Pakiet antykryzysowy może zaszkodzić firmom? Zobacz jak

Ustawa z 1 lipca 2009 roku o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz. U. z 2009 roku nr 125, poz. 1035; dalej: ustawa antykryzysowa) weszła w życie 22 sierpnia 2009 roku dając początek pakietowi antykryzysowemu, który będzie obowiązywał jeszcze do końca 2011 r.

Pakiet z założenia ma na celu ułatwić przedsiębiorcom prowadzenie działalności w okresie kryzysu. Jednym z przyjętych rozwiązań jest możliwość zawierania dowolnej liczby umów na czas określony bez skutku przewidzianego w art. 251 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 roku nr 21 poz. 1994 ze zm.; dalej: K.p.) polegającego na tym, że zawarcie trzeciej umowy o pracę na czas oznaczony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony.

Wielu przedsiębiorców zawarło umowy o pracę na czas określony na cały okres obowiązywania pakietu nie zauważając, że zgodnie z ustawą antykryzysową maksymalny okres zatrudnienia na czas określony nie może przekroczyć 24 miesięcy. Również spora grupa pracodawców podpisała z pracownikami, którym kończyły się wcześniejsze umowy terminowe, nowe kontrakty na czas oznaczony już w ramach pakietu antykryzysowego.

[ ( http://static1.money.pl/i/h/170/t77994.jpg ) ] (http://msp.money.pl/wiadomosci/kadry/artykul/nowe;zasady;przedluzania;umow;na;czas;okreslony,53,0,767285.html) Nowe zasady przedłużania umów na czas określony
Obie grupy przedsiębiorców - zarówno ci, którzy zawarli umowy na cały okres obowiązywania pakietu jak i ci, którzy podpisali nowe umowy na 24 miesiące w okresie obowiązywania pakietu po wygaśnięciu poprzedniej umowy - dla bezpieczeństwa powinni dokonać wypowiedzenia zawartych w ten sposób umów. W przeciwnym razie według większości ekspertów przekształcą się one w umowy na czas nieokreślony. Należy bowiem pamiętać, że ustawa antykryzysowa odnosi się nie tylko do umów zawartych w okresie je obowiązywania, ale także do umów zawartych wcześniej i kończących się w tym okresie (art. 35 ust. 1 ustawy antykryzysowej).

Biorąc pod uwagę, że zgodnie z Kodeksem pracy termin wypowiedzenia umowy zawartej na czas określony wynosi 2 tygodnie wypowiedzenie powinno zostać złożone najpóźniej 5 sierpnia 2011 r. Pamiętać jednak należy, że wypowiedzenie umowy na czas oznaczony jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy możliwość taka została przewidziana w samej umowie i czas na jaki została ona zawarta nie jest krótszy niż 6 miesięcy.

Kolejna umowa z pracownikiem, któremu wypowiedziano umowę dotychczasową we wskazanych wyżej okolicznościach, może być zawarta dopiero po upływie trzech miesięcy od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej. Trzymiesięczna przerwa gwarantuje, że umowa nie przekształci się w zatrudnienie stałe, ponieważ w rozumieniu przepisów ustawy antykryzysowej nie będzie _ kolejną umową na czas określony _.

Pracodawca zamierzający wypowiedzieć umowę powinien uwzględnić fakt, że wypowiedzenie uznaje się za dokonane z chwilą gdy dotarło do pracownika w taki sposób, że mógł się z nim zapoznać. Nie jest zatem wystarczające np. przygotowanie wypowiedzenia w formie pisemnej i jego wysłanie pracownikowi (w takiej sytuacji wypowiedzenie jest złożone dopiero z chwilą doręczenia adresatowi).

[ ( http://static1.money.pl/i/h/168/t90280.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/umowa;na;czas;okreslony;a;ustawa;antykryzysowa,249,0,751353.html) Umowa na czas określony a ustawa antykryzysowa
Najpóźniej w dniu 5 sierpnia 2011 r. pracownik powinien zatem mieć realną możliwość zapoznania się z treścią wypowiedzenia. Skuteczne jest również ustne przekazanie pracownikowi informacji o wypowiedzeniu umowy, jednak będzie to wypowiedzenie naruszające przepisy prawa a więc dające pracownikowi możliwość dochodzenia odszkodowania lub przywrócenia do pracy.

Pewne wątpliwości mogą wynikać z sytuacji, gdy w trakcie obowiązywania umowy zawartej w ramach pakietu antykryzysowego nastąpiło przejście zakładu pracy na innego pracodawcę. Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy antykryzysowej 24 miesięczny limit dotyczy tylko umów zawieranych miedzy tymi samymi stronami stosunku pracy, co może prowadzić do wniosku, że transfer zakładu pracy na innego pracodawcę oznacza, że limit należy liczyć na nowo od momentu przejścia zakładu pracy.

