Sąd będzie mógł orzec karę pozbawienia wolności od jednego miesiąca do 25 lat i dożywocie. Nieletni sprawcy przestępstw częściej będą odpowiadać tak jak dorośli. Kierowcy w stanie nietrzeźwym stracą swoje samochody, a ich wizerunek zostanie opublikowany.
W czwartek parlamentarzyści rozpoczęli prace nad projektem zmian w kodeksie karnym (Dz.U. z 1997 r. nr 88, poz. 553) przygotowanym przez resort sprawiedliwości. Nowelizacja to blisko 180 przepisów.
_ Zmian jest tak wiele i w tak szerokim zakresie, że nie można mówić o nowelizacji, a nowym kodeksie karnym z filozofią z poprzedniego systemu - wyjaśnia prof. Zbigniew Ćwiąkalski, karnista z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. _
Najważniejsze zmiany to zaostrzenie kar, zwłaszcza za przestępstwo przeciwko zdrowiu i życiu. Projekt przewiduje, że zabójstwo w celu utrudnienia postępowania świadka, policjanta, prokuratora, sędziego będzie karane 25 latami pozbawienia wolności albo dożywociem. Umyślne spowodowanie ciężkiego uszkodzenia ciała ma być zagrożone karą od pięciu do 25 lat (obecnie od roku do lat dziesięciu). Tak samo karany będzie rozbój z bronią w ręku
Sąd będzie mógł orzec zakaz przedterminowego zwolnienia, w tym wobec skazanych na dożywocie. Wzrośnie również wysokość grzywien, surowiej mają być traktowani recydywiści, trudniej uzyska się też warunkowe zawieszenie wykonania kary.
Pojawią się nowe typy przestępstw i środki karne. Rozszerzy się też zakres obrony koniecznej. Jeśli napadnięty będzie się bronił i pod wpływem strachu przekroczy granice obrony koniecznej, to już prokurator będzie mógł umorzyć sprawę. Podobnie, gdy ofiara działała w obronie własnego domu czy mieszkania.
Wyniki sondażu
Te i inne zmiany, według ostatniego sondażu popiera 59 proc. Polaków. Co trzecia osoba popiera tylko niektóre z nich. Przeciwko zaostrzeniu przepisów jest tylko 12 proc. Polaków. Zupełnie inaczej jest wśród prawników. Z ankiety przeprowadzonej wśród sędziów i prokuratorów przez Instytut Nauk Prawnych tylko trzynaście z 4,5 tys. ankietowanych opowiedziało się za zaostrzeniem kodeksu karnego.
_ Te i inne zmiany, według ostatniego sondażu popiera 59 proc. Polaków. Co trzecia osoba popiera tylko niektóre z nich. Przeciwko zaostrzeniu przepisów jest tylko 12 proc. Polaków. Zupełnie inaczej jest wśród prawników. _ Zdaniem prof. Włodzimierza Wróbla z Uniwersytetu Jagiellońskiego nie ma potrzeby przeprowadzania gruntownych zmian i radykalnego zaostrzenia odpowiedzialności karnej.
- Obecny kodeks karny z punktu widzenia jego surowości jest wystarczający. Przestępczość spada od kilku lat. Już teraz nie jesteśmy w stanie zapewnić wykonania kary wszystkim skazanym. Polityka ministerstw będzie kosztowała sporo pieniędzy. Do więzienia trafi duża grupa ludzi, która nie powinna się tam znaleźć - wyjaśnia prof. Wróbel.
Podobnie twierdzi prof. Marian Filar z Uniwersytetu w Toruniu: - Gdyby poziom przestępczości był uzależniony od surowości kary, to ludzie nie popełnialiby przestępstw od tysiąca lat. Projekt ma charakter typowo polityczny i populistyczny. Skoro w więzieniach karę odbywa blisko dziewięćdziesiąt tysięcy sprawców, a 50 tys. czeka na obycie kary, to zaostrzanie odpowiedzialności spowoduje, że kolejka do więzienia będzie dwa razy dłuższa.
