Obowiązek meldunkowy w Polsce. To wywołało zamieszanie

Politycy PiS uważają, że obowiązek meldunkowy powinien być utrzymany. Z kolei według przedstawiciela PO, odpowiednie resorty powinny teraz przedstawić propozycje, w jaki sposób - po zniesieniu obowiązku meldunkowego - zasilane będą rejestry publiczne.

PKW przekazała prezydentowi, premierowi, posłom, senatorom informację o realizacji przepisów Kodeksu wyborczego w związku z przeprowadzonymi w październiku 2011 roku wyborami parlamentarnymi. PKW zaproponowała w dokumencie zmiany i uzupełnienia w przepisach Kodeksu.

Komisja zwraca uwagę, że rozdział poświęcony rejestrowi wyborców wymaga zmiany w związku ze zniesieniem od dnia 1 stycznia 2014 r. obowiązku meldunkowego i likwidacją rejestrów mieszkańców.

Stały rejestr wyborców obejmuje osoby stale zamieszkałe na terenie danej gminy, którym przysługuje prawo wybierania. Na podstawie rejestru wyborców przy każdych wyborach sporządza się spisy wyborców uprawnionych do głosowania.

PKW proponuje pozostawienie prowadzenia rejestru wyborców przez gminy. Ale - zaznacza Komisja - w sytuacji, gdy nie będzie urzędowego wykazu mieszkańców gminy - po zaniesieniu obowiązku meldunkowego - _ konieczne będzie wprowadzenie zasady, że wpisanie do rejestru wyborców następuje na wniosek wyborcy _. Wniosek taki - według propozycji PKW - byłby składany do urzędu gminy na piśmie lub w formie elektronicznej.

Aby możliwa była wymiana informacji pomiędzy gminami o wpisaniu wyborcy do rejestru oraz o pozbawieniu prawa wybierania konieczne jest - zaznacza Komisja - _ utworzenie centralnego rejestru wyborców prowadzonego przez Państwową Komisję Wyborczą _, który _ stanowiłby zbiór danych z gminnych rejestrów wyborców _.

PKW zaznacza, że przy wprowadzeniu takich zmian konieczne byłoby uchwalenie przepisów przejściowych stanowiących, że _ z dniem 1 stycznia 2014 r. osoby ujęte dotychczas w rejestrze wyborców są z mocy prawa ujęte w rejestrze wyborców prowadzonym według znowelizowanych przepisów Kodeksu wyborczego _.

Komisja proponuje też utworzenie rejestrów wyborców prowadzonych przez konsulów, które stanowiłyby część centralnego rejestru wyborców.

Poseł PiS, jednocześnie szef sejmowej komisji ustawodawczej, Wojciech Szarama, przywołując fakt, że od 1 stycznia 2014 r. nie będzie już obowiązku meldunkowego, a _ rejestry mieszkańców zostaną skasowane _, mówił na wtorkowej konferencji prasowej o zagrożeniach dla wyborów.

_ - Gminy nie będą miały podstaw, żeby przekazać PKW dane do stworzenia spisów wyborców. PKW nie będzie miała danych, aby określić jakiej wielkości są okręgi wyborcze i ilu posłów można w danych okręgach wybierać _ - podkreślił.

_ - Jeżeli wprowadzimy prawo, że w wyborach będzie mogła tylko brać udział osoba, która się wcześniej zarejestruje, to frekwencja może mieć karykaturalny charakter. Istnieje możliwość, żeby dotychczasowe spisy mieszkańców były przekształcone w spisy wyborców, ale do tego również są potrzebne nowe przepisy przejściowe. Jeżeli tego nie będzie, to staniemy przed olbrzymim dylematem. Polska demokracja stanie na zakręcie _ - ocenił Szarama.

Poseł zaznaczył, że jego partia postuluje, aby przepisy ustawy o ewidencji ludności zostały skorygowane. _ - Postulujemy, żeby obowiązek meldunkowy, który powoduje, że są tworzone w sposób prawidłowy spisy wyborców umożliwiające głosowanie wszystkim Polakom, żeby te przepisy zostały przywrócone _ - powiedział. _ Premier powinien wspólnie z PKW doprowadzić do zmiany złych przepisów, które godzą w polską demokrację, polski system parlamentarny _ - dodał Szarama.

