Pozew zbiorowy - w jakich sprawach można go złożyć?

W praktyce zwrot _ oparte na takiej samej podstawie faktycznej _oznacza, że roszczenia będą oparte na tej samej podstawie prawnej, jeżeli istotne okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie są wspólne dla wszystkich roszczeń (np. analogiczne roszczenia klientów banku, którzy zawarli z bankiem dany rodzaj umowy kredytowej w różnym czasie).

Pierwotny projekt Ustawy zakładał, że swoją regulacją będzie obejmowała szeroki zakres przedmiotowy, ostatecznie jednak art. 1 ust. 2 Ustawy stanowi, że ma ona zastosowanie jedynie w sprawach o roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. nr 7, z 2010 r., poz. 44)

Na roszczenia o ochronę konsumentów będą się składały przede wszystkim roszczenia kierowane przeciwko przedsiębiorcom stosującym niedozwolone klauzule umowne.

Konsumenci mogą dochodzić ochrony swoich indywidualnych praw podmiotowych, które zostały naruszone przez niedozwolone postanowienia umów, w szczególności poprzez żądanie określonego odszkodowania ze względu na to, że określone zapisy tych umów są niedozwolone w rozumieniu art. 3851 kodeksu cywilnego.

Do tej pory jedynym środkiem procesowym pozwalającym zaskarżyć niedozwolone postanowienia, zawarte we wzorcach umów, było postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Służyło one jednak jedynie pośrednio ochronie praw indywidualnych konsumentów.

Z punktu widzenia konsumentów przełomową może się okazać również możliwość pozwania producenta lub osoby wprowadzającej do obrotu produkt niebezpieczny, w związku z którego użyciem lub zastosowaniem poniesione zostały szkody materialne. Pozwanym w postępowaniu grupowym może być również wytwórca materiału, surowca albo części składowej tzw. produktu niebezpiecznego.

[ ( http://static1.money.pl/i/h/170/t26794.jpg ) ] (http://msp.money.pl/wiadomosci/prawo/artykul/pozew;zbiorowy;w;polsce;rzad;zaakceptowal;projekt,233,0,433641.html) Pozew zbiorowy w Polsce. Rząd zaakceptował projekt
Pozew grupowy może też przykładowo stanowić podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej spółek giełdowych za informacje przekazywane inwestorom. Chodzi o informacje, które mogą wpłynąć na decyzję inwestora o nabyciu akcji, w związku z ich opóźnionym przekazaniem lub zmianą ich treści lub znaczenia, np. błędne, nieprawdziwe informacje w prospekcie emisyjnym.

Utrudnione ze względu na zróżnicowanie znamion transakcji i podstaw prawnych, choć niewykluczone będzie zaś grupowe dochodzenie roszczeń z tzw. opcji walutowych. *
Pozwy grupowe mogą być składane także przez osoby, które *poniosły szkodę na skutek odwołania środków transportu masowego, lub opóźnień środków komunikacji.

Będzie się to wiązało z koniecznością udowodnienia, że na skutek nienależytego wykonania umowy przewozu czy też czynu niedozwolonego przewoźnika wystąpiła konkretna szkoda. Można sobie też wyobrazić sytuację wniesienia pozwu zbiorowego przez poszkodowanych *uczestników wypadku drogowego spowodowanego z winy kierowcy z tytułu poniesionych szkód materialnych. *

Turyści, których bagaże lub inne przedmioty pozostawione w obiekcie zostały utracone lub uszkodzone w jednym czasie w obiekcie turystycznym będą mogli domagać się wspólnie odszkodowania za poniesioną straty finansowe.

Postępowanie grupowe pozwala też na dochodzenie odszkodowania w związku ze szkodami w środowisku. Należy jednak pamiętać, że zanieczyszczenie środowiska i szkodliwe emisje, muszą być wspólne dla wszystkich członków grupy.

W niedawnym czasie zostało wniesionych też kilka pozwów grupowych *przez powodzian *w związku ze stratami materialnymi przez nie wyrządzonymi przeciwko Skarbowi Państwa i gminom.

[ ( http://static1.money.pl/i/h/45/t12077.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/pozew;zbiorowy;-;kto;na;nim;skorzysta,90,0,489050.html) Pozew zbiorowy - kto na nim skorzysta?
Stronę powodową w postępowaniu grupowym mogą tworzyć zarówno osoby fizyczne jak i firmy. W sprawach z zakresu ochrony konsumentów stronę powodową mogą tworzyć jedynie osoby fizyczne, których roszczenie wynika z czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z ich działalnością gospodarczą lub zawodową.

