Raje podatkowe kuszą przedsiębiorców

*Raje podatkowe podlegają większej kontroli fiskusa. Dają jednak realną szansę na obniżenie kosztów funkcjonowania firmy i zawieszenie zysków. *

Temat tzw. rajów podatkowych powrócił przy okazji głośnej ostatnio akcji niemieckich służb wywiadowczych i skarbowych wymierzonej w obywateli RFN ukrywających swoje dochody przed niemieckim fiskusem na terenie Liechtensteinu. Wywołany w ten sposób skandal międzynarodowy stał się pretekstem do kolejnej dyskusji na temat funkcjonowania rajów podatkowych oraz możliwych sposobów obrony interesów fiskusa przed utratą dochodów spowodowaną wykorzystaniem jurysdykcji stosujących tzw. _ szkodliwą konkurencję podatkową _.

Na początku warto jednak zauważyć, iż nie istnieje żadna powszechnie przyjęta jednolita definicja raju podatkowego. W opracowaniach dotyczących tego zagadnienia wymienia się najczęściej szereg czynników determinujących fakt uznawania bądź nie jakiegoś kraju za raj podatkowy.

| Raj podatkowy: |
| --- |
| - korzystny system podatkowy, zwłaszcza w zakresie opodatkowania dochodów transferowanych do i z raju podatkowego, a także w zakresie stosowanych przywilejów podatkowych; efektywnie polega tona braku opodatkowania niektórych (lub wszystkich) rodzajów dochodów bądź też zastosowaniu bardzo niskich stawek podatkowych, - tajemnica bankowa chroniąca w szerokim zakresie anonimowość inwestorów i transakcji przez nich dokonywanych, - stabilny system polityczny i gospodarczy, - istnienie lokalnych podmiotów wyspecjalizowanych w prawnej obsłudze przedsiębiorstw rejestrowanych w raju podatkowym. |

Raj podatkowy nie powinien być zatem jednoznacznie kojarzony ze stosowaniem _ szkodliwej konkurencji podatkowej . Powyższe kryteria mogą być odczytywane raczej jako rozwiązania prawne, które są przyjazne inwestorom, a nie jako narzędzia do ukrywania dochodów. Jednakże niektóre kraje uznawane za raje podatkowe stosują dodatkowe elementy - usprawniające _działalność gospodarczą poprzez:

• - brak efektywnej możliwości wymiany informacji podatkowych z takim krajem,
• - brak wymogu określenia działalności podstawowej rejestrowanych przedsiębiorstw.

Należy zatem bardzo wyraźnie wskazać, iż pojęcie rajów podatkowych jest stosowane zarówno do tych krajów, które w rzeczywistości mogą służyć jako miejsce, gdzie ukrywa się dochody jak i do tych, które tak skonstruowały swój system podatkowy, aby skłaniał on inwestorów zagranicznych do prowadzenia swoich operacji za pośrednictwem podmiotu ulokowanego właśnie w takim państwie.

_ W celu ochrony interesów naszego fiskusa polskie przepisy podatkowe przewidują pewne ograniczenia związane z transakcjami z podmiotami, które pochodzą z państw uznawanych za raje podatkowe. _I tak z jednej strony są to kraje rezygnujące w całości z opodatkowania dochodów, stosujące całkowicie szczelny mechanizm tajemnicy bankowej i odmawiające współpracy w zakresie wymiany informacji podatkowych. Do grupy tej należy wspomniany Liechtenstein, ale też np. Bahrajn i Wyspy Bahama.

Z drugiej strony istnieje szereg państw, oferujących relatywnie korzystne - w porównaniu z innymi krajami - opodatkowanie dochodów, jak również gwarantujących jednocześnie kontrolę legalności dokonywanych transakcji na potrzeby społeczności międzynarodowej.

W tej grupie należałoby umieścić Cypr, Luksemburg i Holandię. Kraje te, chociaż niejednokrotnie określane jako raje podatkowe, nie powinny być oskarżane o sprzyjanie ukrywaniu dochodów. Stanowią za to dobre przykłady państw o systemie podatkowym w którym można całkowicie legalnie i przejrzyście pod względem prawnym dokonać optymalizacji podatkowej.

Dzięki rozwiązaniom przewidzianym w przepisach tam obowiązujących inwestorzy nie tylko korzystają z dobrodziejstw ich systemów podatkowych, ale mogą jednocześnie korzystać z ułatwień podatkowych wynikających z funkcjonowanie wspólnego rynku na obszarze UE (np. zapisów dyrektyw dotyczących opodatkowania dochodów z dywidend, odsetek czy należności licencyjnych).

Należy również zaznaczyć iż nie powstała zamknięta lista krajów uznawanych za raje podatkowe. Zestawienia takie tworzone są przez poszczególne państwa na własne potrzeby, a także przez organizacje międzynarodowe.

Tak np. OECD w 1998r. opracowała raport dotyczący krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową, na podstawie którego stworzyła następnie listę 35 krajów uznawanych właśnie za raje podatkowe. Jednocześnie OECD wezwała wymienione państwa do opracowania efektywnego systemu wymiany informacji podatkowych i zagwarantowania transparentności inwestycji prowadzonych przez ich rezydentów.

