Trwa ładowanie...
Zaloguj
Notowania
Przejdź na

Przyjęcie spadku - jakie konsekwencje finansowe powoduje?

0
Podziel się:

Niektórych kosztów związanych z byciem spadkobiercą uniknąć się nie da. Innych, jak np. odziedziczenia długów spadkowych - można uniknąć.

Przyjęcie spadku - jakie konsekwencje finansowe powoduje?
(Kameleon007/iStockphoto)

Otrzymanie spadku kojarzy się większości ludzi z korzyścią majątkową. Mało kto zdaje sobie sprawę, że dziedziczenie pociąga za sobą dla spadkobierców konkretne koszty związane m.in. z przeprowadzeniem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, zapłaceniem podatku od spadku, bądź też - w określonych przypadkach - podatku dochodowego, nie wspominając już o kwestiach związanych ze spłatą ewentualnych odziedziczonych długów.

Pewnych wydatków uniknąć się nie da, innych zobowiązań finansowych tak. Pewnym jest jednak, że do kwestii dziedziczenia trzeba podchodzić ostrożnie, a decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu spadku podjąć świadomie. W związku z tym warto pamiętać o kilku podstawowych kwestiach dotyczących zarówno dziedziczenia, jak i związanych z nim obowiązków podatkowych.

Przede wszystkim trzeba mieć na uwadze, że spadek spadkobierca nabywa z chwilą otwarcia spadku (art. 925 Kodeksu cywilnego). Otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 K.c.). Od tego momentu spadkobierca ponosi już odpowiedzialność za długi spadkowe, jednak do wysokości odziedziczonego spadku. Może się zdarzyć tak, że dopiero w momencie, gdy do drzwi zapukają dłużnicy, ktoś dowiaduje się o powołaniu do spadku, czyli o tym, że jest spadkobiercą. Na tym etapie spadkobierca nie ma obowiązku spłaty długów spadkodawcy, ponieważ nie złożył jeszcze oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Ustawodawca bowiem dał możliwość określenia się czy chce przyjąć spadek, czy też nie oraz określił czas, w którym spadkobierca może złożyć stosowne oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

Zgodnie z art. 1015 §1 K.c.: _ Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkodawca dowiedział się o tytule swojego powołania _. Dzień, w którym spadkobierca dowiedział się o swoim powołaniu do spadku, może być zarówno dniem otwarcia spadku, to jest śmierci spadkodawcy, jeżeli wiedział o niej, bądź też dniem, w którym dowiedział się o śmierci spadkodawcy i o swoim dziedziczeniu z tego tytułu. Sześciomiesięczny termin do złożenia oświadczenia w przedmiocie przyjęcia lub odrzucenia spadku płynie od dnia dowiedzenia się o podstawie swojego powołania do spadku. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że do spadku można być powołanym zarówno na podstawie ustawy, jak i testamentu, niekiedy spadkobierca może być jednocześnie spadkobiercą ustawowym i testamentowym.

Jeżeli spadkobierca jest do dziedziczenia powołany zarówno z ustawy, jak i z testamentu, ma sześciomiesięczny termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku zarówno w przypadku dziedziczenia testamentowego, jak i ustawowego. Terminy te biegną niezależnie, a początek biegu każdego z nich zaczyna się w dniu, w którym spadkobierca dowiedział się o swoim powołaniu do spadku z określonego tytułu. Niemniej jednak, bez względu na podstawę powołania do spadku, należy bezwzględnie przestrzegać zachowania sześciomiesięcznego terminu do złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Jeśli spadkobierca w tym terminie nie złoży stosownego oświadczenia, to po jego upływie, z wyjątkami przewidzianymi w art 1015 § 2 K.c., nabywa spadek wprost, co oznacza, że odpowiada za pozostawione mu przez spadkodawcę długi nie tylko z majątku spadkowego, ale i własnego (przyjęcie spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi, czyli bez tzw. dobrodziejstwa inwentarza).

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku można złożyć przed sądem lub notariuszem. Można je także złożyć w trakcie postępowania sądowego o stwierdzenie nabycia spadku lub notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia (składane jest w protokole dziedziczenia). Istotne jest jednak, aby oświadczenie zostało złożone zgodnie z art. 1015 § 1 K.c., to jest przed upływem sześciu miesięcy od dnia dowiedzenie się o tym, że jest się spadkobiercą oraz to, że raz złożone oświadczenie nie może być już odwołane. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku składane przez spadkobiercę w sądzie lub przed notariuszem jest płatne.

