Trwa ładowanie...
Zaloguj
Notowania
Przejdź na

Wypowiedzenie umowy o pracę - tylko na piśmie?

0
Podziel się:

Pracownik nie musi przyjąć pisma. Wystarczy, że miał realną możliwość zapoznania się z nim, ale tego nie zrobił.

Wypowiedzenie umowy o pracę - tylko na piśmie?

Wypowiedzenie umowy o pracę jest jednostronnym oświadczeniem woli, złożonym przez jedną stronę stosunku pracy drugiej stronie, powodujące rozwiązanie umowy o pracę z upływem okresu wskazanego w oświadczeniu wypowiadającym umowę, zwanego okresem wypowiedzenia.

Zgodnie z zasadami przyjętymi w Kodeksie pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.), wypowiedzenie stanowi podstawowy sposób rozwiązywania umowy zawartej na czas nieokreślony, a także na okres próbny. Ponadto, w drodze wypowiedzenia może zostać rozwiązana umowa zawarta na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy, jeżeli strony przewidziały wcześniej dopuszczalność takiego rozwiązania. Możliwość taka wynika wprost z przepisów kodeksu pracy (art. 33 kp).

Forma, sposób i skutki doręczenia

Oświadczenie, zarówno pracownika jak i pracodawcy, o wypowiedzeniu umowy o pracę powinno zostać złożone na piśmie. Ponadto pismo pracodawcy, który wypowiada pracownikowi umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony, powinno wskazywać przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie, a także pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania od wypowiedzenia do właściwego sądu pracy.

Należy również dodać, że forma pisemna dla oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę przewidziana w Kodeksie pracy nie jest ani formą dla której przewidziany jest rygor nieważności - art. 73 Kodeksu cywilnego, ani formą dla celów dowodowych w rozumieniu art. 74 Kodeksu cywilnego, według której zastrzeżenie formy pisemnej bez rygoru nieważności ma w zasadzie taki skutek, że w razie niezachowania tej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron na okoliczność dokonania określonej czynności.

Bezpośrednie stosowanie tych przepisów Kodeksu cywilnego na gruncie prawa pracy byłoby błędem. Dlatego też, Kodeks pracy przewiduje inne sankcje z tytułu niezachowania formy pisemnej oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę przez pracodawcę, a konsekwencje naruszenia wymogu formy pisemnej są określone przez Kodeks pracy w regulacjach dotyczących skutków jej naruszenia, aczkolwiek nie w sposób bezpośredni. Niezachowanie przez podmiot zatrudniający formy pisemnej będzie niewątpliwie naruszeniem przepisów o rozwiązaniu umów o pracę za wypowiedzeniem w rozumieniu art. 45 kp.

W przypadku złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę, szczególne znaczenie ma ustalenie chwili, kiedy wypowiedzenie zostaje skutecznie złożone. Ma to istotne znaczenie nie tylko dla określenia początku biegu okresu wypowiedzenia, ale przy wadliwym wypowiedzeniu także na bieg terminów na złożenie ewentualnego odwołania do sądu pracy. W związku z tym, że Kodeks pracy nie zwiera regulacji określającej, kiedy oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę zostaje złożone drugiej stronie, zgodnie z regulacją art. 300 kp zastosowanie mają odpowiednie przepisy Kodeksu cywilnego (w szczególności art. 61). Wynika z nich, iż wypowiedzenie lub oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę uważa się za skutecznie doręczone z chwilą, kiedy doszło do adresata w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią, chociażby tego nie uczynił (por. wyrok SN z 16.03.1995 r., I PRN 2/95).

Oznacza to m.in., że pracownik nie musi przyjąć pisma ani zgodzić się z jego treścią, wystarczy, że miał realną możliwość zapoznania się z nim, ale tego nie zrobił. Wypowiedzenie na piśmie jest dokonane w chwili doręczenia pisma adresatowi w sposób* bezpośredni* (do rąk pracownika np. w miejscu pracy lub osoby upoważnionej do działania w jego imieniu) lub* pośredni (np. przez doręczenie pisma domownikowi pracownika), bądź też w dniu, w którym adresat pisma mógł zapoznać się z jego treścią. Należy podkreślić, że w przypadku wyboru przez pracodawcę bezpośredniego sposobu wręczenia pracownikowi oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę w miejscu pracy, pracownik nie ma obowiązku podpisania otrzymanego pisma.*

Jednakże w przypadku odmowy jego przyjęcia wystarczy, że pracodawca zapewni sobie świadka (powinien przy tym przygotować notatkę służbową, w której wskazane zostaną m.in. dane osobowe świadka). W tej sytuacji nie będzie konieczne szukanie innego sposobu doręczenia pisma, ponieważ nawet, jeżeli pracodawca zdecyduje się na dodatkowe wysłanie listu poleconego, datą skutecznego doręczenia wypowiedzenia pozostanie data odmowy jego przyjęcia w miejscu pracy.

Odmowa przyjęcia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę nie ma bowiem znaczenia prawnego, gdyż jak to wyżej wskazano wypowiedzenie jest czynnością jednostronną, która dochodzi do skutku bez względu na zgodę drugiej strony. Pogląd ten potwierdził Sąd Najwyższy, zajmując stanowisko, że odmowa przyjęcia przez pracownika w miejscu pracy wypowiedzenia złożonego mu przez pracodawcę _ nie przekreśliła skutecznego dokonania wypowiedzenia mu umowy o pracę, albowiem w świetle reguł doręczania oświadczeń woli (art. 61 KC w związku z art. 300 KP), pisemne wypowiedzenie przez pozwanego umowy o pracę, spełniające wymogi formalne tej czynności prawnej, było prawidłowo doręczone powodowi i zostało skutecznie dokonane z chwilą, gdy doszło do niego w sposób umożliwiający zapoznanie się z jego treścią _ (por. wyrok SN z 13.12.1996 r., sygn. I PKN 41/96).

Wyboru pośredniego sposobu doręczenia dokonuje się zazwyczaj, gdy pracownik przebywa poza zakładem pracy, np. jest zwolniony z obowiązku świadczenia pracy. W takim przypadku, pracodawca powinien wysłać pismo listem poleconym, najlepiej za potwierdzeniem odbioru lub w inny, adekwatny sposób, np. kurierem na adres domowy pracownika (adres znajdujący się w jego aktach osobowych). Doręczenie takiego pisma uznaje się za skuteczne w momencie jego odbioru przez pracownika.

Wypowiedzenie lub oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę może zostać doręczone również za pomocą faxu bądź poczty elektronicznej. Doręczenie takie uznaje się wprawdzie za skuteczne, jednakże nie posiada ono wymaganej przez Kodeks pracy formy pisemnej (por. uchwała SN z 2.10.2002 r., sygn. III PZP 17/02), a co za tym idzie pracownik może je bardzo łatwo zaskarżyć. Wymóg formy pisemnej spełnia natomiast wypowiedzenie złożone za pośrednictwem poczty elektronicznej i opatrzone podpisem elektronicznym.

Uchylając się od skutków doręczenia omawianych pism np. poprzez nie odbieranie ich z poczty, należy pamiętać, że dla ich skuteczności wystarczy zwrot pisma z poczty z informacją o jego dwukrotnym awizowaniu. Oznacza to, że z dniem drugiego awizowania doręczenie pisma uznaje się za skuteczne. Konstrukcja ta opiera się na domniemaniu, iż pracownik zapoznał się z treścią pisma, a przynajmniej miał taką realną możliwość, z której jednak nie skorzystał. Jeżeli natomiast - w momencie próby doręczenia wypowiedzenia przez pracownika poczty - adresat wyraźnie odmówi jego przyjęcia, pracownik poczty ma obowiązek zrobić wzmiankę o odmowie odbioru pisma. Skutkiem tego, jest uznanie daty odmowy przyjęcia listu za datę rozpoczęcia biegu okresu wypowiedzenia.

Jak więc widać, oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę nie zostaje złożone drugiej stronie z chwilą samego nadania pisma w urzędzie pocztowym, wrzucenia do skrzynki pocztowej, wydania posłańcowi itp., lecz dopiero po dojściu do drugiej strony w taki sposób,* że miała realną możliwość zapoznać się z treścią tego oświadczenia.*

Ograniczenie dopuszczalności wypowiadania umów o pracę

Ochrona pracownika, jako strony ekonomicznie słabszej, wpływa na niejednakowe traktowanie stron stosunku pracy w zakresie możliwości wypowiadania umowy o pracę. W szczególności dopuszczalność wypowiadania umowy o pracę przez pracodawcę podlega w pewnych wypadkach ograniczeniom z mocy przepisów Kodeksu pracy lub przepisów odrębnych. Przewidziane ograniczenia składają się na powszechną i szczególną ochronę pracowników przed wypowiedzeniem.