Z zakresu stosowania ustawy zostały wyłączone zagadnienia związane z ochroną dóbr osobistych. Nie można w takim postępowaniu występować z roszczeniami o ochronę dóbr osobistych – żądać zadośćuczynienia za uszczerbek na zdrowiu czy naruszenie dobrego imienia. Dlatego poszkodowani w wypadku, u których orzeczono rozstrój zdrowia czy uszkodzenie ciała, mogą występować tylko z roszczeniem o odszkodowanie za straty majątkowe. Dochodzenie zadośćuczynienia będzie możliwe w odrębnym indywidualnym procesie. W postępowaniu grupowym *nie ma też możliwości dochodzenia roszczeń ze stosunku pracy przeciwko pracodawcy, *wspólnych dla grupy pracowników.

Można przypuszczać, że postępowania grupowe dotkną przede wszystkim firmy z sektora bankowego, turystyki, organizatorów imprez masowych, producentów tytoniu, ubezpieczycieli, koncerny farmaceutyczne, producentów żywności, stacje paliw, firmy telekomunikacyjne, firmy świadczące usługi przewozowe, jednostki samorządu terytorialnego, Skarb Państwa i wszelkie podmioty prawa świadczące usługi szerokiej grupie odbiorców lub dostarczające towary powszechnego użytku. Jednak należy podkreślić, że pozwanym w postępowaniu grupowym może być także mikro, mały i średni przedsiębiorca, z czego część polskich firm na razie nie zdaje sobie sprawy.

W postępowaniu grupowym można dochodzić zarówno roszczeń pieniężnych, jak i niepieniężnych. W przypadku dochodzenia roszczeń pieniężnych ustawodawca wprowadził obowiązek ujednolicenia ich wysokości. Wymusza to standaryzację roszczeń w jednym procesie, czyli wyrażenie przez uczestników grupy zgody na określoną wysokość odszkodowania. Ułatwieniem może być przepis pozwalający na ujednolicenie roszczeń w liczących co najmniej dwie osoby podgrupach powodów.

Przystąpienie do takiej grupy i uzyskanie prawomocnego wyroku odnośnie ujednoliconego roszczenia wyłącza jednak możliwość dochodzenia roszczeń odszkodowawczych w wyższym lub szerszym zakresie (z uwagi na powagę rzeczy osądzonej) na drodze indywidualnego procesu. Powodowie mając ten fakt na uwadze mogą zdecydować się na rozwiązanie, które można by śmiało określić mianem połowicznego i ograniczyć się w sprawach o roszczenia pieniężne do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego. Wysokość konkretnych roszczeń każdego z powodów zostanie zaś sprecyzowana w odrębnych procesach.

Analiza Ustawy wskazuje na to, że jest ona dobrym krokiem na drodze ułatwienia realizacji roszczeń osobom występującym masowo przeciwko temu samemu pozwanemu, poprzez możliwość zmniejszenia kosztów postępowania dzięki ich realnemu ponoszeniu przez wszystkich uczestników grupy, wzajemną pomoc i współpracę w procesie oraz sprecyzowanie roszczeń przez reprezentanta grupy. Pozwoli ona również na odciążenie sądów od zalewu analogicznych pozwów opartych na tej samej czy takiej samej podstawie faktycznej.

Podstawowymi mankamentami ustawy jest jednak to, że nie pozwala na jednoznaczne stwierdzenie czy oprócz dochodzenia na jej podstawie odszkodowania za faktycznie poniesioną szkodę, istnieje możliwość otrzymania odszkodowania za utracone korzyści (lucrum cessans). Stratą dla polskiego obrotu prawnego wydaje się być też fakt, że Ustawa wyłączyła ze swojego zakresu grupowe pozwy pracowników, dochodzących ochrony swoich praw w związku ze zwolnieniem, łamaniem praw pracowniczych czy chociażby dyskryminacją. Są oni grupą zainteresowania, która najbardziej liczyła na objęcie ich zakresem obowiązywania Ustawy. W przeciągu najbliższych lat trzeba więc liczyć się z możliwością jej nowelizacji.

Autorka jest radcą prawnym w K&L Legal Żurek i Spółka Sp.k.