Zdaniem Anny Kozaneckiej-Żarneckiej, adwokat z Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy, cel przyświecający projektodawcom jest słuszny, jednak skuteczność rozwiązań wątpliwa.
- Powszechnie wiadomo, że to nie surowość kary, lecz jej nieuchronność zapobiega przestępczości, a tym samym zwiększa bezpieczeństwo obywateli - wyjaśnia Anna Kozanecka-Żarnecka.
Surowsze kary dla nieletnich
Projekt rozszerza odpowiedzialność osób, które popełniły przestępstwa po ukończeniu 15 lat. Za każdą zbrodnię (tj. czyn, którego dolna granica to trzy lata pozbawienia wolności) oraz występki, takie jak udział w bójce z następstwem ciężkiego uszkodzenia ciała lub śmierci człowieka, pozbawienie wolności ze szczególnym udręczeniem, przestępstwo stadionowe, kradzież rozbójniczą, nieletni odpowie jak dorosły.
_ prof. Marian Filar: Gdyby poziom przestępczości był uzależniony od surowości kary, to ludzie nie popełnialiby przestępstw od tysiąca lat. Projekt ma charakter typowo polityczny i populistyczny. _ Wyższe kary
Sądy będą miały większą swobodę i możliwość wyboru kar w przedziale od jednego miesiąca do 25 lat pozbawienia wolności. Ulegną podwyższeniu dolne progi kar pozbawienia wolności dla wielu przestępstw, przede wszystkim skierowanych przeciwko życiu i zdrowiu (np. przy zabójstwie z ośmiu do dziesięciu lat) i bezpieczeństwu komunikacji.
- Zdaniem psychologów kara nie ma charakteru resocjalizacyjnego powyżej pewnej granicy. Przykładowo, jeżeli ktoś przebywa w zakładzie karnym dwa, trzy lata, to potem dolegliwość z tym związana nie jest przez niego odczuwalna. Kara jest wtedy czystą izolacją, a nie środkiem, który ma wpłynąć na resocjalizację sprawcy - wyjaśnia prof. Ćwiąkalski.
_ Znacznie wzrośnie także wymiar grzywny. Górna jej granica ulegnie podwyższeniu z 360 do 720 stawek dziennych oraz z 2 tys. zł do 10 tys. zł wysokość maksymalnej stawki. _
Najwyższa grzywna będzie mogła być orzeczona do 7,2 mln zł (dziś 720 tys. zł). Orzeczenie grzywny będzie obligatoryjne w sytuacjach, gdy sprawca dopuści się przestępstwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub korzyść taką osiągnie.
- Grzywna musi być realna. Kogo stać w Polsce na zapłacenie 7 mln kary - wskazuje prof. Włodzimierz Wróbel.
Przepadek samochodu
W zmienionym kodeksie pojawią się surowsze sankcje wobec pijanych kierowców. Sąd będzie musiał orzec przepadek samochodu prowadzonego przez sprawcę przestępstwa, jeżeli był on pod wpływem alkoholu lub środków odurzających albo uciekł. Jeżeli pojazd mechaniczny nie jest własnością kierowcy, orzeczenie będzie dotyczyć przepadku równowartości pojazdu.
Zdaniem mecenas Anny Kozaneckiej-Żarneckiej może się zdarzyć, że wyegzekwowanie orzeczenia przepadku równowartości pojazdu w rzeczywistości będzie fikcją, chociażby ze względu na stan majątkowy kierowcy, który w stanie nietrzeźwym prowadził nienależący do niego samochód.
Projekt przewiduje obowiązkową publikację wizerunków nietrzeźwych kierowców.
Karane będzie propagowanie treści pedofilskich. Nowym rozwiązaniem jest też zakaz wstępu sprawców przestępstw stadionowych na imprezy masowe. Karane będzie również posiadanie w miejscu publicznym noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu w okolicznościach wskazujących na zamiar jego użycia. Projekt wprowadza także przestępstwo kradzieży kieszonkowej (zagrożone od roku do dziesięciu lat), które dotychczas było traktowane jak wykroczenie.