Jak wskazuje Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta (UOKiK) praktyczne wykorzystanie przez konsumentów przysługujących im uprawnień ochronnych w wielu obszarach działalności usługowej jest nadal niewielkie.
Świadczy to przede wszystkim o małej świadomości konsumentów o przysługujących im uprawnieniach ustawowych.
Usługodawcy natomiast czasem uciekają się do stosowania niewłaściwych praktyk poprzez umieszczanie w umowach z konsumentami niedozwolonych klauzul, które w świetle obowiązującego prawa naruszają podstawowe prawa konsumentów.
Zgodnie z art. 385 ? pkt 12 Kodeksu cywilnego w razie wątpliwości za niedozwolone postanowienia umowne uważa się te, które w szczególności wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w całości lub w części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania.
Z przytaczanego artykułu wynika, iż takie postanowienie zgodnie, z którym konsument rezygnując z wykonania umowy traci prawo żądania zwrotu uprzednio spełnionego świadczenia narusza istotę umowy wzajemnej.
Przyjmując natomiast, iż takie spełnione przez konsumenta świadczenie pieniężne miałoby mieć charakter odstępnego, należy uznać, iż jest ono nadmiernie wygórowane.
Art. 385 ? pkt 12 Kodeksu cywilnego znajduje zastosowanie hipotetycznie w sytuacji odstąpienia od umowy zawartej z organizatorem turystyki, rezygnacji z kursu nauki jazdy, czy też np. kursu prowadzonego przez szkołę językową.
Z przeprowadzanych przez UOKiK szeregu badań i analiz wzorców umownych stosowanych przez podmioty świadczące usługi w wielu obszarach działalności wynika, iż stosowanie takich niedozwolonych klauzul umownych jest często stosowaną praktyką.
O uznaniu umowy za typowy wzorzec w rozumieniu kodeksu cywilnego, dotyczących wzorów umów i niedozwolonych postanowień umownych (art. 384 Kodeksu cywilnego i nast.) Przepisy te stanowią ograniczenie zasady swobody umów i przewidują, iż konsument nie jest związany postanowieniami umowy, które nie były uzgodnione z nim indywidualnie a kształtują prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.
W celu stwierdzenia, iż dane postanowienie można uznać za niedozwolone muszą być spełnione łącznie następujące przesłanki:
- wzorzec funkcjonuje w obrocie z udziałem konsumentów,
- postanowienia nie były z konsumentem uzgodnione indywidualnie,
- postanowienia kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (art.384 Kodeksu cywilnego i nast.)
| Podstawa prawna: |
| --- |
| kodeks cywilny Dz. U. 1964 nr 16 poz 93 ustawa o ochronie konkurencji i kosumentow Dz. U. 2007 nr 50 poz .331 www.uokik.gov.pl/ - w zakresie raportów sporządzanych przez UOKiK dotyczących treści oferowanych konsumentom wzorców umownych |
Autorka jest prawnikiem z Kancelarii Rachelski i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza spółka komandytowa