*Podpisując umowę o pracę, zatrudniany pracownik powinien zdawać sobie sprawę z wynikających ze specyfiki stosunku pracy obowiązków, które w ten sposób na siebie przyjmuje. Pracownik ma wykonywać pracę określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, oraz w miejscu i czasie, wyznaczonym przez pracodawcę. *
Nie pozostawia zatem wątpliwości, iż przy wykonywaniu obowiązków służbowych jest on zatem podporządkowany pracodawcy w zakresie miejsca świadczenia pracy, czasu w którym ma ją wykonywać, oraz podlega _ kierownictwu _ szefa.
Polecenie przełożonego może mieć charakter indywidualny i dotyczyć konkretnej osoby, lub też zbiorowy – i odnosić się wtedy do grupy pracowników. Dyspozycja nie wymaga szczególnej formy – może to być zarówno np. pisemne zadanie wykonania przez zespół pracowników projektu, jak i przekazane w rozmowie polecenie wzięcia przez daną osobę udziału w szkoleniu.
Art. 100 kodeksu pracy stanowi, że pracownik ma obowiązek stosowania się do poleceń przełożonych, dotyczących pracy, o ile nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.
Poleceniami takimi będą na pewno zadania bezpośrednio związane są z wykonywaną przez pracownika pracą i zajmowanym przez niego stanowiskiem. Z uwagi na to, że umowa o pracę zwykle w sposób ogólny opisuje zakres świadczonej pracy, przez polecenia pracodawca winien konkretyzować wynikające z umowy o pracę obowiązki danego pracownika.
[
Jak zwolnić wcześniej pracownika zatrudnionego na czas określony? ]( http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/jak;zwolnic;wczesniej;pracownika;zatrudnionego;na;czas;okreslony,21,0,597525.html )
Wskazać jednak należy, że obowiązek wykonywania poleceń dotyczących pracy nie dotyczy tylko i wyłącznie ustalonych pomiędzy pracodawcą a pracownikiem warunków świadczenia pracy. Może on bowiem odnosić się do wszelkich spraw, zarówno bezpośrednio jak i pośrednio związanych z zakładem pracy oraz dbałością o dobro pracodawcy. Niekiedy więc, o ile zaistnieje szczególna sytuacja, pracodawca jest uprawniony do wydania polecenia zmieniającego, tymczasowo przenoszącego pracownika do wykonywania innych zadań, lub nakazującego mu pozostanie w pracy w nadgodzinach.
Stanowi to uzasadnione szczególnymi okolicznościami przekroczenie przez pracodawcę ram zawartej z pracownikiem umowy o pracę. Jednakże jako polecenia związanego z pracą na pewno nie można natomiast traktować nakazania pracownikowi _ załatwienia _ osobistych spraw szefa. Tym samym szef nie może zatem np. nakazać swojemu podwładnemu, aby ten odebrał z pralni jego garnitur.
Nawet jednak w sytuacji, w której polecenie nie przekracza zakresu spraw związanych ze świadczoną przez pracownika pracą, nie zawsze podwładny ma obowiązek zastosowania się do niego. Nie musi on, a nawet powinien odmówić wykonania polecenia, sprzecznego z obowiązującym prawem. Szef nie może zatem np. delegować pracownicy w ciąży bez jej zgody poza stałe miejsce pracy – zakaz taki wynika z art. 178 k.p. Pracownica może więc odmówić wykonania takiego polecenia, a szef nie może obciążyć ją z tego powodu negatywnymi konsekwencjami.
W przypadku natomiast, kiedy polecenie mogłoby prowadzić do popełnienia czynu noszącego znamiona przestępstwa lub wykroczenia, pracownik powinien odmówić wykonania takiego zadania. O ile bezpośredni przełożony nakaże więc podwładnemu, by ten np. skopiował będące tajemnicą przedsiębiorstwa dane z serwera firmy, pracownik taki powinien odmówić wykonania polecenia. Stanowisko takie potwierdza również Sąd Najwyższy, wskazując w wyroku z 10 września 1997 r., I PKN 244/97, że bezkrytyczne wykonanie przez pracownika bezprawnych poleceń przełożonego może uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę.
[
Zwolnienia grupowe - co może być przyczyną? ]( http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/zwolnienia;grupowe;-;co;moze;byc;przyczyna,132,0,441220.html )
O ile jednak wydane polecenie jest zgodne z prawem oraz stoi w związku ze świadczoną pracą, odmawiając jego wykonania, pracownik może ponieść negatywne konsekwencje. Pracodawca może odmowę potraktować jako naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. W zależności od charakteru naruszonych obowiązków, będzie on uprawniony do zastosowania kary porządkowej – nagany czy upomnienia, lub też nawet rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika na podstawie art. 52 k.p.
Pamiętać należy również, iż pomimo przysługującego pracownikowi prawa do wyrażenia swoich poglądów, nie może on czynić tego w sposób obraźliwy czy też sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Zachowanie obrażające przełożonego czy współpracowników i krytykujące w sposób złośliwy ich pracę, może stanowić uzasadnioną przyczynę rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony. Pogląd taki prezentuje Sąd Najwyższy w szeregu wyroków (m.in. wyrok z 17 grudnia 1997 r., I PKN 433/97; wyrok z 13 października 1999 r., I PKN 296/99).
W celu uniknięcia zarzutów personelu, dotyczących dopuszczalności wydawanych poleceń, pracodawca może uregulować w regulaminie pracy, bądź też innym akcie wewnątrzzakładowym zasady wnoszenia zastrzeżeń przeciwko wydawanym poleceniom. Warte polecenia jest także sporządzenie na piśmie wykazu obowiązków pracownika oraz najważniejszych czynności i przekazanie ich pracownikom.
ZOBACZ TAKŻE:
Autorka jest aplikantką radcowską w Kancelarii BSO Prawo & Podatki we Wrocławiu