określone świadczenia. Sąd Okręgowy uznał, że powodowie przeszli na
emerytury bezpośrednio z urlopów górniczych, nie pozostając bezpośrednio wcze-
śniej w stosunku pracy w rozumieniu Kodeksu pracy. Ich pracodawca, który mógłby
ewentualnie być zobowiązany do wypłacenia odprawy emerytalnej, uległ likwidacji
jeszcze przed nabyciem przez powodów jakichkolwiek praw do odprawy i nie pozo-
stał po nim żaden następca prawny. Sąd Okręgowy zaznaczył również, że zgodnie z
delegacją zawartą w art. 31 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r., Minister Gospodarki
był upoważniony do wyznaczenia jednostki organizacyjnej zobowiązanej do wypła-
cenia świadczeń byłym pracownikom ZWPA SA. Zgodnie z tym przepisem Minister
Gospodarki mógł wskazać jednostkę organizacyjną, która przejmowała obowiązki
likwidowanego przedsiębiorstwa górniczego w zakresie wypłacania świadczeń zwią-
zanych z restrukturyzacją zatrudnienia. W ustawie tej nie przewidziano jednak moż-
liwości likwidacji kopalni poprzez jej upadłość, przez co Sąd Okręgowy uznał, że w
tym przypadku minister przekroczył granice delegacji ustawowej.
Skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego wniósł powód Ryszard G.,
zaskarżając wyrok ten w części dotyczącej oddalenia wniesionej przez niego apela-
cji. Jako podstawę skargi kasacyjnej skarżący wskazał naruszenie prawa mate-
rialnego, a mianowicie: 1) naruszenie art. 64 ust. 2 Konstytucji RP w związku z art.
32 Konstytucji RP, poprzez ich niezastosowanie i odmówienie powodowi ochrony
majątkowego prawa do odprawy emerytalnej, podczas gdy wszyscy emeryci pracują-
cy niegdyś w przedsiębiorstwach górniczych objętych ponadzakładowym układem
zbiorowym pracy, mając takie samo prawo do odprawy emerytalnej, powinni mieć
zapewnioną równą ochronę tego prawa, albowiem nakaz ten wynika zarówno z art.
32, jak i art. 64 ust. 2 Konstytucji RP, zwłaszcza że ustawa z dnia 26 listopada 1998
r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach go-
spodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych
(Dz.U. Nr 162, poz. 1112) zapewnia wszystkim górnikom będącym na urlopach gór-
niczych te same prawa - bez względu na to, czy kopalnia, w której pracowali przed
urlopem górniczym, została całkowicie zlikwidowana, czy też objęta była tylko re-
strukturyzacją zatrudnienia; 2) naruszenie art. 9 § 1 k.p., poprzez jego niezastosowa-
nie i pominięcie uregulowań prawnych zawartych w Układzie Zbiorowym Pracy dla
Pracowników Zakładów Górniczych z dnia 21 grudnia 1991 r., którego postanowie-
niami objęty jest powód wobec postanowień Protokołu dodatkowego z dnia 17 sierp-
nia 1998 r. do Układu Zbiorowego Pracy dla Pracowników Zakładów Górniczych z
dnia 21 grudnia 1991 r., a który to Układ Zbiorowy Pracy w art. 17 pkt 4 gwarantuje
powodowi jednorazową odprawę pieniężną w związku z rozwiązaniem stosunku
pracy i nabyciem prawa do emerytury; 3) naruszenie art. 231 § 1 k.p., poprzez jego
błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na uznaniu, że wobec nie-
przejęcia przez stronę pozwaną majątku zlikwidowanego ZWPA SA strona pozwana
nie stała się następcą prawnym dla byłych pracowników zlikwidowanej Spółki, pod-
czas gdy - zdaniem skarżącego - przepis ten stanowi, że następstwo prawne dotyczy
przejęcia zakładu lub jego części w dotychczasowych stosunkach pracy i powstaje z
mocy prawa, zwłaszcza że z okoliczności sprawy wynika, iż strona pozwana przejęła
obowiązki dotychczasowego pracodawcy powoda - ZWPA SA - polegające, między
innymi, na przekazywaniu w imieniu powoda w trakcie trwania urlopu górniczego,
poza świadczeniem górniczym i innymi wymienionymi w art. 22 powołanej ustawy
górniczej, należności do urzędu skarbowego, do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
wystawianiu na koniec roku rozliczeniowego druków PIT-11, wystawieniu powodowi
po zakończeniu urlopu górniczego świadectwa pracy, przekazaniu dokumentów po-
woda do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych celem wypłaty świadczeń emerytalnych,
które to czynności nie były wymienione ani w ustawie, ani w rozporządzeniu Ministra
Gospodarki z dnia 2 kwietnia 2001 r. w sprawie wyznaczenia jednostki organizacyj-
nej, która przejmie obowiązek wypłacania świadczeń związanych z restrukturyzacją
zatrudnienia w Zakładzie Wydobywczo-Przeróbczym Antracytu SA (Dz.U. Nr 32, poz.
