Fundusz przeznaczony jest na finansowanie działalności socjalnej na rzecz osób uprawnionych, dofinansowanie obiektów socjalnych zakładu pracy oraz tworzenie i funkcjonowanie zakładowych żłobków, przedszkoli lub podobnych.
Do kręgu uprawnionych do korzystania ze środków funduszu zalicza się oprócz pracowników zakładu pracy także ich rodziny, byłych pracowników posiadających status emeryta albo rencisty, rodziny tych osób, oraz inne osoby uprawnione do korzystania ze środków funduszu na podstawie regulaminu funduszu, który obowiązuje w danym zakładzie pracy.
Zasady korzystania ze świadczeń funduszu określa tenże regulamin.
Fundusz nie posiada osobowości prawnej. Jest jednak wyodrębniony z majątku pracodawcy, gdyż środki funduszu gromadzi się na odrębnym rachunku bankowym, zaś pracodawca jedynie nimi administruje. Środki funduszu nie podlegają egzekucji. Wyjątkowo egzekucja ze środków funduszu jest możliwa, gdy prowadzona jest w związku z zobowiązaniami funduszu.
[ ( http://static1.money.pl/i/h/247/t97015.jpg ) ] (http://msp.money.pl/wiadomosci/kadry/artykul/jak;rozliczyc;zapomogi;dla;pracownikow;po;powodzi,90,0,640346.html) Jak rozliczyć zapomogi dla pracowników po powodzi?
Jacy pracodawcy są zobowiązani tworzyć zakładowy fundusz świadczeń socjalnych?
Zgodnie z ustawą z dnia 04.03.1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ustawa), obowiązek ten dotyczy pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Stan ten ustala się na dzień 1 stycznia danego roku.
Oznacza to, że jeśli na ten dzień pracodawca zatrudnia tylko 18 pracowników, to w danym roku nie jest on zobowiązany do utworzenia funduszu. Podobnie nie będzie on zobowiązany do utworzenia funduszu, jeśli zatrudnia ilościowo więcej niż 20 osób, jednak w przeliczeniu na pełne etaty wynosi to mniej niż 20.
Powyższe reguły wynikają z ustawy i mogą zostać odmiennie uregulowane zbiorowym układem pracy. Układ zbiorowy może przewidywać tworzenie funduszu w innej wysokości niż wynika to z przepisów ustawy, a nawet przewidywać, że nie będzie on tworzony. Jeśli pracownicy u danego pracodawcy nie są objęci zbiorowym układem pracy, postanowienia takie mogą zostać zawarte w regulaminie wynagradzania obowiązującym w zakładzie pracy.
Pracodawcy, którzy zatrudniają mniej niż 20 pracowników, mogą na zasadzie dobrowolności utworzyć fundusz albo alternatywnie wypłacać swoim pracownikom świadczenie urlopowe.
[ ( http://static1.money.pl/i/h/45/t26669.jpg ) ] (http://msp.money.pl/wiadomosci/kadry/artykul/nowa;stawka;odpisow;na;fundusz;swiadczen;socjalnych,52,0,600372.html) Nowa stawka odpisów na Fundusz Świadczeń Socjalnych
Odrębną kategorię pracodawców stanowią podmioty sektora finansów publicznych. Pracodawcy stanowiący jednostki budżetowe oraz samorządowe zakłady budżetowe są zobowiązani do tworzenia funduszu, przy czym obowiązek ten istnieje bez względu na ilość zatrudnianych pracowników.
Jak powstaje fundusz?
Fundusz tworzy się z tzw. corocznego odpisu podstawowego. Naliczany on jest w relacji do przeciętnej liczby zatrudnionych (sposób obliczenia tej liczby wynika z rozporządzenia wykonawczego). Podstawą obliczenia odpisu podstawowego na każdego zatrudnionego jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w roku poprzednim, albo w 2. półroczu roku poprzedniego (w zależności od tego, która wartość jest wyższa). Wysokość odpisu wynosi zgodnie z ustawą od 5 % nawet do 50 % (w zależności od statusu pracownika).
[ ( http://static1.money.pl/i/h/39/t74791.jpg ) ] (http://msp.money.pl/wiadomosci/kadry/artykul/fedak;zacheca;do;tworzenia;zlobkow;w;firmach,253,0,650237.html) Fedak zachęca do tworzenia żłobków w firmach
Wysokość odpisu dla pewnych kategorii pracowników może ulegać zwiększeniu o procent wskazany w ustawie (np. pracownicy wobec których orzeczono znaczny albo umiarkowany stopień niepełnosprawności). Pracodawca jest zobowiązany przekazywać środki na fundusz w ustawowych terminach.
Środki funduszu pochodzą również m.in. z opłat pobieranych od osób korzystających z funduszu, darowizn i zapisów, odsetek od środków funduszu czy przychodów ze sprzedaży, dzierżawy albo likwidacji majątku wykorzystywanego w działalności socjalnej zakładu pracy (np. domy wczasowe).
Odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy
Nieprzestrzeganie przepisów ustawy stanowi wykroczenie. Pracodawca albo osoba, której powierzył on odpowiedzialność za wykonywanie przepisów ustawy mogą podlegać karze grzywny w razie stwierdzenia nieprawidłowości w funkcjonowaniu funduszu. Wniosek o nałożenie grzywny kieruje do sądu Państwowa Inspekcja Pracy.
Autor jest aplikantem radcowskim w Kancelarii BSO Prawo & Podatki we Wrocławiu