Natomiast zgodnie z treścią art. 231 K.p. w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Większość ekspertów przychyla się ku stanowisku, zgodnie z którym przejście zakładu pracy ze względu na art. 231 K.p. nie zakłóca w żaden sposób biegu 24-miesięcznego terminu.

Z drugiej jednak strony, pomimo, że w wyniku przejścia zakładu pracy nowy pracodawca wstępuje w prawa i obowiązki wynikające z zawartych umów o pracę, to bez wątpienia jest jednak nową (_ inną _) stroną w przypadku zawarcia kolejnych umów z danym pracownikiem. Nie można pominąć faktu, że w art. 13 ust. 1 ustawy antykryzysowej ustawodawca sprecyzował, że w przepisie tym chodzi o umowy zawarte pomiędzy _ tymi samymi stronami _, czego nie uczynił w art. 251 K.p.

Biorąc ponadto pod uwagę _ ratio legis _ omawianej regulacji ustawy antykryzysowej sprowadzające się do udzielenia wsparcia przedsiębiorcom w fazie kryzysu, to nie ma powodów, aby nowy pracodawca miał mieć ograniczoną możliwość korzystania z rozwiązań pakietu antykryzysowego ze względu na ich wykorzystanie przez jego poprzednika. Stanowisko to jest uzasadnione tym bardziej, że przeniesienie zakładu pracy na innego pracodawcę może wiązać się bezpośrednio z faktem, że dotychczasowy pracodawca nie radzi sobie w warunkach kryzysu i w celu uniknięcia pogorszenia sytuacji podejmuje decyzję o zbyciu przedsiębiorstwa na rzecz przedsiębiorcy lepiej radzącego sobie w trudnych warunkach gospodarczych. Nieracjonalne byłoby odebranie takiemu podmiotowi instrumentów wynikających z pakietu antykryzysowego. Ustawa nie rozstrzyga zatem jednoznacznie wskazanego problemu.

[ ( http://static1.money.pl/i/h/118/t98166.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/praca;na;dwoch;etatach;nie;jest;zabroniona,104,0,751208.html) Praca na dwóch etatach nie jest zabroniona
Warto dodać, że ryzyko przekształcenia umowy na czas określony w umowę na czas nieokreślony w oparciu o przepisy ustawy antykryzysowej nie dotyczy tych kontraktów, które zostały podpisane przed wejściem w życie pakietu antykryzysowego, tj. przed 22 sierpnia 2009 r. i które rozwiązują się dopiero po upływie jego obowiązywania, tj. po 31 grudnia 2011 r. oraz podpisanych w trakcie obowiązywania pakietu, ale trwających jeszcze 1 stycznia 2012 r. Do umów tych stosuje się art. 251 K.p. Do 24 miesięcznego limitu zatrudnienia nie wlicza się także umów o pracę na okres próbny.

Jak wskazano na wstępie można spotkać się również z poglądem, że umowy zawarte w ramach pakietu antykryzysowego na czas określony przekraczający 24 miesiące są od początku umowami zawartymi na czas nieokreślony (tak m.in. Kazimierz Jaśkowski i Eliza Maniewska). W istocie nie ma bowiem przepisu, zgodnie z którym umowa zawarta na czas dłuższy niż 24 miesiące, po upływie tego okresu przekształca się w umowę na czas nieokreślony.

W szczególności art. 13 ustawy antykryzysowej nie przewiduje sankcji za zawarcie umowy na czas dłuższy, a przyjęcie nieważności lub bezwzględnej nieważności jest stanowiskiem idącym zbyt daleko. Można zatem, w oparciu o klauzulę piątą dyrektywy Rady 99/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 roku (Dz. U. UE. L. z 1999 roku nr 175, s. 43) przyjąć, że umowy takie od początku są umowami o pracę na czas nieokreślony.

[ ( http://static1.money.pl/i/h/141/t136333.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/kiedy;mozna;zawrzec;dlugoterminowa;umowe;o;prace,81,0,831569.html) Kiedy można zawrzeć długoterminową umowę o pracę
Z powyższego wynika, że ustawa antykryzysowa jest niejednoznaczna w zakresie skutków zawarcia umowy na czas oznaczony przekraczający 24 miesiące. Może się zatem okazać, że pracodawca wypowiadający umowę w obawie przed jej przekształceniem w umowę na czas nieoznaczony spotka się z roszczeniem pracownika o odszkodowanie albo o przywrócenie do pracy w związku ze sprzecznym z prawem rozwiązaniem stosunku pracy.

Być może dopiero orzeczenie sądu wydane w takiej sprawie wyznaczy interpretację art. 13 ustawy antykryzysowej, która będzie stosowana w praktyce. W związku z tym przed wypowiedzeniem umowy warto skonsultować się ze specjalistą z zakresu prawa pracy, który po dokonaniu analizy konkretnej umowy wskaże możliwe i najkorzystniejsze dla danego pracownika lub pracodawcy działania oraz pomoże w dokonaniu wszystkich formalności.

Autor jest prawnikiem w Kancelarii BSO Prawo & Podatki