Jeżeli dany spadkobierca jest powołany do dziedziczenia zarówno z ustawy, jak i z testamentu, i chce spadek odrzucić, powinien złożyć dwa oświadczenia w zakresie odrzucenia spadku. Zgodnie z art. 1022 K.c._ : spadkobierca powołany do spadku zarówno z mocy testamentu, jak i z ustawy może spadek odrzucić, jako spadkobierca testamentowy, a przyjąć spadek jako spadkobierca ustawowy. _

Warto w tym miejscu dodać, że jeżeli spadkobierca chce przyjąć spadek wprost, nie musi składać oświadczenia w powyższym terminie. Może uporządkować sprawy spadkowe w terminie dla siebie dogodnym, choć należy unikać zbytniego odwlekania w czasie uregulowania tych spraw, z uwagi choćby na niebezpieczeństwo skomplikowania się życia osobistego spadkobiercy lub stosunków rodzinnych.

Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/6/274950.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/zwrot;kosztow;za;czynnosci;w;postepowaniu;przedsadowym,18,0,1329170.html) *Te koszty mogą stanowić szkodę majątkową * Koszty pomocy świadczonej przez pełnomocnika, poniesione przez poszkodowanego w postępowaniu przedsądowym, mogą stanowić szkodę majątkową.

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku uregulowane w art. 1012 K.c., to albo oświadczenie wprost, czyli bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe albo oświadczenie o przyjęciu z dobrodziejstwem inwentarza, które ogranicza odpowiedzialność za dług spadkowe, albo oświadczenie o odrzuceniu spadku, które zwalnia spadkobiercę z odpowiedzialności za długi spadkodawcy.

W przypadku odrzucenia spadku przez spadkobiercę trzeba pamiętać, że traktuje się go tak, jakby nie dożył otwarcia spadku (art. 1020 K.c.). Skutki odrzucenia spadku zależne są od tego, czy tej czynności dokonał spadkobierca ustawowy, czy testamentowy. W pierwszym wypadku możliwe jest bądź dziedziczenie zstępnych odrzucającego spadek, bądź odpowiednie zwiększenie udziałów spadkowych pozostałych spadkobierców, bądź wreszcie dziedziczenie spadkobierców powołanych w dalszej kolejności.

Skutkiem odrzucenia spadku przez jedynego spadkobiercę testamentowego może być dziedziczenie spadkobiercy podstawionego (art. 963 K.c.), w braku zaś takiej woli spadkodawcy - dziedziczenie według reguł ustawowych. Jeżeli spadek odrzucił jeden ze spadkobierców testamentowych, wówczas - przy braku podstawienia - zwiększyć się mogą udziały pozostałych spadkobierców wskutek przyrostu (art. 965 K.c.). Gdyby zaś spadkodawca wyłączył przyrost, udział spadkobiercy odrzucającego spadek podlegałby dziedziczeniu na podstawie ustawy.

Należy mieć na uwadze, że jeżeli odrzucający spadek jest spadkobiercą ustawowym i ma dzieci, a dzieci nie osiągnęły jeszcze pełnoletności i nie odrzuciły spadku, przyjmują spadek z dobrodziejstwem inwentarza - na odrzucenie spadku przez dzieci niepełnoletnie potrzebna jest zgoda sądu rodzinnego. Jeżeli odrzucający spadek nie ma zstępnych, do dziedziczenia powołani są dalsi krewni. Z możliwości odrzucenia spadku korzystają zwłaszcza ci spadkobiercy, którzy wiedzą, że pozostawiony spadek to pasywa, czyli długi.

Spadkobierca może również złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Takie rozwiązanie wybiera się zwykle w sytuacji, gdy nie ma się pełnej wiedzy na temat majątku pozostawionego przez spadkodawcę, a zakłada się, że długów spadkowych jest mniej niż aktywów. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że odpowiedzialność spadkobiercy za długi spadkowe ogranicza się do wartości stanu czynnego spadku ustalonego w spisie inwentarza oraz innych znanych spadkobiercy zobowiązań.

Koszty oszacowania spadkuSpadkobierca musi przede wszystkim zapoznać się ze spisem inwentarza, by zorientować się w liczbie i wielkości istniejących długów i odpowiadających im wierzytelności. Co do długów wymienionych w inwentarzu, spadkobierca nie może zasłaniać się niewiedzą o ich istnieniu. Gdy zaś chodzi o długi nieujęte w inwentarzu, to ustawodawca nie nakłada na spadkobiercę obowiązku ich ustalania oraz poszukiwania wierzycieli.

Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/231/269287.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/kupno;mieszkania;-;jaka;umowe;podpisac;z;deweloperem,132,0,1295492.html) *Będzie nowelizacja ustawy deweloperskiej? * Liczne wątpliwości co do formy zawarcia umowy rezerwacyjnej jak i skutków jej niedochowania wynikają z braku regulacji prawnej w tym zakresie.

