Trwa ładowanie...
Zaloguj
Notowania
Przejdź na

Przedwstępna umowa o pracę

0
Podziel się:

Strony zawierają tego typu umowy, gdy z różnych powodów nie są w stanie zawrzeć umowy właściwej. Co warto wiedzieć o warunkach, formie oraz skutkach jej zawarcia?

Przedwstępna umowa o pracę

Umowa przedwstępna jest to umowa przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy w przyszłości (art. 389 KC).

Strony zawierają tego typu umowy, gdy z różnych powodów nie są w stanie zawrzeć umowy właściwej (umowy przyrzeczonej). Celem umowy przedwstępnej jest związanie stron więzłem obligacyjnym i jednocześnie umożliwienie im przygotowania się do zawarcia przyszłej umowy przyrzeczonej.

W praktyce istotna część umów przedwstępnych, to umowy kupna - sprzedaży nieruchomości. W obecnych czasach coraz bardziej powszechnym staje się jednak zawieranie umów przedwstępnych pomiędzy pracodawcą a przyszłym pracownikiem.

Wykorzystywanie tego typu umów jest wskazane szczególnie w przypadku, gdy nie jest możliwe ze względu na występowanie przeszkód natury faktycznej, czy prawnej (np. uzyskanie zezwolenia na zatrudnianie cudzoziemca, ukończenie kursu, zdobycie uprawnień potrzebnych do wykonywania określonej pracy) zawarcie przyrzeczonej umowy.

_ Przedwstępna umowa o pracę jest korzystna dla obu stron. Pracownik zyskuje bowiem gwarancję zatrudnienia, natomiast pracodawca pozyskuje upatrzonego wcześniej pracownika. _

W praktyce nawiązywania i kształtowania stosunków pracy często dochodzi ponadto do sytuacji, w której pracownik, będąc zatrudnionym w jednej firmie, otrzymuje zatrudnienie w innej firmie, z lepszym wynagrodzeniem i na lepszym stanowisku. Niemal zawsze obietnica nowego stanowiska jest uzależniona jednak od rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcę.

W związku z powyższym powstaje problem, jak zabezpieczyć się na wypadek, gdyby przyszły pracodawca wycofał się ze złożonych wcześniej obietnic dotyczących nawiązania stosunku pracy, czy też dotyczących warunków zatrudnienia. Rozwiązaniem w takiej sytuacji jest właśnie zawarcie przez strony przedwstępnej umowy o pracę.

Przedwstępna umowa o pracę jest korzystna dla obu stron. Pracownik zyskuje bowiem gwarancję zatrudnienia, natomiast pracodawca pozyskuje upatrzonego wcześniej pracownika.

Dopuszczalność zawarcia przedwstępnej umowy o pracę

Umowa przedwstępna o pracę nie została unormowana w polskim prawie pracy. Brak takiego unormowania nie prowadzi jednak do wniosku o niedopuszczalności zawarcia takiej umowy.

Zgodnie bowiem z przepisem art. 300 KP w sprawach nieuregulowanych przepisami prawa pracy, stosuje się odpowiednio do stosunków pracy przepisy kodeksu cywilnego, chyba że nie są one zgodne z zasadami prawa pracy.

W sprawie dopuszczalności zawierania umów przedwstępnych z pracodawcą wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 21 czerwca 1972 r. (III PZP 13/72, OSNCP 1972/11, poz. 201).

_ Umowa przedwstępna o pracę nie została unormowana w polskim prawie pracy. Brak takiego unormowania nie prowadzi jednak do wniosku o niedopuszczalności zawarcia takiej umowy. _Sąd Najwyższy stwierdził, iż dopuszczalne jest zawarcie umowy, przez którą strony zobowiązują się do zawarcia umowy o pracę (umowa przedwstępna - art. 389 KC). Sąd Najwyższy nie dopatruje się niezgodności z zasadami prawa pracy w zawarciu przedwstępnej umowy o pracę.

Przeciwnie, należy uznać jej zgodność z powyższymi zasadami, skoro omawiana umowa realizuje podstawowe funkcje prawa pracy - organizacyjną i ochronną - przez to, że z jednej strony zabezpiecza i zapewnia zakładowi pracy gwarancję zatrudnienia konkretnej osoby, a z drugiej - zabezpiecza i zapewnia pracownikowi w przyszłości pożądane zatrudnienie.