370), a do których wykonania jest uprawniony i zobowiązany pracodawca na pod-
stawie art. 94 pkt 9a k .p. i art. 97 § 1 k. p.; 4) naruszenie art. 1 ust. 8 pkt b w związku
z art. 21 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamien-
nego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych
uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych, poprzez ich niezastosowanie i błędną
wykładnię, mimo istniejących ku temu przesłanek wynikających z dokonanych przez
Sąd ustaleń, a mianowicie tego, że powód w dniu 31 grudnia 1997 r. był zatrudniony
w kopalni całkowicie likwidowanej, gdyż pracował w ZWPA SA w upadłości nieprze-
rwanie do 30 kwietnia 1998 r., a od 1 maja 1998 r. do 28 lutego 2001 r. przebywał na
urlopie górniczym, oraz bezpodstawne przyjęcie, że powód nie był pracownikiem w
rozumieniu Kodeksu pracy, podczas gdy wobec istniejących w sprawie ustaleń do
powoda zastosowanie mają przepisy ustawy górniczej, w świetle której powód, mimo
przeprowadzonej upadłości jego zakładu pracy, był nadal pracownikiem przebywają-
cym na urlopie górniczym i pozostającym w stosunku pracy do czasu zakończenia
urlopu górniczego i przejścia na emeryturę; 5) naruszenie art. 3 ustawy z dnia 26
listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w
warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin
górniczych w związku z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 1999 r.
w sprawie wykazu przedsiębiorstw górniczych i przedsiębiorstw robót górniczych
(Dz.U. Nr 38, poz. 362), poprzez ich niezastosowanie, mimo że z przepisów tych - w
szczególności z załącznika nr 1 do rozporządzenia - wprost wynika, że ZWPA SA w
upadłości jest przedsiębiorstwem górniczym w rozumieniu ustawy górniczej z dnia 26
listopada 1998 r., której postanowienia mają zastosowanie zarówno wobec tej jed-
nostki górniczej, jak i jej pracowników w związku treścią art. 19 ust. 1 pkt 1 powołanej
ustawy; 6) art. 22 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla
kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczegól-
nych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych, poprzez jego błędną wykładnię i
niewłaściwe zastosowanie, polegające na przyjęciu, że skoro przepis ten nie wy-
szczególnia odprawy emerytalnej jako świadczenia, do którego uprawniony jest gór-
nik przebywający na urlopie górniczym, to strona pozwana nie jest obowiązana do jej
zapłaty jako jednostka wskazana przez Ministra Gospodarki do wypłaty jedynie
świadczeń związanych z restrukturyzacją zatrudnienia w ZWPA SA, podczas gdy
przepis ten stanowi, że w okresie korzystania z urlopu górniczego pracownik otrzy-
muje wymienione w tym przepisie świadczenia, a tymczasem prawo do odprawy
emerytalnej powstaje z chwilą zakończenia urlopu górniczego i rozwiązania stosunku
pracy oraz nabycia prawa do emerytury, dlatego nie jest związane z urlopem górni-
czym i nie mogło być wymienione w pakiecie świadczeń wypłacanych w okresie
urlopu górniczego, ponadto to Układ Zbiorowy Pracy, a nie ustawa, jest dla powoda
źródłem prawa do odprawy emerytalnej; 7) naruszenie art. 31 ustawy z dnia 26 listo-
pada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w wa-
runkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin
górniczych, poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające
na bezpodstawnym przyjęciu, że Minister Gospodarki przekroczył ustawowe upraw-
nienia, wyznaczając pozwaną do realizacji świadczeń związanych z urlopem górni-
czym, wobec braku w ustawie regulacji o likwidacji przedsiębiorstwa górniczego w
drodze upadłości, podczas gdy w rozdziale 4 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. (w
art. 19) przewidziano, że postanowienia tego rozdziału dotyczą przedsiębiorstw gór-
niczych i przedsiębiorstw robót górniczych postawionych w stan likwidacji lub upadło-
ści albo w przypadku konieczności zmniejszenia zatrudnienia, a zatem lakoniczne i
niepoparte ,,żadnym wnikliwym uzasadnieniem wnioski Sądu w tym zakresie są
błędne".

Jako okoliczność uzasadniającą potrzebę rozpoznania skargi kasacyjnej skar-
żący przedstawił istotne zagadnienie prawne, a mianowicie, czy przedsiębiorstwo
górnicze wskazane przez Ministra Gospodarki na podstawie art. 31 ustawy z dnia 26
listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w
warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin
górniczych do wypłaty świadczeń wynikających z art. 22 tej ustawy jest z mocy
prawa następcą prawnym w dotychczasowych stosunkach pracy na zasadzie art. 231
§ 1 k.p. wobec pracowników górnictwa objętych restrukturyzacją zatrudnienia, któ-
rych przedsiębiorstwo w trakcie trwania urlopu górniczego zostało zlikwidowane w
drodze upadłości, a mimo to przebywających na urlopach górniczych i pozostających
nadal w stosunku pracy do czasu przejścia na emeryturę.
