Istotne jest, aby w momencie odwoływania testamentu odwołujący miał tzw. zdolność testowania, tj. posiadał pełną zdolność do czynności prawnych (nie może być np. ubezwłasnowolniony).
Co ważne, przy ocenie ważności odwołania testamentu bierze się pod uwagę stan testatora z chwili dokonania odwołania, a nie z chwili sporządzenia testamentu. Jeśli więc np. spadkodawca w chwili sporządzenia testamentu miał zdolność testowania, a następnie ją utracił, do czasu odzyskania zdolności testowania testament nie będzie mógł być skutecznie przez spadkodawcę odwołany.
Odwołanie testamentu może nastąpić w jeden z następujących sposobów (art. 946 kc):
- spadkodawca sporządzi nowy testament,
- spadkodawca w zamiarze odwołania testamentu zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność,
- spadkodawca dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.
Sporządzenie nowego testamentu
Odwołanie testamentu może być wyraźne lub dorozumiane.
Wyraźne odwołanie dokonanych rozrządzeń testamentowych może nastąpić jedynie w drodze sporządzenia nowego testamentu. Spadkodawca wówczas oświadcza, że poprzedni ZOBACZ TAKŻE:
Gdzie spisać testament?
testament odwołuje w całości lub części. Nowy testament, w którym spadkodawca chce odwołać poprzedni testament, musi spełniać, dla swojej ważności, wymogi przewidziane dla każdego testamentu - tj. spadkodawca musi mieć zdolność testowania, oświadczenie musi być dokonane osobiście oraz nie może być wadliwe (nie może być dokonane (a) w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli, np. w stanie nietrzeźwości, (b) pod wpływem błędu, ani (c) pod wpływem groźby).
Testament można odwołać w innej formie niż ta, w której został sporządzony testament odwoływany. Dla przykładu testament notarialny może zostać odwołany testamentem ustnym i na odwrót.
Odwołanie testamentu w sposób dorozumiany następuje wtedy, gdy spadkodawca sporządzi nowy testament, nie zaznaczając w nim, że odwołuje poprzedni, a postanowienia nowego testamentu nie dadzą się pogodzić z treścią poprzednio sporządzonego. Jeżeli z treścią nowego testamentu nie dadzą się pogodzić tylko niektóre spośród dyspozycji zawartych w poprzednim, testament wcześniejszy ulega odwołaniu jedynie w tej części (art. 947 kc). Ustalenie niezgodności pomiędzy poszczególnymi dyspozycjami spadkodawcy to problem wykładni testamentu.
Trzeba przy tym brać pod uwagę rzeczywistą wolę testatora. Nie należy domniemywać woli odwołania. Dopiero niemożliwość jednoczesnego wykonania różnych dyspozycji, różnych testamentów uzasadnia wniosek o odwołaniu testamentu wcześniejszego.
W wypadku istnienia kilku testamentów o różnej treści, ważne jest, w jakiej kolejności zostały one sporządzone. Decydujące znaczenie ma data umieszczona na testamencie. Jeżeli jeden z testamentów lub niektóre spośród nich nie mają daty i daty tej nie da się ustalić, testamenty są bezskuteczne.
Inne sposoby odwołania testamentu
Innym sposobem dorozumianego odwołania testamentu jest podjęcie przez spadkodawcę czynności, które są skierowane przeciwko testamentowi. Jak to już było podniesione wyżej, chodzi tu np. o zniszczenie testamentu, pozbawienie go cech, od istnienia których zależy jego ważność lub dokonanie w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.
Zniszczenie testamentu to np. jego podarcie, spalenie, pocięcie itp. Pozbawienie testamentu cech, od których zależy jego ważność, to np. odcięcie lub oderwanie od testamentu sporządzonego na piśmie fragmentu, na którym znajduje się podpis spadkodawcy. Dokonanie w testamencie zmian polegać może np. na przekreśleniu całego ZOBACZ TAKŻE:
Testament - jakie zapisy może zawierać?
testamentu i napisaniu _ uchylam _ lub _ odwołuję _.
Aby odwołanie było skuteczne, działania podjęte przez spadkodawcę muszą zmierzać do odwołania testamentu. Jeśli więc np. testament został zniszczony przez pomyłkę lub w wyniku zdarzenia losowego (pożar, powódź itp.), czy przez osobę trzecią, to nie jest on odwołany, a treść takiego testamentu może zostać odtworzona we właściwym postępowaniu cywilnym. Bezskuteczne będzie również odwołanie testamentu dokonane w wyniku błędu lub pod wpływem groźby.
ZOBACZ TAKŻE:
Autor jest aplikantem radcowskim w Kancelarii Siwek Gaczyński & Partners Spółce komandytowej