Kilka dni temu ogłoszona została ustawa z 23 sierpnia 2007 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, która jest kolejnym krokiem w kierunku ukształtowania wysokiego standardu ochrony konsumentów.
Akt ten ma na celu wdrożenie do polskiego prawa dyrektywy unijnej z maja 2005 roku.
Dotychczas kwestie te regulowała ustawa z 16 kwietnia 1993 o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Jej słabym punktem jest to, iż zabezpiecza głównie interesy konkurujących na rynku przedsiębiorców, a konsument - mimo iż jest również uczestnikiem obrotu - nie korzysta z równorzędnej z innymi podmiotami ochrony.
_ Nowa regulacja ma przeciwdziałać nieuczciwym praktykom w relacjach między przedsiębiorcą a konsumentem, w celu ochrony najsłabszych uczestników gry rynkowej. _
Praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców będzie mogła być uznana za nieuczciwą, jeżeli spełni dwie przesłanki. Po pierwsze - będzie sprzeczna z wymogami dobrych obyczajów w obrocie konsumenckim, po drugie - w istotny sposób zniekształci lub będzie mogła zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub już po jej zawarciu.
Ustawa zawiera przykładowy katalog nieuczciwych praktyk. Są to przede wszystkim działania lub zaniechania, które wprowadzają w błąd, w wyniku których konsument podejmuje decyzję o nabyciu danego produktu, czego w innej sytuacji by nie zrobił lub pomijające istotne informacje potrzebne do podjęcia decyzji.
Nieuczciwe są także zachowania agresywne, czyli takie, które przez niedopuszczalny nacisk ograniczają lub mogą ograniczyć swobodę wyboru.
W katalogu tym mieści się również prowadzenie działalności w formie systemu konsorcyjnego lub prowadzenie systemów promocyjnych typu piramida.
_ Oceny danej praktyki należy dokonać w odniesieniu do konkretnego przypadku, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności. Ustawa zawiera jednak również swego rodzaju „czarną listę" praktyk, które są nieuczciwe w każdych okolicznościach, a ich stosowanie jest generalnie zakazane przez ustawodawcę. _
Trzeba podkreślić, iż wprowadzone przepisy dają konsumentowi prawo do wystąpienia z indywidualnymi roszczeniami z tytułu nieuczciwych praktyk rynkowych. To jemu także przyznają najszerszy katalog środków, z których najważniejsze to możliwość żądania zaniechania praktyki, usunięcia jej skutków lub naprawienia wyrządzonej szkody.
Przeciwko przedsiębiorcy łamiącemu powyższe przepisy wystąpić może również Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Ubezpieczonych, organizacja ochrony konsumentów lub powiatowy rzecznik konsumentów. Przedsiębiorca stosujący agresywne praktyki rynkowe może także zostać ukarany grzywną.
Istotnym dla konsumenta udogodnieniem, wprowadzonym przez nowe przepisy, jest fakt, iż to przedsiębiorca musi udowodnić, że dana praktyka nie jest praktyką wprowadzającą w błąd w rozumieniu ustawy i nie narusza interesu konsumenta.
Powyższe regulacje wejdą w życie z dniem 21 grudnia 2007. Należy mieć nadzieję, że ich efektem będzie poprawa jakości i bezpieczeństwa oferowanych konsumentom produktów, a w konsekwencji także pozytywny wpływ na interesy przedsiębiorców działających zgodnie z prawem.
Lucyna Macionczyk jest aplikantem radcowskim w Kancelarii BSO Prawo&Podatki