Ponadto skarżący zwrócił uwagę na potrzebę wykładni art. 231 § 1 k.p. w
kontekście art. 21 ustawy o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego, które wy-
wołują poważne wątpliwości w związku z ich interpretacją przez Sądy obu instancji, z
uwagi na brak w ustawie bezpośrednich i jednoznacznych regulacji dotyczących na-
stępstwa prawnego po stronie pracodawcy wobec górników przebywających na urlo-
pach górniczych mimo całkowitego zlikwidowania ich kopalni. Skarżący wniósł o
uchylenie i zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie apelacji powoda.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną pełnomocnik pozwanej Spółki, wnosząc o
oddalenie skargi, podkreślił, że zakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla Pracowników
ZWPA SA przestał obowiązywać z chwilą utraty bytu prawnego przez pracodawcę,
ponieważ przestał istnieć podmiot, który był jego stroną i adresatem. Strona pozwana
była tylko płatnikiem określonych w ustawie z dnia 26 listopada 1998 r. świadczeń,
wyznaczonym rozporządzeniem Ministra Gospodarki, które wypłacała ze środków jej
przekazywanych, ponieważ gdyby tego nie wykonywała, powód w okresie przebywa-
nia na urlopie górniczym nie otrzymywałby przysługujących mu świadczeń, a po jego
zakończeniu nie przeszedłby na emeryturę, gdyż nie mógłby otrzymać stosownych
dokumentów.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw, choć argumentacja
prawna przedstawiona przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego orzecze-
nia jest częściowo nietrafna. Podstawowym założeniem zaskarżonego wyroku jest
ustalenie faktyczne i ocena prawna, że pozwana Spółka nie była pracodawcą powo-
da w chwili, gdy bezpośrednio po zakończeniu urlopu górniczego przechodził on na
emeryturę. Nie była również ani ogólnym następcą prawnym zlikwidowanego - po
zakończeniu postępowania upadłościowego - byłego, ostatniego, pracodawcy powo-
da, czyli Zakładu Wydobywczo-Przeróbczego Antracytu SA w W., ani jej ewentualne
następstwo prawne nie wynikało z czynności prawnej (umowy) lub z aktu władczego
(np. z rozporządzenia Ministra Gospodarki), ani też nie można przyjąć, że doszło do
przejścia zakładu pracy powoda, czyli Zakładu Wydobywczo-Przeróbczego Antracytu
SA w W., na pozwaną Spółkę jako nowego pracodawcę w rozumieniu art. 231 k.p.
Tego rodzaju założenie sprowadzało się w istocie do przyjęcia przez Sąd Okręgowy
braku po stronie pozwanej legitymacji materialnej biernej co do zobowiązania doty-
czącego wypłaty odprawy emerytalnej na rzecz powoda. Sąd Okręgowy przyjął bo-
wiem, i jest to trafne założenie, że roszczenie o odprawę emerytalną - czy to na pod-
stawie przepisów ogólnych, powszechnie obowiązujących (art. 921 k.p.), czy to na
podstawie odpowiednich postanowień układu zbiorowego pracy jako autonomicz-
nego źródła prawa pracy (art. 9 § 1 k.p.) - przysługuje pracownikowi jedynie w sto-
sunku do pracodawcy (byłego pracodawcy) lub ewentualnie następcy prawnego by-
łego pracodawcy, a nie w stosunku do jakiegokolwiek innego podmiotu prawnego,
choćby podmiot ten został zgodnie z prawem wskazany jako jednostka organizacyjna
przejmująca obowiązek wypłacania pewnych świadczeń za postawionego w stan
upadłości lub likwidowanego pracodawcę.
Nie można się zgodzić z poglądem Sądu Okręgowego, że powodowi nie przy-
sługuje odprawa emerytalna tylko z tej przyczyny, że doszło do całkowitej likwidacji
przedsiębiorstwa górniczego, które było jego ostatnim pracodawcą. Likwidacja
przedsiębiorstwa górniczego będącego pracodawcą nie oznacza, że zobowiązania
zlikwidowanego przedsiębiorstwa górniczego nie mogły przejść (i nie przeszły) na
inny podmiot. Ustalenie, kto jest następcą prawnym zlikwidowanego i wykreślonego z
rejestru przedsiębiorców Zakładu Wydobywczo-Przeróbczego Antracytu SA w W.