_ Prowadzenie interesów z wykorzystaniem rozwiązań prawnych oferowanych prze kraje, które określić można jako: legalne raje podatkowe (takie jak np. Cypr, Luksemburg czy Holandia) może pozwolić na osiągnięcie bardzo wymiernych oszczędności podatkowych. _W chwili obecnej lista obejmuje jedynie 3 kraje, które określone zostały jako odmawiające współpracy w zakresie postawionych wymagań (Andora, Księstwo Liechtensteinu, Księstwo Monako). Tak drastyczne zmniejszenie tej listy nie oznacza, że rajów podatkowych nie ma, ale raczej wyraźnie wskazuje, że zmniejsza się liczba państw, które niejako nielegalnie stosują szkodliwą konkurencję podatkową.

Polskie władze skarbowe, a nierzadko też przedsiębiorcy, kojarzą raje podatkowe automatycznie z nielegalnymi działaniami, które mają na celu przede wszystkim ukrywanie dochodów.

W celu ochrony interesów naszego fiskusa polskie przepisy podatkowe przewidują pewne ograniczenia związane z transakcjami z podmiotami, które pochodzą z państw uznawanych za raje podatkowe. W przepisach podatkowych znajdziemy listę krajów, które w ocenie naszych władz skarbowych stosują tzw. szkodliwą konkurencje podatkową.

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zaostrzone przepisy dotyczą szczegółowego dokumentowania transakcji - transakcje z podmiotami z rajów podatkowych podlegają obowiązkowi dokumentacji, według takiego samego reżimu jak transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi (tzw. _ dokumentacja cen transferowych _) i to już w przypadkach kiedy ich wartość przekracza równowartość w PLN 20.000 Euro w danym roku podatkowym.

Natomiast ze strony podatku od towarów i usług w przypadku transakcji obejmujących import usług od podmiotów ze wskazanych krajów podatnicy nie są uprawnieni do obniżenia kwoty podatku lub zwrotu różnicy podatku należnego.

Istnieją zatem ustawowe ograniczenia dotyczące transakcji, które ze względu na uczestnictwo podmiotu posiadającego rezydencję w raju podatkowym podlegają większej kontroli władz skarbowych, czy też mogą być mniej korzystne z punkty widzenia rozliczeń podatkowych w Polsce.

Mimo to pojęcie rajów podatkowych powinno polskim przedsiębiorcom kojarzyć się bardziej z optymalizacją podatkową. Prowadzenie interesów z wykorzystaniem rozwiązań prawnych oferowanych prze kraje, które określić można jako: legalne raje podatkowe (takie jak np. Cypr, Luksemburg czy Holandia) może pozwolić na osiągnięcie bardzo wymiernych oszczędności podatkowych.

Kraje te oferują bardzo ciekawe rozwiązania dla zagranicznych inwestorów (np. brak opodatkowania czy tez stosowanie bardzo niskich stawek do niektórych rodzajów dochodów) i nie znajdują się na żadnej liście krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową.

Co więcej, państwa te, podobnie jak Polska, jako członkowie UE, implementowały postanowienia unijnych dyrektyw (np. Parent - Subsidiary Directive), a z każdym z tych krajów Polska ma podpisaną umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Odpowiednie opracowanie struktur własnościowych czy też struktur finansowania, jak i przebiegu poszczególnych transakcji może przynieść bardzo istotne oszczędności podatkowe. Podkreślić należy, iż takie działania (o ile będą właściwie uzasadnione biznesowo) powinny być postrzegane jako w pełni legalne.

Negatywne postrzeganie rajów podatkowych jak i oskarżenia wycelowane w państwa stosujące atrakcyjny system podatkowy - takie jak w przypadku sporu pomiędzy Niemcami a Lichtensteinem - płyną nie tylko ze strony władz skarbowych poszczególnych państw, lecz także pozarządowych organizacji - takich jak ATTAC Europa, która zorganizowała w Liechtensteinie manifestację pod hasłem _ Raje podatkowe - atak na demokrację _.

_ Optymalizacja podatkowa uwzględniająca te kraje stanowi realną szansę na obniżenie kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa i zmaksymalizowanie zysków, także dla polskich podmiotów działających na rynkach innych niż tylko polski. _Agresywne wypowiedzi skierowane pod adresem rządzących państwami określanymi mianem rajów podatkowych są częściowo zrozumiałe - jest sytuacją społecznie nieakceptowaną, aby tylko część społeczeństwa ponosiła świadczenia publiczne na rzecz państwa, inna część zaś - stanowiąca zazwyczaj najbardziej zamożną warstwę społeczną - transferowała swoje dochody poza granice kraju, unikając w ten sposób opodatkowania. Jednakże wykorzystywanie korzystnych przepisów podatkowych w rajach podatkowych nie może zawsze być utożsamiane z nielegalnym ukrywaniem dochodów przed fiskusem.

Jednocześnie nie można zgodzić się z tezą że każdy kraj traktowany jako raj podatkowy stosuje szkodliwą konkurencję podatkową. Niektóre z nich - działając w ramach swojej suwerenności - wybrały korzystniejszy dla zagranicznych inwestorów system podatkowy, wpisujący się jednak w całkowicie legalne ramy prawne.

Optymalizacja podatkowa uwzględniająca te kraje stanowi realną szansę na obniżenie kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa i zmaksymalizowanie zysków, także dla polskich podmiotów działających na rynkach innych niż tylko polski. Nie należy jednak zapominać, że dla przeprowadzenia rzetelnego planowania podatkowego niezbędna jest pomoc profesjonalnych doradców, uwzględniająca specyfikę miejscowego otoczenia prawnego, biznesowego oraz znajomość praktyki administracji skarbowej.

Autor jest doradcą podatkowym z Accreo Taxand