Ustawa offsetowa. Senat wprowadza poprawki

Ustalanie minimalnej wartości oferty offsetowej przy zakupach dla wojska - to jedna z poprawek zaproponowanych dziś podczas senackiej debaty nad ustawą dotyczącą offsetu. Przeciw poprawce jest MON.

Nowe przepisy offsetowe, czyli uchwalona przez Sejm na początku maja ustawa o niektórych umowach zawieranych w związku z realizacją zamówień o podstawowym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa, dostosowują prawo polskie do unijnego, w tym traktatu o funkcjonowaniu UE i dyrektywy dotyczącej zamówień w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa. Uwzględnia również postanowienia kodeksu offsetowego Europejskiej Agencji Obrony (EDA).

Dwie zmiany do ustawy zaproponował dziś przewodniczący senackiej komisji obrony Wojciech Skurkiewicz (PiS). Pierwsza miałaby polegać na doprecyzowaniu definicji offsetobiorcy. Natomiast zgodnie z drugą, MON miałby przy każdym postępowaniu określać minimalną wartość oferty offsetowej.

Jeszcze przed złożeniem poprawki wiceszef MON Czesław Mroczek (PO) ocenił jednak, że nie trzeba określać minimalnej wartości offsetu. Jak mówił, przy wyborze oferty w każdym postępowaniu ocenia się nie tylko cenę i jakość oferty, ale także proponowany offset. Dlatego - argumentował Mroczek - ten, kto zaproponuje offset małej wartości, skazuje się na porażkę w rywalizacji o kontrakt.

Pod koniec maja senacka komisja obrony zaproponowała do ustawy 11 poprawek zarówno legislacyjnych i doprecyzowujących, jak i merytorycznych. Zaproponowano m.in. wykreślenie przepisu dotyczącego odszkodowań za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania offsetowego, bo ustawa przewiduje w tych przypadkach kary umowne.

Komisja wnioskuje też, by doprecyzować procedurę, w przypadku gdy wprawdzie wybrano ofertę niepodlegającą obowiązkowi offsetowemu, a więc złożoną przez podmiot krajowy, ale negocjacje nie doprowadziły do zawarcia umowy. W obecnym kształcie ustawa mówi, że w takim wypadku dalsze postępowanie prowadzi się z udziałem zagranicznego dostawcy. Według senackiego Biura Legislacyjnego taki przepis nie przewiduje sytuacji, gdy drugą najkorzystniejszą ofertę także złoży polski dostawca.

Zgodnie z ustawą offset ma zmienić charakter z czysto ekonomicznego - umów mających skompensować zagraniczne zakupy przez korzyści dla rodzimej gospodarki - na obronny. Dlatego kompetencje w sprawach zawierania nowych umów offsetowych zostaną przekazane ministrowi obrony, a w MON powstanie komitet offsetowy. Odpowiedzialne dotychczas za offset Ministerstwo Gospodarki będzie nadzorować już rozpoczęte programy.

Jak mówił w trakcie prac nad ustawą wiceminister obrony Czesław Mroczek, zgodnie z prawem unijnym jedynym kryterium stosowania offsetu może być interes bezpieczeństwa państwa, a dzięki ustawowym zmianom offset ma służyć wzmacnianiu sił zbrojnych i rodzimego przemysłu obronnego, pozwalając na nabycie nowych technologii. Z tego powodu umowy mają dotyczyć wyłącznie offsetu bezpośredniego - adresowanego do przedsiębiorstw przemysłu zbrojeniowego. Kooperacja ma polegać w szczególności na przekazywaniu technologii i wiedzy z przeniesieniem autorskich praw majątkowych lub licencyjnych, co ma zapewnić niezależności od zagranicznego dostawcy.

Dotychczas zawieranie umów offsetowych było obowiązkowe przy zamówieniach o wartości od 5 mln euro. Nowa ustawa znosi to kryterium - offset nie będzie obligatoryjny.

Obowiązek zawierania offsetu przy zagranicznych zakupach na potrzeby obronności wprowadziła ustawa z 1999 r. Wymóg offsetu towarzyszył m.in. zakupom F-16 i przeciwpancernych pocisków kierowanych Spike. Wartość dotychczas zawartych programów offsetowych przekroczyła 8 mld dolarów.

Podstawą nowej ustawy offsetowej jest projekt rządowy skierowany do Sejmu w lutym 2014 r. Przewidywał on wprawdzie nowelizację ustawy z 1999 r. jednak posłowie uznali, że zmian jest na tyle dużo, że należy uchwalić nową ustawę, choć opartą o przedłożenie rządu.