jako przedsiębiorstwa górniczego, zobowiązanym do wypłacenia powodowi odprawy
emerytalnej w związku z przejściem na emeryturę, wymagałoby szczegółowego
przeanalizowania procesu likwidacji Zakładu Wydobywczo-Przeróbczego Antracytu
SA w W., jaki nastąpił po zakończeniu postępowania upadłościowego. Ustaleń takich
nie można jednak czynić w postępowaniu kasacyjnym, które służy jedynie weryfikacji
prawidłowości (zgodności z prawem) zaskarżonego orzeczenia sądu drugiej instan-
cji. Teza Sądu Okręgowego, zgodnie z którą po likwidacji Zakładu Wydobywczo-
Przeróbczego Antracytu SA w W. i wykreśleniu tej Spółki z rejestru przedsiębiorstw
powód pozostawał jedynie w ,,fikcyjnym stosunku pracy" i w chwili zakończenia
urlopu górniczego nie miał już żadnego pracodawcy, może być uznana za kontro-
wersyjną, ponieważ - jak wynika z ustaleń Sądu Rejonowego - Spółka ta została zli-
kwidowana i wykreślona z rejestru przedsiębiorców w dniu 18 czerwca 2001 r., czyli
po przejściu powoda na emeryturę, co nastąpiło 1 marca 2001 r. Jednak podważenie
tej tezy nie miałoby wpływu na ocenę co do nieskuteczności skargi kasacyjnej, po-
nieważ podstawowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy miało ustalenie Sądu
Okręgowego, że pozwana Spółka nie była pracodawcą powoda ani w chwili jego
przejścia na urlop górniczy, ani w chwili zakończenia tego urlopu i przejścia powoda
na emeryturę, i nie jest również następcą prawnym zlikwidowanego Zakładu Wydo-
bywczo-Przeróbczego Antracytu SA w W. Do powyższych, wstępnych, założeń na-
leży odnieść ocenę zasadności zarzutów sformułowanych w skardze kasacyjnej.
1. Nie można podzielić stanowiska skarżącego, że w wyniku oddalenia po-
wództwa o odprawę emerytalną - błędnie skierowanego w stosunku do podmiotu,
który ani nie był pracodawcą powoda w chwili jego przejścia na emeryturę, ani nie
może być uznany za następcę prawnego postawionego w stan upadłości, a następ-
nie zlikwidowanego pracodawcy powoda - doszło do naruszenia art. 64 ust. 2 Kon-
stytucji RP w związku z art. 32 Konstytucji RP, poprzez ich niezastosowanie i odmó-
wienie powodowi ochrony przysługującego mu prawa majątkowego do odprawy eme-
rytalnej. Powodowi należy się odprawa emerytalna - ale nie od tego podmiotu, który
został pozwany w sprawie zakończonej wydaniem zaskarżonego wyroku. Formułując
ten zarzut skarżący powołuje się na argument, że wszyscy emeryci pracujący nie-
gdyś w przedsiębiorstwach górniczych objętych ponadzakładowym Układem Zbioro-
wym Pracy, mając takie samo prawo do odprawy emerytalnej, powinni mieć zapew-
nioną równą ochronę tego prawa, co wynika zarówno z art. 32, jak i z art. 64 ust. 2
Konstytucji RP. Jest to argument słuszny, jednak odprawa emerytalna przysługuje
przechodzącym na emeryturę pracownikom przedsiębiorstw górniczych od praco-
dawcy (byłego pracodawcy) lub od następcy prawnego byłego pracodawcy. W roz-
poznawanej sprawie przyjęto, że pozwana Spółka nie spełnia tych przymiotów - nie
była bowiem pracodawcą powoda w chwili jego przejścia na emeryturę ani nie jest
następcą prawnym pod tytułem ogólnym lub szczególnym byłego (zlikwidowanego)
pracodawcy powoda. Argument skarżącego, że naruszono przepisy Konstytucji
zwłaszcza dlatego, że ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa
węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz
szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych (Dz.U. Nr 162, poz. 1112)
zapewnia wszystkim górnikom będącym na urlopach górniczych te same prawa - bez
względu na to, czy kopalnia, w której pracowali przed urlopem górniczym, została
całkowicie zlikwidowana, czy też objęta była tylko restrukturyzacją zatrudnienia - jest
o tyle chybiony, że ustawa ta nie regulowała w jakikolwiek sposób uprawnień pra-
cowników restrukturyzowanych przedsiębiorstw górniczych do odpraw emerytalnych
w związku z ich przejściem na emeryturę. Prawo do odprawy emerytalnej przysługuje
pracownikom przechodzącym na emeryturę albo na podstawie przepisów ogólnych,
powszechnie obowiązujących (art. 921 k.p.), albo na podstawie przepisów szczegól-
nych (np. ustaw regulujących odrębnie, poza Kodeksem pracy, stosunki zatrudnienia
poszczególnych kategorii pracowników, czyli tzw. pragmatyk), albo na podstawie po-
stanowień zawartych w tzw. autonomicznych źródłach prawa pracy (np. w układach
zbiorowych pracy). Odprawa emerytalna przysługuje pracownikowi przechodzącemu
na emeryturę nie abstrakcyjnie, lecz od pracodawcy, u którego pracownik przecho-
dzący na emeryturę był zatrudniony w chwili przejścia na emeryturę, ewentualnie od
jego następcy prawnego. Sąd Okręgowy ustalił i ocenił, że strona pozwana nie była
pracodawcą powoda ani 28 lutego 2001 r., kiedy kończył mu się urlop górniczy, ani 1
marca 2001 r., kiedy powód nabył prawo do emerytury. W tych okolicznościach od-
mowa zasądzenia od strony pozwanej na rzecz powoda odprawy emerytalnej nie
może naruszać ani art. 32, ani art. 64 ust. 2 Konstytucji RP.
