Kiedy pracodawca musi wypłacić dwie odprawy

W dużych przedsiębiorstwach, w których działają związki zawodowe, pracodawca zawiera z nimi porozumienia. Przedstawiciele pracowników negocjują porozumienia zbiorowe, ale również tzw. umowy społeczne. Jak podkreśla SN, zawsze należy rozważyć charakter normatywny takich porozumień. Od jego rodzaju zależeć będą skutki dla pracowników, wykładnia oraz zakres obowiązywania porozumienia.

Układy zbiorowe są uregulowane w Kodeksie pracy i mogą być zakładowymi, jak i ponadzakładowymi układami zbiorowymi. Podlegają one rejestracji. Obok innych porozumień zbiorowych, opartych na ustawie, Kodeks pracy w art. 9 § 1 zalicza je do źródeł powszechnie obowiązującego prawa pracy.

Specyfiką prawa pracy jest posiadanie niejako swojego własnego katalogu źródeł prawa. Umowy społeczne mogą nie mieć podstawy ustawowej i dlatego wówczas należy je traktować jak _ zwykłą _umowę prawa pracy. Umowa zaś nie jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa pracy. Jeżeli jednak została zawarta przez związki zawodowe i przewiduje świadczenia dla pracowników, to beneficjentami takich świadczeń są wszyscy pracownicy danego zakładu pracy.

_ [ ( http://static1.money.pl/i/h/248/t85240.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/jakie;obowiazki;ma;pracodawca,45,0,849965.html) Jakie obowiązki ma pracodawca Gdyby natomiast przyjąć, że umowa społeczna nie spełnia wymagań przewidzianych dla źródła prawa pracy, to ocena jej odbywałaby się według wzorców przewidzianych nie dla norm, lecz dla postanowień umownych. _(wyrok SN, II PK 93/10).

Umowy społeczne mogą przewidywać różnego rodzaju świadczenia dla pracowników, takie jak odszkodowania czy odprawy. Czasem niemal dosłownie powtarzają Kodeks pracy, czy też Ustawę z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, zwaną popularnie ustawą o zwolnieniach grupowych.

Niektórzy mają wątpliwości, czy w sytuacji powtórzenia przepisów prawa pracy nie jest to w istocie powtórzenie gwarancji do świadczenia przewidzianego ustawą. W konsekwencji pracownik nie może się dwukrotnie domagać spełnienia tego samego świadczenia. Takie rozumowanie jest jednak błędne.

Po pierwsze, z norm Kodeksu pracy nauka prawa pracy oraz orzecznictwo wywodzą zasadę nakazującą interpretować wątpliwości wynikające z niejasnych przepisów pracowniczych na korzyść pracownika, szczególnie w sytuacji, gdy ustanawiają świadczenia na jego rzecz.

[ ( http://static1.money.pl/i/h/137/t37257.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/utrata;zaufania;uzasadnia;wypowiedzenie,124,0,844668.html) Utrata zaufania uzasadnia wypowiedzenie?
Po drugie, nic nie stoi na przeszkodzie w przyznaniu pracownikowi dodatkowych świadczeń, korzystniejszych niż bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa pracy, przy jednoczesnym ustanowieniu tych samych lub analogicznych przesłanek ich nabycia, jak w ustawach. Nawet w prawie cywilnym można przyznać jednej ze stron umowy dodatkowe świadczenia, obok tych przewidzianych przez powszechnie obowiązujące prawo. W prawie pracy na korzyść pracownika można to uczynić zawsze.

W przywołanym orzeczeniu Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na bardzo ważne aspekty porozumień. W wyroku SN rozpatrywał roszczenie o wypłatę odprawy z umowy społecznej w wysokości 967 tys. zł w aspekcie sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Co ciekawe, jako jednym z kryteriów oceny takiej zgodności było posłużenie się pojęciem _ corporate social responabilty, _wywodzącym się od Johna D. Rockefellera.

Z wyroku wynika, że pracownik nie zawsze będzie mógł się domagać pełnej odprawy przewidzianej umową społeczną, jeżeli odprawa ta w konkretnych warunkach byłaby rażąco wygórowana. Jest to niejako zielone światło dla przedsiębiorców, że warto kwestionować przed sądem pracy rażąco wygórowane odprawy pracownicze.

Autor jest radcą prawnym, **specjalistą prawa pracy w Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna