Kodeks pracy reguluje możliwość ustanowienia zakazu konkurencji w czasie trwania stosunku pracy oraz po ustaniu stosunku pracy.
Oznaczenie zakazu konkurencji w czasie trwania stosunku pracy można uregulować w odrębnej umowie między pracodawcą a pracownikiem. Z umowy takiej powinno wynikać, iż pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie, na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność. Jeżeli pracownik złamie zakaz konkurencji, to pracodawca, który poniósł szkodę wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie, może dochodzić od pracownika wyrównania tej szkody.
Sens zakazu konkurencji w czasie trwania stosunku pracy wynika przede wszystkim z dbałości o dobro pracodawcy. Trudno wyobrazić sobie sytuację, ażeby osoba zatrudniona u danego pracodawcy mogła w czasie trwania stosunku pracy świadczyć pracę wobec niego konkurencyjną.
_ Przepisy kodeksu pracy nie określają formy, w jakiej powinna zostać zawarta umowa o zakazie konkurencji. W nauce przyjmuje się jednak, iż umowy o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy, jak i po jego ustaniu, wymagają formy pisemnej. _
Przepisy kodeksu pracy nie określają formy, w jakiej powinna zostać zawarta umowa o zakazie konkurencji. W nauce przyjmuje się jednak, iż umowy o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy, jak i po jego ustaniu, wymagają formy pisemnej.
Drugim rodzajem umów o zakazie konkurencji jest umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Dotyczy to sytuacji, gdy pracodawca i pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, mogą zawrzeć umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. W umowie takiej precyzuje się okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy.
Warto zaznaczyć, iż zakaz konkurencji przestaje obowiązywać przed upływem terminu, na jaki została zawarta umowa, w razie ustania przyczyn uzasadniających taki zakaz lub nie wywiązania się przez pracodawcę z obowiązku wypłaty odszkodowania.
Ważnym jest, iż odszkodowanie nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji.
Inne ustalenia pomiędzy pracownikiem a pracodawcą są nieważne, albowiem jest to minimum, które gwarantuje kodeks pracy. W zakresie wypłaty odszkodowania ustawodawca daje pewną dowolność, a mianowicie odszkodowanie może być wypłacone w miesięcznych ratach bądź jednorazowo.
Warto zaznaczyć, iż ustalenie wysokości odszkodowania jest warunkiem koniecznym w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. W przeciwnym razie umowa będzie nieważna. Z nieważnością umowy będziemy mieli również do czynienia w razie nie określenia przez strony zawierające tę umowę okresu czasu jej obowiązywania. Dlatego zarówno wysokość odszkodowania, jak i okres trwania zakazu konkurencji są dwoma warunkami koniecznymi, ażeby umowa taka mogła zostać uznana za ważną.
Wydaje się, iż w dobie rozwijającej się gospodarki, a także coraz większej konkurencji pomiędzy podmiotami gospodarczymi umowy o zakazie konkurencji powinny być coraz częściej wykorzystywane przez pracodawców w celu należytego zabezpieczenia ich interesów.
Autor jest adwokatem, wspólnikiem w kancelarii BSO - Prawo & Podatki we Wrocławiu, www.bramorski.pl