2. Z przytoczonych wyżej przyczyn nie można podzielić zarzutu skargi kasa-
cyjnej dotyczącego naruszenia art. 9 § 1 k.p. Sąd Okręgowy nie pominął bowiem
uregulowań prawnych zawartych w Układzie Zbiorowym Pracy dla Pracowników Za-
kładów Górniczych z dnia 21 grudnia 1991 r., którego postanowieniami objęty został
powód na podstawie postanowień Protokołu dodatkowego z dnia 17 sierpnia 1998 r.,
a w szczególności art. 17 pkt 4 Układu Zbiorowego Pracy, który gwarantuje pracow-
nikom jednorazową odprawę pieniężną w związku z rozwiązaniem stosunku pracy i
nabyciem prawa do emerytury. Układ Zbiorowy Pracy gwarantował odprawę emery-
talną pracownikom od pracodawcy, a nie abstrakcyjnie, w ogóle, od kogokolwiek, od
jakiegokolwiek podmiotu, także takiego, który pracodawcą nie był i nie jest oraz nie
przejął obowiązków pracodawcy dotyczących wypłaty odprawy emerytalnej. Doma-
ganie się od pozwanej Spółki odprawy emerytalnej na podstawie postanowień
Układu Zbiorowego Pracy musiałoby zostać poprzedzone wykazaniem, że pozwana
jest osobą zobowiązaną do wypłaty tej odprawy, czego powodowi wykazać się nie
udało.
3. Wyznaczenie strony pozwanej jako jednostki organizacyjnej, która przejęła
obowiązek wypłacania świadczeń związanych z restrukturyzacją zatrudnienia w Za-
kładzie Wydobywczo-Przeróbczym Antracytu SA w W. - co nastąpiło aktem wład-
czym w postaci wydania przez Ministra Gospodarki rozporządzenia z dnia 2 kwietnia
2001 r. (Dz.U. Nr 32, poz. 370) - nie może być traktowane jako równoznaczne z
przejściem zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę w rozumieniu art.
231 k.p. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 kwietnia 2001 r., wydane na
podstawie art. 31 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla
kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczegól-
nych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych, przewidywało jedynie, że wyzna-
cza się Spółkę Restrukturyzacji Kopalń SA jako jednostkę organizacyjną zobowiąza-
ną do wypłacania świadczeń wynikających z uprawnień, o których mowa w rozdziale
4 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r., byłym pracownikom Zakładu Wydobywczo-
Przeróbczego Antracytu SA w W. Wśród tych uprawnień nie ma odprawy emerytal-
nej. Warunkiem uznania, że doszło do przejścia zakładu pracy lub jego części na
innego pracodawcę jest faktyczne przejęcie zakładu pracy lub jego części, co powin-
no polegać bądź na przejęciu majątku (części majątku) lub chociaż tylko zadań (czę-
ści zadań) byłego pracodawcy. Sąd Okręgowy wykluczył, aby w związku z wydaniem
przez Ministra Gospodarki rozporządzenia z dnia 2 kwietnia 2001 r. doszło do prze-
jęcia przez pozwaną Spółkę majątku albo zadań produkcyjnych zlikwidowanego cał-
kowicie Zakładu Wydobywczo-Przeróbczego Antracytu SA w W. Nie było więc prze-
jęcia choćby części zakładu pracy czy to w ujęciu majątkowym, czy tylko funkcjonal-
nym.
Skarżący zarzuca naruszenie art. 231 § 1 k.p. kwestionując błędne (jego zda-
niem) założenie Sądu Okręgowego, że wobec nieprzejęcia jakiejkolwiek części ma-
jątku zlikwidowanego ZWPA SA pozwana Spółka nie stała się następcą prawnym dla
byłych pracowników ZWPA SA, podczas gdy następstwo prawne dotyczy przejęcia
zakładu lub jego części w dotychczasowych stosunkach pracy i powstaje z mocy
prawa. W związku z tym zarzutem skarżący argumentuje, że strona pozwana prze-
jęła niektóre obowiązki dotychczasowego pracodawcy powoda, czyli ZWPA SA, po-
legające, między innymi, na przekazywaniu w imieniu powoda w trakcie trwania
urlopu górniczego, poza świadczeniami górniczymi wymienionymi w art. 22 ustawy z
dnia 26 listopada 1998 r., należności do urzędu skarbowego i do Zakładu Ubezpie-
czeń Społecznych, na wystawianiu na koniec roku rozliczeniowego druków PIT-11,
wystawieniu powodowi po zakończeniu urlopu górniczego świadectwa pracy, przeka-
zaniu dokumentów powoda do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych celem wypłaty
świadczeń emerytalnych, które to czynności nie były wymienione ani w ustawie z
dnia 26 listopada 1998 r., ani w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 2 kwiet-
nia 2001 r. w sprawie wyznaczenia jednostki organizacyjnej, która przejmie obowią-
zek wypłacania świadczeń związanych z restrukturyzacją zatrudnienia w Zakładzie
Wydobywczo-Przeróbczym Antracytu SA, a do których wykonania jest uprawniony i
zobowiązany pracodawca na podstawie art. 94 pkt 9a k.p. i art. 97 § 1 k.p.