Należy pamiętać, że zgodnie z art. 1016 K.c.: _ jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli żadnego oświadczenia, przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza. _ Jeśli więc spadkobierca nie chce przyjąć spadku z dobrodziejstwem inwentarza, powinien złożyć własne oświadczenie woli w tym zakresie. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, oprócz ewentualnej odpowiedzialności za długi, wiąże się z dodatkowymi kosztami.

Spis inwentarza jest dokonywany przez komornika, któremu należy się z tego tytułu wynagrodzenie liczone od godziny. Jeżeli w skład spadku wchodzi nieruchomość, jej wycena powinna być dokonana przez biegłego sądowego lub rzeczoznawcę majątkowego (chyba że spadkobierca dysponuje wyceną nieruchomości sporządzoną przez biegłego lub rzeczoznawcę majątkowego najdalej na 6 miesięcy przed spisem inwentarza). Koszty biegłego lub rzeczoznawcy majątkowego też musi pokryć spadkobierca. Jeżeli spadkobierca odziedziczy na przykład niespłacony kredyt, który w części zostanie umorzony, urząd skarbowy może upomnieć się o podatek dochodowy z tego tytułu.

Warto pamiętać o tym, że złożenie przez spadkobierców oświadczenia o przyjęciu spadku sprawia, że stają się oni współwłaścicielami całego spadku w częściach ułamkowych, stosownie do swoich udziałów w spadku. Ich odpowiedzialność za długi spadkowe w tym czasie jest odpowiedzialnością solidarną. Oznacza to, że wierzyciel może wystąpić z żądaniem spłacenia całości długu spadkodawcy tylko wobec jednego ze spadkobierców i tylko z niego może ten dług egzekwować. Spadkobierca ten, jeżeli spłaci dług, będzie miał roszczenie o zapłatę (ponad swój odziedziczony udział) wobec pozostałych spadkobierców. Ta odpowiedzialność solidarna ustaje dopiero w momencie działu spadku (art.1034 K.c.).

Podatek od spadkuNie wolno zapominać, że spadek jest opodatkowany. Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn z 28 lipca 1983 (DZ.U. 2009 Nr 93 poz. 768 tj), ustawodawca podzielił spadkobierców na trzy grupy podatkowe (art. 14 ust.3 ustawy). Od przynależności do określonej grupy podatkowej zależy przede wszystkim kwota zwolnienia od podatku określona w art. 9 ustawy, a także wysokość podatku, obliczana według art. 15 ustawy. Ponadto zależą od tego również zwolnienia z art. 16 ustawy, a także czas złożenia zeznania podatkowego - miesiąc od stwierdzenia nabycia spadku (prawomocnego) albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia.

Oprócz 3 grup wymienionych w art. 14 ust. 3 ustawodawca wymienia tzw. grupę z art. 4a ustawy. Grupę tę stanowią: małżonek, wstępni, zstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha. Osoby te są całkowicie zwolnione z podatku od spadku, jeżeli zgłoszą właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego nabycie rzeczy lub praw majątkowych z tytułu dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. W przypadku niezgłoszenia nabycia spadku w tym terminie, osoby te tracą prawo do skorzystania z ulgi opisanej w art. 4a ustawy o podatku od spadku i darowizn i podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych, to jest przynależności do pierwszej grupy podatkowej.

Zgodnie z art. 6 ustawy, przy nabyciu w drodze dziedziczenia obowiązek podatkowy powstaje z dniem przyjęcia spadku. Za dzień przyjęcia spadku należy uznać dzień, w którym postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku staje się prawomocne lub chwilę zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza. Niezwykle istotne jest, aby nabycie spadku zostało zgłoszone właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. O właściwości miejscowej naczelnika urzędu skarbowego stanowi § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z 22 sierpnia 2005 w sprawie właściwości organów podatkowych (Dz.U. 2005 Nr 165, poz 1371). Należy z nim się zapoznać przed złożeniem deklaracji podatkowej.

Szczegółowe kwestie związane ze składaniem zeznań podatkowych określa z kolei rozporządzenie Ministra Finansów z 18 grudnia 2006 zmieniające rozporządzenie w sprawie zeznań podatkowych składanych przez podatników podatku od spadków i darowizn (Dz.U. 2006 Nr 246, poz. 1800). Na marginesie można wspomnieć, że wartość odziedziczonej nieruchomości wynika z oświadczenia spadkobierców, nie potrzebna jest w tym względzie wycena przez biegłego. Ustalając wartość nieruchomości należy kierować się cenami rynkowymi metra kwadratowego w danej miejscowości albo też dzielnicy i stanem nieruchomości.

