*Odziedziczenie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, poza skutkami z zakresu prawa handlowego, wywołuje również skutki podatkowe. *
Jak wskazuje Ustawa z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 z póź. zm.) podatkowi temu podlega między innymi nabycie tytułem dziedziczenia praw majątkowych wykonywanych na terenie Polski.
Dodatkowo podatkowi podlega również nabycie praw majątkowych wykonywanych za granicą jeżeli w chwili otwarcia spadku (moment śmierci spadkodawcy) nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu w Polsce. Tak więc przeniesienie przed śmiercią całości majątku do spółki zagranicznej nie spowoduje ograniczenia opodatkowania w Polsce, jeśli tylko spadkobiercy są obywatelami polskimi.
| Nie podlega opodatkowaniu polskim podatkiem od spadków i darowizn nabycie w drodze dziedziczenia udziałów w polskich spółkach jeśli i spadkobierca i spadkodawca w dniu otwarcia spadku nie byli ani obywatelami polski ani nie mieli w Polsce stałego miejsca pobytu. |
| --- |
Zwalnia się od podatku nabycie w drodze dziedziczenia akcji przez małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki, itd.), wstępnych (rodziców, dziadków, pradziadków, itd.) pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę pod warunkiem, że zgłoszą ich nabycie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku. (Sejm ostatnio uchwalił zmianę w tym zakresie, zgodnie z którą termin na dokonanie zgłoszenia wydłużono do 6 miesięcy.)
Jeśli spadkobierca dowiedział się o nabyciu w drodze spadku udziałów po upływie tego terminu zwolnienie przysługuje, jeśli zgłoszenia dokona w terminie miesiąca od dowiedzenia się o ich nabyciu oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu. Może to być na przykład fakt nie poinformowania o śmierci dziadka przez jego nową żonę oraz potwierdzenie przez świadków nieobecności obdarowane na pogrzebie, odbywanie służby wojskowej poza terenem kraju, studia zagraniczne, itp.
ZOBACZ TAKŻE:
Podstawę opodatkowania stanowi wartość udziałów po potrąceniu długów i ciężarów ustalona według stanu w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Dniem tym jest data przyjęcia spadku. Warto pamiętać, że spadek uważa się za przyjęty, jeśli w terminie 6 miesięcy od otwarcia spadku nie nastąpiło jego zrzeczenie się.
Co do zasady wartość nabytych przedmiotów spadkowych (a więc i udziałów) przyjmuje się w wysokości określonej przez spadkobiercę, który powinien wyliczyć ją na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie. W przypadku nabycia udziałów jest to wyjątkowo trudne. Sama wycena spółki jest dokonywana jedynie raz w roku przy okazji sporządzania sprawozdania finansowego. Dodatkowo wartość księgowa opisywana w takim sprawozdaniu nie jest odzwierciedleniem cen stosowanych w obrocie. Wystarczy wspomnieć, że w obrocie giełdowym znajdują się spółki, których akcje wyceniane są nawet 20 razy więcej niż ich wartość księgowa. Mimo tych zastrzeżeń najbezpieczniej jest przyjąć wartość udziałów na podstawie informacji ze sprawozdania, ewentualnie uwzględniając nadzwyczajne okoliczności, które zaszły w spółce (na dobre, czy na złe) po sporządzeniu sprawozdania. W szczególnie trudnych przypadkach niezbędne może się okazać zlecenie wyceny rzeczoznawcy.
Warto również uzgodnić wyliczenie wartości udziału w porozumieniu z innymi osobami, które nabyły udziały w tej samej spółce od tego samego spadkodawcy. Bowiem w przypadku, gdy kilku spadkodawców podało różne wartości takiego samego udziału, naczelnik urzędu skarbowego ma obowiązek określić tą wartość z uwzględnieniem opinii biegłego. Zaś gdy wartość określona z uwzględnieniem tej opinii różni się więcej niż 33% od wartości podanej przez spadkobiercę, to on ponosi koszty opinii. Podobnie sprawa ma się, gdy naczelnik uzna, że wycena nie odpowiada wartości rynkowej oraz gdy mimo wezwania spadkobierca nie określi wartości nabytego udziału.
W przypadku nabycia udziałów jak i innych rzeczy czy praw majątkowych w zależności od stopnia pokrewieństwa i powinowactwa występują różne wysokości nie podlegające opodatkowaniu:
- dla małżonka, zstępnych, wstępnych , pasierba, zięcia, synowej, rodzeństwa, ojczyma, macochy i teściów (tak zwana I grupa podatkowa), którzy nabywają udziały w drodze spadku jest to kwota 9637zł.,
- dla zstępnych rodzeństwa, rodzeństwa rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwa małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków i małżonków innych zstępnych (II grupa podatkowa) jest to kwota 7276 zł.,
- dla pozostałych spadkobierców (III grupa podatkowa) jest to kwota 4902 zł.
To ograniczenie opodatkowania oznacza, że jeśli spadkobierca nabył udziały o wartości mniejszej niż wskazane granice, w ogóle nie dochodzi do opodatkowania. Naczelnik urzędu skarbowego po stwierdzeniu takiego faktu umorzy postępowanie zmierzające do określenia podatku od spadków i darowizn.
W przypadku gdy wartość odziedziczonych udziałów przekracza kwotę wolną podatek oblicza się od nadwyżki ponad kwotę wolną. Wysokość podatku zależy od wartości spadku jak i, ponownie, od zakwalifikowania się do danej grupy podatkowej.
Spadkobierca ma obowiązek w terminie miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku złożyć deklarację podatkową, w której wykaże podstawę dziedziczenia, wykaz nabytych rzeczy i praw (w tym nabytych udziałów). Po przeprowadzeniu postępowania sprawdzającego, które może również objąć wspomniane wcześniej zlecenie sporządzenia opinii biegłemu, naczelnik urzędu skarbowego wydaje decyzję ustalającą zobowiązanie podatkowe lub umorzy postępowanie. Podatek należy zapłacić w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji podatkowej.
Zgodnie z proponowanymi zmianami do Ordynacji podatkowej, złożenie odwołania od takiej decyzji spowoduje brak wymagalności podatku lecz pamiętać należy, że w razie potwierdzenia przez dyrektora izby skarbowej prawidłowości zaskarżonej decyzji, podatek trzeba będzie zapłacić wraz z odsetkami od terminu pierwotnie wyznaczonego doręczeniem decyzji. Na razie jednak nadal jeszcze złożenie odwołania nie zwalnia podatników z konieczności zapłaty podatku. Każdy urząd skarbowy ma unikalny numer rachunku bankowego właściwy dla wpłat podatku od spadków i darowizn.
Osoba, która nabyła udziały w drodze dziedziczenia i której określono wysokość podatku do spadków i darowizn ma prawo wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o odroczenie terminu płatności podatku lub o rozłożenie podatku na raty. Wniosek o odroczenie terminu płatności musi zostać złożony przed upływem terminu do zapłaty podatku. Szczególnym powodem uzasadniającym odroczenie czy rozłożenie na raty może być trudność ze zbyciem udziałów w celu zapłacenia podatku w przewidzianym w ustawie terminie.
Jakkolwiek udzielenie takiej pomocy jest zależne od uznania każdego organu, naczelnik nie może poprzestać na stwierdzeniu, że odmawia odroczenia czy rozłożenia na raty lecz musi przeprowadzić postępowanie dowodowe, mające na celu ustalenie, czy rzeczywiście wystąpiły powołane przez podatnika przesłanki.
Autor jest prawnikiem z Kancelaria BSO Prawo & Podatki Bramorski Szermach Okorowska we Wrocławiu