W poprzednich rozważaniach wskazano, że zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS), jeśli przepisy dyrektywy z punktu widzenia ich treści wydają się bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne, to wobec braku w wyznaczonych terminach przepisów wykonawczych jednostka może się na nie powołać wobec wszelkich przepisów prawa krajowego niezgodnych z dyrektywą, bądź też jeśli ich charakter pozwala określić uprawnienia, jakich jednostki mogą dochodzić od państwa.
Odwrotną stroną medalu jest natomiast możliwość powoływania się Państwa przeciw jednostkom na treść niezaimplementowanych jeszcze dyrektyw.
Niektóre organy państw członkowskich pozostawały w przekonaniu, że skoro niezaimplementowana dyrektywa może obowiązywać w porządku krajowym, to mogą się na nią powoływać w treści swoich orzeczeń.
Sprawa o to, czy jest to działanie uprawnione, stała się w końcu przedmiotem rozważań ETS w trybie postępowania prejudycjalnego (zapytanie ETS o interpretację przepisów wspólnotowych przez sąd krajowy).
_ Organ krajowy w sprawie przeciwko jednostce nie może powołać przepisów dyrektywy, która nie została jeszcze wykonana w prawie krajowym. _Sprawa dotyczyła postępowania karnego w związku z magazynowaniem w celu sprzedaży i dostawy napoju, zwanego "wodą mineralną", lecz złożonego z wody wodociągowej i dwutlenku węgla przeciwko przedsiębiorstwu Kolpinghuis Nijmegen BV z Holandii.
W trakcie postępowania oskarżyciel publiczny powołał się, między innymi, na dyrektywę Rady 80/777/EEC z 15 lipca 1980 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich w zakresie wydobywania i wprowadzania do obrotu naturalnych wód mineralnych.
Wskazana dyrektywa stanowiła w szczególności, że Państwa Członkowskie muszą podjąć niezbędne działania w celu zapewnienia, aby jedynie wody wydobywane na obszarze Państwa Członkowskiego i uznane przez właściwe władze tego Państwa Członkowskiego za naturalne wody mineralne, spełniające określone wymogi, mogły być wprowadzane do obrotu jako naturalne wody mineralne.
Ten przepis dyrektywy powinien był zostać wprowadzony w życie w ciągu czterech lat od jej notyfikacji, tj. do dnia 17 lipca 1984 r., ale dostosowanie prawa holenderskiego zostało przeprowadzone ze skutkiem od dnia 8 sierpnia 1985 r., podczas gdy zarzucane w postępowaniu głównym zdarzenie miało miejsce wcześnie, w dniu 7 sierpnia 1984 r.
W swoich rozważaniach ETS podkreślił, wiążący charakter dyrektywy stanowiący podstawę możliwości powołania się na dyrektywę przed sądem krajowym istnieje jedynie wobec "każdego Państwa Członkowskiego, będącego adresatem".
Wynika z tego, że dyrektywa nie może sama nakładać zobowiązań na jednostki, oraz że nie można powołać przepisów dyrektywy przeciwko takiej osobie przed sądem krajowym.
_ Dyrektywa nie może sama nakładać zobowiązań na jednostki, oraz że nie można powołać przepisów dyrektywy przeciwko takiej osobie przed sądem krajowym. _Trybunał dodał również, że stosując ustawodawstwo krajowe, sąd Państwa Członkowskiego ma obowiązek dokonania wykładni tego prawa w świetle treści i celu dyrektywy, aby osiągnąć wskazany rezultat, lecz dyrektywa nie może sama z siebie i niezależnie od ustawy przyjętej dla jej wykonania, skutkować określeniem lub powiększeniem odpowiedzialności osób naruszających jej przepisy.
Ostatecznie Trybunał podsumował swe rozważania następującym orzeczeniem, które można powoływać we wszelkich postępowaniach przed polskimi organami administracji publicznej:
Organ krajowy w sprawie przeciwko jednostce nie może powołać przepisów dyrektywy, która nie została jeszcze wykonana w prawie krajowym.
Komentując powyższe orzeczenie J. Martini i Ł. Karpiesiuk stwierdzili, że ,,jeżeli podatnik stosuje niezgodne z dyrektywą przepisy krajowe organy skarbowe nie mogą tego kwestionować na podstawie dyrektywy. W przypadku niezgodności pomiędzy prawem krajowym a bezwzględnie obowiązującymi i dostatecznie precyzyjnymi przepisami wspólnotowymi z punktu widzenia prawa, podatnik może wybrać bezpośrednie stosowanie przepisów wspólnotowych lub niezgodne z dyrektywą przepisy krajowe."
Idąc tym tokiem rozumowania należy też uznać, że nie tylko niezaimplementowanie przepisów wspólnotowych uniemożliwia organom krajowym powoływanie się na dyrektywę, ale również nieprawidłowe ich zaimplementowanie.
Jako podsumowanie tych rozważań właściwe będzie wskazanie na korzyści płynące z przytoczonych orzeczeń.
Na każdym etapie postępowania podatnik powinien sprawdzać:
- Czy istnieje niezaimplementowana jeszcze przez władze krajowe dyrektywa zmieniająca korzystnie jego sytuację prawną. Jeśli tak, to może powołać się, podpierając się orzeczeniem w sprawie Ursuli Becker, na jej przepisy przeciwko organowi krajowemu.
- Czy stosowany wobec niego przepis nie pochodzi z niezaimplementowanej dyrektywy. Jeśli tak, to może zgłosić zarzut, podpierając się orzeczeniem w sprawie Kolpinghuis Nijmegen BV, braku podstawy prawnej.
- Czy stosowany wobec niego przepis krajowy jest oparty na przepisie pochodzącym z dyrektywy UE i czy w pełni implementuje on treści i cele dyrektywy, aby osiągnąć wskazany w niej rezultat. Jeśli nie, to podatnik ma prawo wybrać korzystniejszy dla niego przepis - krajowy bądź wspólnotowy.
Autor jest prawnikiem w Kancelarii BSO Prawo & Podatki we Wrocławiu