W przypadku nabycia udziałów we współwłasności rzeczy lub prawa majątkowego nabytego w drodze dziedziczenia przez kilku spadkobierców, mogą oni złożyć wspólnie zeznanie podatkowe. Obowiązek złożenia zeznania podatkowego nie dotyczy przypadku, gdy odziedziczony spadek nie przekracza kwoty wolnej od podatku określonej w art. 9 ust.1 o podatku od spadków i darowizn, z wyjątkiem art. 9 ust 2. ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W zeznaniu podatnicy nie obliczają samodzielnie podatku od spadku. Zeznanie zawiera informację o nabytym spadku, jego wartości, oraz istnieniu długów i ciężarów mających wpływ na wysokość podatku. Po złożeniu zeznania podatkowego przez spadkobierców, organ podatkowy wydaje decyzję określającą wysokość podatku. Z chwilą doręczenia decyzji powstaje dopiero zobowiązanie podatkowe.

Podatnicy mają 14 dni od dnia odbioru decyzji (jej skutecznego doręczenia) na zapłacenie podatku, którego kwota wynika z doręczonej decyzji. Trzeba pamiętać o tym, że w przypadku stwierdzenia nabycia spadku w postępowaniu sądowym, obowiązek zgłoszenia nabycia rzeczy i praw majątkowych do Urzędu Skarbowego należy do spadkobiercy, w przypadku aktu poświadczenia dziedziczenia, zgłoszenia dokonuje notariusz, niemniej jednak w obu przypadkach w terminach wyżej opisanych (miesiąc, sześć miesięcy - osoby uprawnione z art. 4a ustawy o spadkach i darowiznach), spadkobiercy mają obowiązek wypełnienia i złożenia do właściwego naczelnika urzędu skarbowego deklaracji podatkowej.

Zgodnie z art. 54 § 1 Kodeksu karnego skarbowego z 10 września 1999 (Dz.U. 2013 poz.186 tj): _ podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie. _Tak więc jeżeli spadkobiercy nie zgłoszą właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego nabycia rzeczy lub praw w drodze dziedziczenia, nie złożą deklaracji podatkowej i nie uiszczą należnego podatku, mogą narazić się nie tylko na zapłatę zaległego podatku wraz z odsetkami określonymi w Ordynacji Podatkowej, lecz także na odpowiedzialność karną skarbową.

Dziedziczenie nieruchomościGdy w skład spadku wchodzi nieruchomość nie wolno zapominać, że w przypadku jej zbycia w ciągu pięciu lat od nabycia w drodze spadku, liczonych od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło nabycie, zaistnieje konieczność zapłacenia podatku dochodowego (na podstawie art. 10 ust.1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z 26 lipca 1991 r. - DZ.U. Nr 80 poz. 350). Zwolnić się z obowiązku zapłaty podatku dochodowego będzie można w sytuacji, kiedy środki pochodzące ze zbycia nieruchomości przeznaczy się w terminie dwóch lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym nieruchomość została zbyta, na własne cele mieszkaniowe (art. 21 ust.1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) - dotyczy to nieruchomości nabytych po 2009 roku. Co ustawodawca rozumie pod pojęciem własnych celów mieszkaniowych, reguluje art 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując, należy stwierdzić, że spadek nie jest tylko zyskiem, ale raczej bilansem zysków i strat. Zawsze wiąże się on z kosztami związanymi z jego nabyciem, a gdy brak jest zwolnień podmiotowych lub przedmiotowych - także z obowiązkiem podatkowym. Nabycie spadku może także się wiązać z koniecznością zapłacenia długów spadkowych.

Niektórych kosztów związanych z byciem spadkobiercą uniknąć się nie da, innych, jak na przykład odziedziczenia długów spadkowych, czy też zapłacenia podatku od spadku wskutek niezłożenia w terminie zeznania podatkowego (dotyczy zwolnień z 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn) - tak. Warunkiem tego jest jednak, aby decyzja o przyjęciu spadku była podjęta z rozmysłem i świadomością jej konsekwencji, po rozważeniu sytuacji majątkowej spadkodawcy, stanu spadku i opisanego w tym artykule stanu prawnego.

Czytaj więcej w Money.pl
Księgi wieczyste chronią ostrożnych przed... W razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości z księgi wieczystej a rzeczywistym stanem, to treść księgi rozstrzyga na korzyść kupującego.
Odszkodowanie za cierpienie. Kiedy przysługuje? Wniosek o zbyt wygórowane odszkodowanie w przypadku sprawy w sądzie spowoduje konieczność wniesienia wyższej opłaty sądowej.
Uchronią się przed dziedziczeniem długów? W komediach romantycznych dziedziczy się winnice, w polskiej rzeczywistości można niechcący odziedziczyć same długi.

Autorka jest radcą prawnym w Kancelarii Radców Prawnych K&L Legal Granat i Wspólnicy Sp. k.

wiadomości
Oceń jakość naszego artykułu:
Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
Źródło:
K&L LEGAL
KOMENTARZE
(0)