W innym wyroku z 15 marca 1977 r. (I PRN 22/77, niepubl.) Sąd Najwyższy stwierdził, że problem umów przedwstępnych nie został unormowany bezpośrednio w przepisach kodeksu pracy. Nie oznacza to, że takie umowy w stosunkach pracy są niedopuszczalne.

Nie na żadnych przeszkód prawnych, aby strony w umowie przedwstępnej zobowiązały się do zawarcia oznaczonej umowy o pracę. Sąd Najwyższy podkreślił, iż podstawę prawną do zawarcia umowy przedwstępnej stanowi art. 389 KC, który z mocy art. 300 KP ma odpowiednie zastosowanie do stosunków pracy.

Forma i treść umowy

Poprzez art. 300 KP do systemu prawa pracy wprowadzona została umowa przedwstępna. Umowa przedwstępna zdefiniowana jest w przepisach KC.

Zgodnie z przepisem art. 389 § 1 KC jest to umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy. Przedwstępna umowa powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej.

W przypadku umowy o pracę istotne postanowienia umowy wskazane są w przepisie art. 29 § 1 KP i dotyczą przede wszystkim rodzaju umowy oraz warunków pracy i płacy.

| Umowa przedwstępna o pracę |
| --- |
| W przedwstępnej umowie o pracę należy więc zamieścić dane dotyczące stron umowy (np. imię, nazwisko i adres przyszłego pracownika oraz nazwę i siedzibę pracodawcy), rodzaj umowy (np. umowa o pracę na czas nieokreślony, na czas określony), rodzaj pracy (np. stanowisko, funkcja), miejsce wykonywania pracy (np. siedziba pracodawcy), wymiar czasu pracy (np. pełny etat, ½ etatu), wynagrodzenie za pracę (np. wysokość wynagrodzenia zasadniczego, dodatku funkcyjnego, wysokość premii, prowizji). |

Umowa przedwstępna może być zawarta w dowolnej formie, żaden przepis prawny nie określa dla niej konkretnej formy.

Oznacza to, iż umowa przedwstępna zawarta w dowolnej formie zawsze będzie ważna, o ile oczywiście nie pojawią się inne przyczyny powodujące jej nieważność (np. wady oświadczenia woli).

Umowa o pracę, zgodnie z art. 29 § 2 KP powinna być zawarta w formie pisemnej, jednak umowa przedwstępna zobowiązująca do jej zawarcia może być zawarta w formie ustnej lub innej dowolnej formie.

Forma umowy przedwstępnej nie wywiera bowiem wpływu na ważność umowy przyrzeczonej. Zawarcie umowy przedwstępnej to jedno zdarzenie prawne, natomiast zawarcie umowy przyrzeczonej to już odrębne zdarzenie prawne. Forma umowy przedwstępnej może mieć jedynie znaczenie przy określaniu jej skutków, o czym poniżej.

Termin zawarcia umowy

W obecnym stanie prawnym (od 25 września 2003 r.) warunkiem ważności umowy przedwstępnej nie jest już określenie terminu zawarcia umowy przyrzeczonej.

Jeżeli w przedwstępnej umowie o pracę nie został określony termin, w ciągu którego ma być zawarta umowa przyrzeczona, powinna ona być zawarta, zgodnie z przepisem art. 389 § 2 KC w odpowiednim terminie wyznaczonym przez stronę uprawnioną do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej.

_ W obecnym stanie prawnym (od 25 września 2003 r.) warunkiem ważności umowy przedwstępnej nie jest już określenie terminu zawarcia umowy przyrzeczonej. _ Jeżeli obie strony są uprawnione do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej i każda z nich wyznaczyła inny termin, strony wiąże termin wyznaczony przez stronę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie. Oznacza to, że jeżeli pracownik, jako pierwszy wskaże datę zatrudnienia, to dla pracodawcy wskazany termin będzie wiążący.

Jeżeli jednak w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej nie został wyznaczony termin do zawarcia umowy przyrzeczonej, zawarcia umowy przyrzeczonej nie będzie mógł żądać ani pracownik, ani pracodawca.

Niewykonanie umowy - skutek słabszy i mocniejszy

Jak to już zostało wskazane powyżej, umowa przedwstępna może być zawarta w dowolnej formie, gdyż żaden przepis prawny nie określa dla niej konkretnej formy. Forma umowy przedwstępnej może mieć jedynie znaczenie przy określaniu jej skutków. Wyróżnia się tzw. skutek mocniejszy i słabszy.