Ocena, że doszło do przejścia części zakładu pracy na nowego pracodawcę
(art. 231 k.p.), zależy od ustalenia, że przejął on w faktyczne władanie część zadania
lub zadań stanowiących placówkę zatrudnienia, a więc w zakresie pozwalającym na
wykonywanie obowiązków pracowniczych (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 wrze-
śnia 2006 r., I PK 75/06, OSNP 2007 nr 17-18, poz. 250). Wyznaczenie pozwanej
(Spółki Restrukturyzacji Kopalń SA) jako jednostki organizacyjnej zobowiązanej do
wypłacania świadczeń wynikających z uprawnień, o których mowa w rozdziale 4
ustawy z dnia 26 listopada 1998 r., byłym pracownikom Zakładu Wydobywczo-Prze-
róbczego Antracytu SA nie może być potraktowane jako przejście zakładu pracy lub
jego części na innego pracodawcę w tym rozumieniu. Nie było to przejęcie zadań
stanowiących placówkę zatrudnienia, umożliwiających wykonywanie obowiązków
pracowniczych. Było to jedynie nałożenie przez organ władzy wykonawczej, w opar-
ciu o art. 31 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r., pewnych ściśle określonych obo-
wiązków. Przepis ten przewidywał, że w przypadku likwidacji przedsiębiorstwa górni-
czego albo przedsiębiorstwa robót górniczych obowiązek wypłacania świadczeń, o
których mowa w art. 22 i art. 23 ustawy, oraz rent wyrównawczych przejmuje jed-
nostka organizacyjna wskazana przez ministra właściwego do spraw gospodarki, w
drodze rozporządzenia, w terminie miesiąca od dnia zakończenia likwidacji; wydając
rozporządzenie minister właściwy do spraw gospodarki miał wziąć pod uwagę możli-
wość sprawnej realizacji obowiązku nałożonego na tę jednostkę. Gdyby rzeczywiście
doszło w jakikolwiek sposób do przejścia zakładu pracy powoda lub jego części na
pozwaną Spółkę jako innego pracodawcę na podstawie art. 231 k.p., to nie było po-
trzeby wydawania przez Ministra Gospodarki rozporządzenia wyznaczającego po-
zwaną do wypłacania świadczeń związanych z restrukturyzacją zatrudnienia w Za-
kładzie Wydobywczo-Przetwórczym Antracytu SA. Wydanie tego rozporządzenia
jednoznacznie świadczy o tym, że bez jego wydania strona pozwana nie byłaby zo-
bowiązana do wykonywania żadnych obowiązków w stosunku do powoda jako byłe-
go pracownika Zakładu Wydobywczo-Przeróbczego Antracytu SA.
Jeżeli nawet niektóre czynności jednostki organizacyjnej wyznaczonej do wy-
płacania świadczeń wynikających z uprawnień, o których mowa w rozdziale 4 ustawy
z dnia 26 listopada 1998 r., np. odprowadzanie zaliczek na podatek dochodowy do
urzędu skarbowego albo składek na ubezpieczenia społecznego do Zakładu Ubez-
pieczeń Społecznych, wystawianie na koniec roku rozliczeniowego druków PIT-11,
nie były objęte bezpośrednio ani ustawą z dnia 26 listopada 1998 r., ani rozporzą-
dzeniem Ministra Gospodarki z dnia 2 kwietnia 2001 r., to obowiązek ich podjęcia
wynikał z innych przepisów; obciążały one tę jednostkę jako płatnika świadczeń wy-
nikających z art. 22 ustawy o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjo-
nowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i za-
daniach gmin górniczych. Inaczej mówiąc, kto wypłacał świadczenie socjalne, ten
miał obowiązek - jako płatnik - odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy i składki
na ubezpieczenie społeczne, a także wystawić druk PIT-11. Z czynności tych nie wy-
nika w żaden sposób, aby można było przypisać stronie pozwanej przymiot następcy
prawnego byłego zlikwidowanego pracodawcy powoda, zobowiązanego do wypłaty
odprawy emerytalnej. To samo można odnieść do wystawienia przez stronę pozwa-
ną powodowi świadectwa pracy oraz przekazania do ZUS stosownej dokumentacji w
celu ustalenia prawa do emerytury i wypłaty świadczeń emerytalnych. Są to bowiem
czynności o charakterze technicznym.
