Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku (zgodnie z art. 39 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (Dz.U.98.21.94 j.t.). Wskazana ochrona obejmuje wypowiedzenie wynikających z umowy warunków pracy i płacy w trybie art. 42 K.p.
Przesłanki ochrony
Ochronie z art. 39 k.p. podlegają pracownicy, którzy łącznie spełniają dwie przesłanki: brakuje im nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego oraz okres zatrudnienia umożliwia im uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Ustawodawca wskazuje wiek emerytalny w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.09.153.1227 j.t.) oraz ustawach szczególnych. Odwołując się do ww. ustawy wiek emerytalny wynosi, co do zasady, 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn.
Określony w art. 39 kp zakaz wypowiedzenia umowy o pracę obejmuje również pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, którym brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia ustawowo obniżonego wieku emerytalnego, jeżeli dalszy okres zatrudnienia umożliwia im uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego ustawowo niższego wieku emerytalnego (wyrok SN z dnia 9.03.2009, I PK 180/08) .
Pracodawca nie może rozwiązać z pracownikiem chronionym umowy o pracę zawartej na czas niekreślony, jak i umowy na czas określony, jeżeli przewidywała ona możliwość wypowiedzenia umowy przed upływem czasu, na jaki została zawarta, a okres związania umową umożliwia pracownikowi osiągnięcie wieku emerytalnego.
Wyjątki
Spod ochrony trwałości stosunku pracy wyłączone są osoby przechodzące na tzw. _ wcześniejszą emeryturę _ (tak Wyrok SN z dnia 16.07.2008, I PK 11/08 cz z dnia 10.06.2008, I BP 51/07). Nadto pracodawca jest uprawniony do wypowiedzenia umowy o pracę z pracownikiem, który ochronie z art. 39 kp zacząłby podlegać dopiero w trakcie okresu [
Emeryci sprzedadzą bankowi mieszkanie za rentę ]( http://dom.money.pl/wiadomosci/artykul/emeryci;sprzedadza;bankowi;mieszkanie;za;rente,143,0,597135.html )
wypowiedzenia. Przepisu art. 39 kp nie stosuje się ponadto w razie uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Odwołując się do orzecznictwa Sadu Najwyższego należy podkreślić, że wspomniana ochrona nie dotyczy pracownika, który po uzyskaniu prawa do emerytury kontynuuje zatrudnienie. Jak wskazał Sąd Najwyższy: _ pracownik, który pobiera świadczenie emerytalne nie jest pracownikiem w wieku emerytalnym _. (Uchwała SN z dnia 11.06.1991r, I PZP 19/91).
Wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dla ogółu pracowników
Zgodnie z art. 43 k.p. pracodawca może wypowiedzieć warunki pracy lub płacy pracownikowi chronionemu, jeżeli wypowiedzenie stało się konieczne ze względu na wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy lub tej ich grupy, do której pracownik należy. Powyższe rozwiązanie jest możliwe również ze względu na stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy albo niezawinioną przez pracownika utratę uprawnień koniecznych do jej wykonywania.
Istotnym jest, że nawet w przypadku wprowadzenia nowych zasad wynagradzania z przyczyn leżących po stronie pracodawcy w powyższy tryb pozwala obniżyć pracownikowi w wieku przedemerytalnym wynagrodzenie, bez prawa do dodatku wyrównawczego.
Uprawnienia w przypadku upadłości lub likwidacji pracodawcy
Zgodnie z art. 411 k.p. od dnia ogłoszenia upadłości lub likwidacji, pracodawcę przestają obowiązywać przepisy ograniczające możliwość wypowiedzenia umów o pracę w stosunki do pracowników w wieku przedemerytalnych. Wyłączenie przedmiotowej ochrony ma zastosowanie tylko w sytuacji ogłoszenia ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika i nie ma zastosowania w razie ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu. Jednakże, jeżeli procesowi likwidacji towarzyszy przejęcie zakładu w trybie art. 23 k.p., nowy pracodawca nie może powołać się na tę likwidację i dokonać wobec przejętych pracowników wypowiedzeń umów o pracę z art. 41 1 k.p.
Zwolnienie grupowe a pracownik w wieku przedemerytalnym
Przepisy ustawy z dnia 13.03.2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników w specyficzny sposób ogranicza uprawnienia pracodawcy względem pracowników w wieku przedemerytalnym. W świetle art. 5 ust 5 ww. ustawy pracodawca dokonujący tzw. zwolnień grupowych w stosunku do tej grupy pracowników zastosować może jedynie wypowiedzenie zmieniające warunki płacy i pracy. Wskazana ochrona ma charakter bezwzględny.
[
Jak przejść na wcześniejszą emeryturę ]( http://www.money.pl/emerytury/raporty/artykul/jak;przejsc;na;wczesniejsza;emeryture,253,0,434941.html )
Co więcej, odwołując się natomiast do art. 5 ust. 6, gdy wypowiedzenie warunków pracy i płacy wiąże się z obniżeniem wynagrodzenia dla chronionego pracownika, przysługuje mu dodatek wyrównawczy. Dodatek obliczany według zasad wynikających z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej o sposobie ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U.1996.62.289) obowiązuje do końca okresu ochrony przedemerytalnej.
Katarzyna Stępnicka jest aplikantem radcowskim z Kancelarii Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna Oddział w Gdańsku