Zgodnie z poglądem wyrażonym w literaturze ochrona powszechna dotyczy ogółu pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony i obejmuje w szczególności zasadność wypowiedzenia oraz związkową kontrolę wypowiedzenia. Ochrona szczególna natomiast przysługuje pracownikom znajdującym się w sytuacjach usprawiedliwiających czasową ochronę przed wypowiedzeniem im umowy o pracę, tj. będących w tak zwanych _ okresach ochronnych _ bądź ze względu na szczególną sytuację osobistą lub życiową pracownika.

Ochrona szczególna pracowników polega na tym, że przepisy w ogóle zakazują rozwiązania stosunku pracy w drodze wypowiedzenia lub uzależniają możliwość jego złożenia od zgody określonych podmiotów. Co istotne, ograniczenie dopuszczalności wypowiadania umów o pracę dotyczy wyłącznie pracodawcy.

ZOBACZ TAKŻE:

Zakaz wypowiedzenia dotyczy m.in. pewnych sytuacji osobistych lub rodzinnych pracownika

Kodeks pracy ustanawia następujące okresy ochronne, w których prawo wypowiedzenia umowy jest wyłączone lub ograniczone, np.:
1) zgodnie z art. 41 kp, w czasie urlopu pracownika pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę. Zakaz ten obowiązuje pracodawcę nie tylko w okresie urlopu wypoczynkowego, lecz również w czasie urlopów okolicznościowych, a także urlopów bezpłatnych;
2) zgodnie z art. 41 kp, usprawiedliwiona przyczyna stanowi przeszkodę w złożeniu przez pracodawcę oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę do momentu upływu okresów uprawniających pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 53 kp;
3) zgodnie z art. 177 kp, w okresie ciąży oraz urlopu macierzyńskiego pracownicy nie można wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę na mocy oświadczenia wcześniej złożonego. Oświadczenie woli złożone pracownicy przed rozpoczęciem okresu ochronnego i mające spowodować ustanie stosunku pracy w okresie objętym ochroną powinno zostać cofnięte, gdy pracownica przed końcem okresu wypowiedzenia zaszła w ciążę.

Podkreślenia wymaga, że omawiana ochrona nie obejmuje pracownic w okresie próbnym nie przekraczającym jednego miesiąca, a także pracownic zatrudnionych na czas określony lub na czas wykonywania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, jeżeli umowa taka uległaby rozwiązaniu przed upływem trzeciego miesiąca ciąży;
4) zgodnie z art. 186(1) § 1 kp, po złożeniu przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego pracodawca nie może złożyć oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę ani też nie może nastąpić rozwiązanie umowy o pracę na podstawie wcześniej złożonego oświadczenia, jeżeli termin rozpoczęcia urlopu wychowawczego przypadłby w czasie trwania stosunku pracy.

Z punktu widzenia zarówno pracownika, jak i pracodawcy istotny jest fakt, że ochrona szczególna zostaje uchylona w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę z powodu upadłości lub likwidacji pracodawcy w stosunku do wszystkich pracowników szczególnie chronionych. Jeżeli natomiast powodem wypowiedzenia umów pracownikom są inne przyczyny dotyczące pracodawcy ochrona ta zostaje - w stosunku do poszczególnych grup pracowników - uchylona albo ograniczona.

Bezprawne wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę...

Wypowiedzenie złożone pracownikowi z pominięciem przepisów Kodeksu pracy jest czynnością bezprawną. W literaturze zaznacza się, że może to być zarówno bezprawność w szerokim znaczeniu tego słowa, jak i bezprawność w ściślejszym znaczeniu. W tym pierwszym znaczeniu polega na złożeniu oświadczenia wypowiadającego umowę bez uzasadnionej przyczyny, natomiast bezprawność w znaczeniu węższym polega na złożeniu oświadczenia naruszeniem dyspozycji określonych norm prawnych, m.in. wspomnianych wyżej dotyczących ograniczenia dopuszczalności wypowiadania umów.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na fakt, że ochrona pracownika w przypadku bezprawnego wypowiedzenia umowy o pracę dochodzi do skutku zawsze na jego żądanie. Nie przyjęto bowiem w polskim Kodeksie pracy zasady ochrony stosunku pracy z urzędu. Zgodnie z poglądem panującym w doktrynie, takie rozwiązanie jest rezultatem przyjęcia, że państwo nie powinno wkraczać w pewne sfery wolności jednostki, która nie zamierza czynić ze swojego prawa użytku w sprawie podległej osobistej decyzji każdego obywatela.

Autor jest radcą prawnym, partnerem w kancelarii MP&W

Oceń jakość naszego artykułu:
Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
KOMENTARZE
(0)