Poseł PO Marek Wójcik, który w poprzedniej kadencji Sejmu zasiadał w komisji nadzwyczajnej ds. prawa wyborczego, zapewnił w rozmowie z PAP, że podobna komisja powstanie także w tej kadencji i będzie pracować nad nowelizacją Kodeksu wyborczego.

_ - Punktem wyjścia będzie raport PKW podsumowujący wybory parlamentarne w 2011 r. Oprócz raportu - wzorem poprzednich kadencji - będziemy chcieli współpracować z organizacjami pozarządowymi, które też mają swoje pomysły na to, w jaki sposób zmieniać przepisy prawa wyborczego _ - powiedział Wójcik.

Przyznał, że obecnie nie ma jeszcze projektu zmian. _ - Myślę, że po wakacjach przyjdzie czas na analizę raportu PKW i wtedy wypracujemy konkretne legislacyjne propozycje _ - powiedział.

Jeśli chodzi o konsekwencje dla prawa wyborczego zniesienia obowiązku meldunkowego, to tutaj - mówił poseł PO - istotne będzie przede wszystkim stanowisko MSW oraz innych resortów, które powinny przedstawić propozycje tego, w jaki sposób będą zasilane rejestry publiczne po zniesieniu tego obowiązku.

W informacji o realizacji przepisów Kodeksu wyborczego w związku z wyborami parlamentarnymi 2011 r. PKW podkreśla ponadto, że należy też rozważyć uściślenie przepisów dotyczących zgłaszania i rejestracji list kandydatów na posłów.

Komisja postuluje m.in. dodanie rozwiązania uprawniającego komitet wyborczy do zaskarżenia do Sądu Najwyższego uchwały PKW w sprawie odmowy wydania zaświadczenia umożliwiającego zgłaszanie list kandydatów bez poparcia podpisami wyborców. - _ Brak takiej możliwości w obecnym stanie prawnym spotyka się z krytyczną oceną w kontekście konstytucyjnego "prawa do sądu" _ - uważa PKW.

Według Komisji uściślenia wymaga zagadnienie tzw. _ prekampanii wyborczej _ prowadzonej przed zarządzeniem wyborów. _ Nadto rozważenia wymaga poddanie regulacji organizowanie debat kandydatów przez komercyjnych nadawców radiowych i telewizyjnych, a także kwestia czasu i odpłatności za rozpowszechnianie ogłoszeń wyborczych w programach nadawców radiowych i telewizyjnych _ - uważa PKW.

PKW proponuje również m.in. wprowadzenie przepisu uzależniającego obligatoryjność odrzucenia sprawozdania finansowego komitetu wyborczego od _ stopnia naruszenia przepisów _. _ Na przykład, jeżeli pozyskane (przyjęte) z naruszeniem przepisów środki finansowe nie przekraczają 0,01 proc. ogólnej kwoty przychodów komitetu wyborczego, organ wyborczy przyjmuje sprawozdanie finansowe, wskazując na uchybienia. Reguła powyższa mogłaby też dotyczyć przyjęcia wartości niepieniężnych, a także sfery dozwolonych wydatków komitetu wyborczego _ - uważa Komisja.

W ocenie PKW konieczne może się okazać zdefiniowanie określenia _ wartość niepieniężna _. Komisja chce też wprowadzić, w przypadku nadzwyczajnych wydarzeń, uniemożliwiających przeprowadzenie głosowania w wyznaczonych siedzibach obwodowych komisji wyborczych, możliwość ustalania nowych siedzib przez wójta, burmistrza, lub prezydenta miasta. Zdaniem komisji zapewniałaby to natychmiastową reakcję na nieprzewidziane sytuacje, np. pożar czy katastrofę budowlaną itp.

PKW w dokumencie zgłasza gotowość uczestniczenia w pracach legislacyjnych nad zmianami w Kodeksie.