PO i Twój Ruch razem przeciw wzmocnieniu NIK

Odrzucenia w pierwszym czytaniu projektu Solidarnej Polski, dającego NIK uprawnienia do prowadzenia śledztw w wykrytych podczas kontroli wykroczeniach czy przestępstwach, chcą PO i Twój Ruch. O losach projektu Sejm zdecyduje podczas kolejnego posiedzenia.

Przedstawiając w pierwszym czytaniu w Sejmie projekt, sprawozdawca Andrzej Dera (SP) przypomniał, że obecnie NIK może jedynie zawiadomić organy ścigania o wykryciu wykroczeń lub przestępstw. W ocenie projektodawców inspektorzy, którzy zebrali dowody podczas kontroli, powinni móc prowadzić postępowania w sprawach o wykroczenia i przestępstwa karne na takich zasadach, jak robi to policja.

Przekonywał, że nie ma obaw, by NIK zamieniła się w nową superpolicję - zgodnie z proponowanymi zapisami Izba będzie mogła podjąć działania śledcze i wyjaśniające jedynie w sprawach wykrytych w trakcie swoich kontroli. Zmiana pozwoli NIK podjąć takie działania, ale nie będzie do tego zobligowana - tłumaczył Dera.

Arkadiusz Mularczyk (SP) bronił projektu, który w zamyśle jego klubu ma odpowiedzieć na problem niewielkiej skuteczności śledczej prokuratury wobec wyników kontroli Izby - niewielu skazań osób negatywnie ocenionych przez NIK za swoje działania. Prosił o nieodrzucanie projektu i dalsze prace w komisji.

Inne kluby negatywnie odniosły się do zaproponowanych rozwiązań - PO i Twój Ruch wniosły o odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu, a SLD zadeklarował, że nie będzie głosował za dalszymi pracami w sejmowej komisji. PiS i PSL również krytykowały zapisy, ale zadeklarowały, że są gotowe zająć się nimi podczas dalszych prac. W ocenie posłów właściwym wyjściem mogłoby być usprawnienie relacji pomiędzy NIK a organami ścigania.

Witold Pahl (PO) podkreślał w debacie, że brak w konstytucji podstaw prawnych, by dać NIK dodatkowe uprawnienia. Podkreślał, że danie NIK uprawnień śledczych zmieni pozycję Izby z niezależnego organu kontroli konstytucyjnej powoływanego przez Sejm, na organ podległy prokuraturze przy prowadzeniu śledztw. Przypomniał, że jest już zmiana prawa - która niebawem wejdzie w życie - pozwalająca NIK wnosić odwołania w razie niepodjęcia śledztwa na wniosek Izby.

Michał Kabaciński (Twój Ruch) przekonywał, że _ NIK jest od tego, żeby kontrolować, ale nie od tego, żeby ścigać _. _ Nie można pracować nad czymś, co ma znamiona wielkiego konfliktu z konstytucją _ - uzasadniał wniosek o odrzucenie zmian w pierwszym czytaniu.

Według Małgorzaty Sekuły-Szmajdzińskiej (SLD) sensowne jest jakieś rozwiązanie, które pozwoli wykorzystać w śledztwach wysiłek kontrolny NIK, ale zaproponowany przez SP sposób nie jest właściwy. _ Uprawnienia NIK określa konstytucja, ustawa może jedynie określać zasady jej pracy _ - podkreślała.

Elżbieta Sadurska (PiS) też podkreślała, że widzi mankamenty projektu i zastanawiała się, czy rozwiązaniem nie byłaby po prostu lepsza współpraca NIK z prokuraturą na obecnych zasadach. Jednak nie chcąc blokować prac, zapowiedziała głosowanie klubu za skierowaniem projektu do właściwej komisji.

Również Józef Zych (PSL) nie zgłosił w imieniu klubu wniosku o odrzucenie projektu, mimo że widzi jego słabości. Zych zastanawiał się m.in., jak w praktyce dałoby się wprowadzić przepisy i ile czasu musiałoby upłynąć, by kontrolerzy NIK byli w stanie prowadzić postępowania śledcze.

Połączenie funkcji kontrolnych z dochodzeniowo-śledczymi wpłynęłoby negatywnie na podstawową działalność Izby - kontrolną - przekonywał w imieniu rządu wiceminister sprawiedliwości Michał Królikowski. Wyjaśnił, że resort nie ma danych statystycznych ile powiadomień NIK jest odrzucanych przez śledczych, jednak w jego ocenie oczekująca na wejście w życie zmiana pozwalającą Izbie zaskarżyć decyzję o niepodjęciu postępowania rozwiąże większą część kontrowersyjnych spraw.