Obecnie najbardziej popularnym ustrojem majątkowym małżeńskim pozostaje wspólność ustawowa. Przyczyna tego leży w dużej mierze w treści art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym powstaje on z mocy ustawy z chwilą zawarcia małżeństwa, a więc niejako automatycznie. Ustanowienie innego rodzaju ustroju majątkowego wymaga zawarcia odpowiedniej umowy w formie aktu notarialnego.
Jak się okazuje fakt ten ma bardzo istotne znaczenie dla ewentualnych wierzycieli, któregokolwiek z małżonków. Wynika to po pierwsze, z określonego przez ustawę, podziału na majątek wspólny małżonków, oraz ich majątki osobiste, jak również katalogu praw wchodzących w skład każdego z nich. Art. 33 K.r.o. ustanawia zamknięty katalog składników majątku osobistego małżonka, zaliczając do niego: przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności majątkowej, jak również uzyskane w drodze dziedziczenia, zapisu bądź darowizny, z tytułu odszkodowania, przedmioty majątkowe mające zaspokajać wyłącznie osobiste potrzeby małżonka oraz wynikające ze wspólności łącznej na podstawie innych przepisów, nagrody za osobiste osiągnięcia, prawa niezbywalne, prawa autorskie i pokrewne, własności przemysłowej oraz inne przysługujące twórcy, wierzytelności z tytułu wynagrodzenia, a także wszelkie uzyskane w zamian za wyżej wymienione. Wszystkie pozostałe wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków.
Niejednokrotnie majątek osobisty dłużnika pozostającego w związku małżeńskim będzie przedstawiał dużo mniejszą wartość niż majątek posiadany wspólnie z małżonkiem, i nie będzie wystarczający dla zaspokojenia roszczeń wierzyciela.
W takiej sytuacji konieczne staje się sięgnięcie do majątku wspólnego małżonków, przepisy jednak znacznie ograniczają taką możliwość mając na uwadze ochronę współmałżonka dłużnika. Zgodnie z art. 41 § 1 K.r.o. zaspokojenie wierzyciela z majątku wspólnego może nastąpić tylko w sytuacji gdy zobowiązanie zostało zaciągnięte za zgodą drugiego małżonka. Dotyczy to wszystkich zobowiązań, i nie jest ograniczone do określonego w art. 37 § 1 K.r.o. katalogu czynności, których dokonanie bez zgody małżonka skutkuje ich nieważnością.
Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/229/22501.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/zgoda;malzonka;-;kiedy;konieczna;w;czynnosciach;prawnych,3,0,1027587.html) *Zgoda małżonka - kiedy konieczna w czynnościach prawnych? * Dokonanie czynności prawnej bez zgody drugiego małżonka w przypadku, gdy dotyczyła ona np. sprzedaży nieruchomości, może spowodować nieważność umowy.
Znajduje to swoje konsekwencje w przepisach proceduralnych i wymaganiach dowodowych. Zgodnie z art. 7761 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko tylko jednemu z małżonków, możliwe jest egzekwowanie należności z jego majątku osobistego i tylko ograniczonego fragmentu majątku wspólnego tj. pobranego wynagrodzenia oraz korzyści z posiadanych praw własności intelektualnej. Potrzeba skierowania egzekucji do pozostałych składników majątku wspólnego rodzi konieczność uzyskania tytułu wykonawczego również przeciwko drugiemu małżonkowi.
Tę kwestię reguluje art. 787 K.p.c., który w celu nadania klauzuli wykonalności przeciwko współmałżonkowi wymaga od wierzyciela wykazania za pomocą dokumentu urzędowego lub prywatnego, że zobowiązanie zaciągnięto za zgodą współmałżonka. Zastosowanie innych środków dowodowych jest możliwe, ale nie w postępowaniu klauzulowym, tylko po przeprowadzeniu w tym celu postępowania rozpoznawczego. Przepis ten zatem znacznie pogarsza sytuację wierzyciela, który już na etapie zawierania umowy powinien pamiętać o uzyskaniu wyżej wspomnianej zgody w odpowiedniej formie. Znajdzie się on w jeszcze trudniejszej sytuacji gdy zobowiązanie będzie wynikało np. z czynu niedozwolonego, gdy udzielenie zgody przez współmałżonka na zaciągnięcie zobowiązania będzie niemożliwe.
Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/26/141338.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/wierzyciel;jest;jednoczesnie;dluznikiem;zobacz;co;zrobic,55,0,1028919.html) *Wierzyciel jest jednocześnie dłużnikiem? Zobacz, co zrobić * Gdy dwie osoby są względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda może potrącić swój dług jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze.
Kolejnym wymogiem dowodowym, który spoczywa na wierzycielu jest wykazanie, iż zobowiązanie powstało w trakcie trwania małżeństwa. W tym celu powinien on przedłożyć odpis aktu małżeństwa. Jego uzyskanie jest możliwe w urzędzie stanu cywilnego pod warunkiem wykazania interesu prawnego, którego posiadanie przez wierzyciela nie powinno budzić większych wątpliwości. Jego uzyskanie może jednak stanowić problem ze względu na regulację art. 12 ust. 1 Ustawy - Prawo o aktach stanu cywilnego, który umożliwia zawarcie małżeństwa w dowolnie wybranym urzędzie stanu cywilnego. Ten też urząd sporządza akt małżeństwa i wydaje od niego odpisy. Jeżeli zatem wierzyciel nie wie gdzie doszło do zawarcia małżeństwa i nie był to urząd znajdujący się w miejscu zamieszkania dłużnika, uzyskanie tego typu informacji może stanowić problem.
Należy zatem stwierdzić, iż obecnie sytuacja wierzyciela kształtuje się zdecydowanie mniej korzystnie niż przed reformą powyższych przepisów przeprowadzoną w 2005 roku. Zgodnie z poprzednim stanem prawnym w celu nadania klauzuli wykonalności przeciwko drugiemu małżonkowi konieczne było jedynie wysłuchanie go przez sąd. Przepisy te obecnie znajdują jeszcze zastosowanie do roszczeń, które powstały przed wejściem nowelizacji w życie, czyli przed dniem 20 stycznia 2005 r.
Pewne ułatwienie dla wierzycieli zostało wprowadzone w stosunku do egzekucji z nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego małżonków. Do jej przeprowadzenia także niezbędny jest tytuł wykonawczy przeciwko dłużnikowi oraz jego małżonkowi, ale art. 9231 § 1 K.p.c. umożliwia przeprowadzenie samego zajęcia nieruchomości już na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego tylko przeciwko dłużnikowi. Ma to na celu zwiększenie szans na powodzenie dalszych czynności egzekucyjnych, gdyż zgodnie z przepisami po dokonaniu zajęcia wszelkie rozporządzenie nieruchomością nie mają wpływu na postępowanie.
| Czytaj więcej w Money.pl | |
|---|---|
| Majątek wspólny małżonków. Co nim jest? Do majątku osobistego, a nie wspólnego, wchodzą przedmioty kupione w zamian za składniki majątku osobistego małżonka. Jest to tzw. surogacja. | |
| Opieka nad dzieckiem po rozwodzie. Jak jest regulowana? Przyznanie władzy rodzicielskiej jednemu z małżonków, nie ogranicza prawa drugiego do kontaktów z dzieckiem. | |
| Jest ważne rozstrzygnięcie dla małżonków _ Pułap żądań majątkowych jest dostosowywany do możliwości małżonka winnego, bo alimenty nie mogą być narzędziem zemsty finansowej _. |
Autor jest radcą prawnym, partnerem w Kancelarii MP&W