Zgodnie bowiem z art. 390 KC gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej (skutek silniejszy).

Jeżeli jednak umowa przedwstępna nie czyni zadość tym wymaganiom, to strona uprawniona dochodzić może jedynie naprawienia szkody, którą poniosła, na skutek tego, iż liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej (skutek słabszy).

_ Zauważyć ponadto należy, iż uprawnienie żądania zawarcia umowy przyrzeczonej przysługuje tylko pracownikowi. Pracodawca nie ma takiej możliwości i w przypadku odmowy zawarcia przez pracownika umowy przyrzeczonej wolno mu dochodzić wyłącznie odszkodowania. _W przypadku skutku silniejszego strona uprawniona może więc żądać do drugiej strony zawarcia umowy przyrzeczonej. Gdyby zaś strona zobowiązania uchylała się od złożenia oświadczenia woli, wówczas strona uprawniona może dochodzić nawiązania stosunku pracy na drodze postępowania sądowego.

Zgodnie z przepisem art. 64 KC prawomocne oświadczenie sądu stwierdzające, zgodnie z żądaniem pozwu, obowiązek danej osoby do złożenia oświadczenia woli zastępuje to oświadczenie i powoduje w przypadku umowy o pracę nawiązanie pomiędzy stronami stosunku pracy.

Zobowiązanie pracodawcy do zatrudnienia pracownika na podstawie umowy przedwstępnej nie zawsze jednak będzie możliwe. Sytuacja taka będzie miała miejsce tylko wówczas, gdy strony określiły w umowie istotne elementy przyszłej umowy o pracę (co najmniej jej rodzaj oraz warunki pracy i płacy).W przeciwnym razie pracownik nie będzie uprawniony do dochodzenia nawiązania stosunku pracy.

Zauważyć ponadto należy, iż uprawnienie żądania zawarcia umowy przyrzeczonej przysługuje tylko pracownikowi. Pracodawca nie ma takiej możliwości i w przypadku odmowy zawarcia przez pracownika umowy przyrzeczonej wolno mu dochodzić wyłącznie odszkodowania. Pracownik nie może być bowiem zmuszony wyrokiem sądu do zawarcia umowy o pracę.

Skutek słabszy umowy przedwstępnej ogranicza się zaś do możliwości żądania naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Chodzi więc o odszkodowanie w graniach tzw. ujemnego interesu umownego. Strony mogą jednak odmiennie określić w umowie przedwstępnej zakres odszkodowania.

Wysokość odszkodowania

W stosunkach pracy szkodę osoby ubiegającej się o zatrudnienie stanowić będą z reguły zarobki utracone wskutek pozostawania bez pracy. Wysokość odszkodowania uzależniona jest jednak od okoliczności konkretnego przypadku.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że w razie odmowy zawarcia przez pracodawcę przyrzeczonej umowy o pracę na czas nieokreślony wysokość odszkodowania nie powinna w zasadzie przekraczać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę na stanowisku objętym umową przedwstępną (uchwała z 22 kwietnia 1977 r., I PZP 5/77, OSNCP 1977/10 /180).

Zawarcie umowy przyrzeczonej

W razie zawarcia pomiędzy stronami na podstawie umowy przedwstępnej przyrzeczonej umowy o pracę pracownik nie może się w trakcie trwania stosunku pracy powoływać na postanowienia umowy przedwstępnej.

Powyższe potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 9 lutego 2000 r. (I PKN 528/99, OSNAPiUS 2001/13, poz. 437), wskazując, że postanowienia umowy przedwstępnej nie mogą być traktowane jak odrębna klauzula w umowie o pracę zawartej w jej wykonaniu, chyba że zostaną przeniesione do treści tej umowy.

Przedawnienie roszczeń

Wynikające z umowy przedwstępnej roszczenia o zawarcie umowy przyrzeczonej lub o naprawienie szkody przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta (art. 390 § 3 KC).

Nie stosuje się więc w tym przypadku trzyletniego okresu przedawnienia dla roszczeń ze stosunku pracy (art. 281 § 1 KP). Jeżeli natomiast Sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.

Autorka jest prawnikiem w Kancelarii Prawniczej Siwek Gaczyński Kałkusiński

Oceń jakość naszego artykułu:
Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
Źródło:
Siwek Gaczyński - Kancelaria Prawnicza
KOMENTARZE
(0)