W literaturze prawniczej pojęcie know-how definiuje się jako _ zespół technicznej lub pozatechnicznej wiedzy i doświadczeń o charakterze poufnym, który cechuje możliwość zidentyfikowania i opisu oraz potencjalna bądź rzeczywista możliwość praktycznego wykorzystania w działalności gospodarczej _.
Know-how przedsiębiorcy może być np. wypracowany system standardów jakości obsługi klientów, metoda zmniejszenia kosztów produkcji danego towaru, długoterminowa strategia public relation wobec danego klienta, baza kontaktów do przedstawicieli klientów, kontrahentów lub mediów zawierająca charakterystyki poszczególnych osób, czy wskazówki, co do sposobu kontaktowania się, jak również oryginalny system archiwizacji danych, czy też zarządzania zamówieniami.
Umiejscowienie w systemie prawa
Na gruncie prawa polskiego know-how nie jest objęte ochroną przewidzianą w prawie patentowym, ani też co do zasady nie chroni go prawo autorskie. Ochroną na gruncie prawa autorskiego mogą być objęte opisy, instrukcje, zestawienia oraz wszelkie inne materiały, czyli wszystko to za pomocą czego staramy się ucieleśnić dane know-how. Taka forma ochrony jednakże nie gwarantuje pełnej ochrony niematerialnego aspektu know-how - wypracowanego zespołu poufnej wiedzy i doświadczeń.
Ochrona na gruncie zwalczania nieuczciwej konkurencji
Dysponentowi know-how przysługuje faktyczna wyłączność do korzystania z niego, wynikająca z jego starań zmierzających do zachowania tej wiedzy w tajemnicy. Wyłączność dysponowanie know-how chroniona jest skutecznie bezpośrednio przez regulacje dotyczące zwalczania nieuczciwej konkurencji oraz pośrednio przez reżim deliktów prawa cywilnego. Takie podejście zgodne jest z logiką systemu praw własności intelektualnej, który udziela prawnego monopolu na określone dobra niematerialne (takie jak utwory, czy wynalazki), gdy spełniają one określone ustawowo kryteria, zaś pomija inne dobra niematerialne, niespełniające tych kryteriów, zostawiając ich ochronę mechanizmom prawnym spoza systemu prawa patentowego i prawa autorskiego.
| Czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy. |
| --- |
Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r., nr 153, poz. 1503, dalej _ Ustawa _) czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy.
Know-how a tajemnice przedsiębiorstwa
Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności (art. 11 ust. 4 Ustawy). Analizując powyższą definicję oraz definicje know-how zaproponowaną na wstępie niniejszego artykułu, należy stwierdzić, że pojęcie know-how nie jest całkowicie tożsame z pojęciem tajemnic przedsiębiorstwa, jednakże w zdecydowanej większości wypadków cenne dla przedsiębiorcy know-how będzie chronione na gruncie art. 11 Ustawy.
Co bardzo istotne, opisaną wyżej ochronę stosuje się również w stosunku do osoby, która świadczyła pracę na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego - przez okres trzech lat od jego ustania, chyba że umowa stanowiła inaczej albo ustał stan tajemnicy (art. 11 ust. 2 Ustawy).
Według Ustawy czynem nieuczciwej konkurencji nie jest nabycie know-how w dobrej wierze od osoby nieuprawnionej na podstawie odpłatnej czynności prawnej. Jednakże w takiej sytuacji sąd może zobowiązać nabywcę know-how do zapłaty stosownego wynagrodzenia za korzystanie z niego, nie dłużej jednak niż do ustania stanu tajemnicy (art. 11 ust. 3 Ustawy).
Ochrona know-how w stosunkach z partnerami gospodarczymi
Okres trwania ochrony tajemnic przedsiębiorstwa, a zatem i know-how, zależy głównie od tego czy dysponent danej informacji objętej stanem tajemnicy życzy sobie jej ujawnienia, czy też woli by nadal była ona poufna. Jeżeli dysponent know-how wyraża wolę jego ujawnienia określonym podmiotom wchodzącym z nim w różnego typu stosunki prawne, w takiej sytuacji na gruncie regulacji dotyczących nieuczciwej konkurencji ochrona dobrowolnie ujawnionych tajemnic przedsiębiorstwa w stosunku do danego podmiotu będzie wyłączona.
W tym przypadku w interesie dysponenta know-how leży to, aby wprowadzić do treści tworzonego stosunku prawnego zobowiązanie podmiotu, któremu udostępniane są poufne informacje, do nieujawniania owych informacji.
Takie podejście zapewnia ochronę know-how na gruncie prawa zobowiązań, a bardziej precyzyjnie na gruncie odpowiedzialności odszkodowawczej za nie dotrzymanie zobowiązań umownych. Takie zobowiązania tworzone są za pomocą odpowiednich klauzul umownych dotyczących zachowania poufności umieszczanych wewnątrz umowy tworzącej dany stosunek prawny albo za pomocą zupełnie odrębnych umów o poufności (tzw. _ non-disclosure agreements _).
Zobowiązanie do zachowania udostępnionych informacji w tajemnicy pojawia się zwykle w stosunkach łączących pracownika z pracodawcą, w porozumieniach typu joint-venture i partnerskich, w umowach o wspólne prace badawczo-rozwojowe oraz przy umowach licencyjnych, w których przedmiotem licencji jest poufne know-how.
Czasami jednak zobowiązanie do zachowania poufności lub zakaz wykorzystywania informacji poufnych może zostać wywnioskowane z ogólnych warunków porozumienia lub wynikać z samej istoty łączącego strony stosunku prawnego.
Autor jest aplikantem radcowskim w kancelarii Barylski Olszewski Brzozowski
www.bob.com.pl