Następstwa prawnego, o jakim stanowi art. 231 k.p., nie można też wyprowa-
dzać z ustalonego przez Sąd Okręgowy faktu, że umową z dnia 1 marca 2001 r.
strona pozwana zakupiła Przedsiębiorstwo Państwowe W. Kopalnie Węgla Kamien-
nego w likwidacji i z chwilą zawarcia tej umowy wstąpiła we wszystkie prawa i obo-
wiązki zakupionego przedsiębiorstwa. Ustalenie to - w powiązaniu z tym, że rozpo-
rządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 24 lipca 2000 r. (Dz.U. Nr 61, poz. 714) wy-
znaczono Przedsiębiorstwo Państwowe W. Kopalnie Węgla Kamiennego w likwidacji
jako jednostkę organizacyjną zobowiązaną do wypłacania świadczeń wynikających z
uprawnień, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o do-
stosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospo-
darki rynkowej, dla byłych pracowników Zakładu Wydobywczo-Przeróbczego Antra-
cytu SA w upadłości, prowadzi jedynie do wniosku, że przedstawione powyżej roz-
ważania dotyczące niemożliwości przypisania stronie pozwanej przymiotu następcy
prawnego Zakładu Wydobywczo-Przeróbczego Antracytu SA są aktualne także w
odniesieniu do stanu faktycznego i prawnego sprzed wydania rozporządzenia Mini-
stra Gospodarki z dnia 2 kwietnia 2001 r. (Dz.U. Nr 32, poz. 370). Gdyby nabycie
przez stronę pozwaną przedsiębiorstwa PP WKWK oznaczało wejście w obowiązki
pracodawcy względem pracowników upadłego Zakładu Wydobywczo-Przeróbczego
Antracytu SA, nie musiałoby być wydawane kolejne po rozporządzeniu Ministra Go-
spodarki z dnia 24 lipca 2000 r. rozporządzenie z dnia 2 kwietnia 2001 r. (Dz.U. Nr
32, poz. 370). Zlikwidowane Przedsiębiorstwo Państwowe W. Kopalnie Węgla Ka-
miennego nie było następcą prawnym upadłego Zakładu Wydobywczo-Przeróbczego
Antracytu SA, bo gdyby było, Minister Gospodarki nie musiałby wydawać rozporzą-
dzenia z dnia 2 kwietnia 2001 r. wyznaczającego stronę pozwaną jako jednostkę or-
ganizacyjną, która miała przejąć obowiązek wypłacania świadczeń związanych z re-
strukturyzacją zatrudnienia w Zakładzie Wydobywczo-Przetwórczym Antracytu SA.
4. Zarzut naruszenia ,,art. 1 ust. 8 pkt b" w związku z art. 21 ustawy z dnia 26
listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w
warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin
górniczych jest niezrozumiały nie tylko dlatego, że ustawa ta nie zawiera jednostki
redakcyjnej, którą można byłoby zakwalifikować jako ,,art. 1 ust. 8 pkt b", ale także z
tej przyczyny, że nie wiadomo, co skarżący ma na myśli zarzucając Sądowi Okręgo-
wemu ,,bezpodstawne przyjęcie, że powód był pracownikiem w rozumieniu Kodeksu
pracy, podczas gdy wobec istniejących w sprawie ustaleń do powoda zastosowanie
mają przepisy ustawy górniczej, w świetle której powód, mimo przeprowadzonej upa-
dłości jego zakładu pracy, był nadal pracownikiem przebywającym na urlopie górni-
czym i pozostającym w stosunku pracy do czasu zakończenia urlopu górniczego i
przejścia na emeryturę". Powód był niewątpliwie pracownikiem przedsiębiorstwa gór-
niczego, do którego miały zastosowanie przepisy ustawy o dostosowaniu górnictwa
węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz
szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych. W sprawie prawomocnie
zakończonej zaskarżonym wyrokiem nie chodziło jednak o wynikające z tej ustawy
uprawnienia powoda jako pracownika kopalni całkowicie zlikwidowanej, lecz o od-
prawę emerytalną, której przepisy tej ustawy w żaden sposób nie regulowały. Z
ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego, przejętych w całości przez Sąd Okręgowy,
wynika, że powód miał formalnie pracodawcę aż do chwili przejścia na emeryturę.
Sąd Rejonowy ustalił, że postanowieniem z 11 marca 1998 r. została ogłoszona upa-
dłość ZWPA SA w W., a następnie postanowieniem z 23 stycznia 2001 r. stwierdzo-
no ukończenie postępowania upadłościowego w stosunku do ZWPA SA w W. We-
dług ustaleń Sądu, Spółka ta została zlikwidowana i wykreślona z rejestru przedsię-
biorców w dniu 18 czerwca 2001 r. Tymczasem powód przeszedł na emeryturę z
dniem 1 marca 2001 r., czyli przed formalnym wykreśleniem ZWPA SA w W. z reje-
stru przedsiębiorców. W rozpoznawanej sprawie chodziło jedynie o ustalenie, czy
pozwana Spółka Restrukturyzacji Kopalń SA jest następcą prawnym zlikwidowanego
Zakładu Wydobywczo-Przetwórczego Antracytu SA i czy w związku z tym ciąży na
niej obowiązek wypłacenia powodowi należnej mu odprawy emerytalnej. Ponieważ
ustalenie tej kwestii było negatywne, zarówno wyrok oddalający powództwo, jak i
wyrok oddalający apelację, nie naruszają przytoczonych przepisów ustawy z dnia 26
listopada 1998 r.
5. Zarzut dotyczący naruszenia art. 3 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o do-
stosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospo-
darki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych ,,w
związku" z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 1999 r. w sprawie
wykazu przedsiębiorstw górniczych i przedsiębiorstw robót górniczych (Dz.U. Nr 38,
poz. 362), jest nietrafny choćby z tej przyczyny, że nikt w rozpoznawanej spra-
wie nie kwestionował tego, iż Zakład Wydobywczo-Przetwórczy Antracytu SA w upa-
dłości był przedsiębiorstwem górniczym w rozumieniu tej ustawy, a w związku z tym
przepisy tej ustawy miały zastosowanie do powoda w związku treścią art. 19 ust. 1
pkt 1 ustawy.

6. Zarzut naruszenia art. 22 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. jest zupełnie
nieadekwatny do roszczenia, z jakim powód wystąpił w sprawie zakończonej zaskar-
żonym wyrokiem. Przepis ten nie wymienia odprawy emerytalnej jako świadczenia,
do którego uprawniony jest górnik przebywający na urlopie górniczym w związku z
przejściem na emeryturę. Prawo do odprawy emerytalnej wynika z innych przepisów,
o czym już była mowa. Strona pozwana - jako jednostka organizacyjna wyznaczona
przez Ministra Gospodarki z dnia 2 kwietnia 2001 r. do wypłacania świadczeń zwią-
zanych z restrukturyzacją zatrudnienia w ZWPA SA - nie była obowiązana w oparciu
o to rozporządzenie do wypłacenia powodowi odprawy emerytalnej ponieważ od-
prawy tej nie regulowały przepisy rozdziału 4 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r., a
tylko tych świadczeń dotyczyło rozporządzenie Ministra Gospodarki.

7. Naruszenia art. 31 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu gór-
nictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz
szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych skarżący upatruje w bez-
podstawnym przyjęciu przez Sąd Okręgowy, że Minister Gospodarki przekroczył
ustawowe uprawnienia wyznaczając pozwaną Spółkę do realizacji świadczeń zwią-
zanych z urlopem górniczym, wobec braku w tej ustawie regulacji o likwidacji przed-
siębiorstwa górniczego w drodze upadłości, podczas gdy w rozdziale 4 ustawy z dnia
26 listopada 1998 r., a mianowicie w art. 19, wyraźnie przewidziano, że postanowie-
nia tego rozdziału dotyczą przedsiębiorstw górniczych i przedsiębiorstw robót górni-
czych postawionych w stan likwidacji lub upadłości albo w przypadku konieczności
zmniejszenia zatrudnienia. W tej sytuacji wnioski Sądu w tym zakresie są błędne.

Można zgodzić się ze stanowiskiem skarżącego, że rozporządzenia Ministra
Gospodarki z dnia 24 lipca 2000 r. (Dz.U. Nr 61, poz. 714) oraz z dnia 2 kwietnia
2001 r. (Dz.U. Nr 32, poz. 370) nie wykroczyły poza upoważnienie ustawowe z art.
31 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. Jednak błędne stanowisko Sądu Okręgowego
w tej kwestii było bez znaczenia dla prawidłowości rozstrzygnięcia sprawy, skoro
strona pozwana - według ustaleń Sądu - faktycznie wykonywała obowiązki nałożone
rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 24 lipca 2000 r. na Przedsiębiorstwo
Państwowe W. Kopalnie Węgla Kamiennego w likwidacji jako jednostkę organizacyj-
ną zobowiązaną do wypłacania świadczeń wynikających z uprawnień, o których
mowa w art. 20 ust. 1 powołanej ustawy, dla byłych pracowników ZWPA SA Z faktu
tego nie wynikało jednak następstwo prawne pozwanej w stosunku do zlikwidowane-
go byłego pracodawcy powoda.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną na pod-
stawie art. 398 14 k.p.c.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] II PK 156/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/96
2008-02-06 
[IA] II PK 153/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/95
2008-02-05 
[IA] II PK 150/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/94
2008-02-05 
[IA] II PK 148/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/93
2008-02-05 
[IA] II PK 147/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2009/7-8/88
2008-01-29 
  • Adres publikacyjny: